De macht (over het stuur) kwijt
U heeft er vast net zoveel vertrouwen in als ik dat CDA en VVD een klimaatakkoord in elkaar gaan polderen, in goed overleg met de ondernemersorganisaties en wat systeemgetrouwe NGO’s (zie klimaattafels) dat echt zorgvuldig niets substantieels zal bereiken.
(een tirade op konfrontatie.nl, eh krapuul.nl)
Het is een model dat al eeuwen werkt voor groepen die aan de macht zijn en dat zelfs mijn kind probeert te imiteren als die weet dat er nu echt maatregelen dreigen om hem naar bed te sturen. Zo lang mogelijk rekken en dan wat compromissen voorstellen waarvan je weet dat ze geen gevolgen hebben voor de aanbieder. Het enige dat dan echt helpt is natuurlijk de hakken in het zand te zetten, de vuist op tafel desnoods, in ieder geval: dwang, straf! In het geval van een kind werkt de zachte dwang nog, maar als het gaat om echte onwillige criminele partijen die je omgeving en toekomst naar de gallemiezen helpen dan moet de beuk erin.
U en ik zullen het daar al snel over eens zijn, zeker als het gaat over halszaken. Het klimaat is er zo een. Dat is pure moord, en vooral in het arme deel van de aarde waar ze de gevolgen van ‘onze’ economische hegemonie als eerste ervaren, zonder dat ze er wat tegen ondernemen kunnen. En als ze dan voor de gevolgen proberen te vluchten, wacht daar de verdrinkingsdood in de Middellandse Zee of de Rio Grande. Helaas is de maatschappelijke trend, in Nederland dan, precies andersom; daar heerst verwarring, gematigdheid en besluiteloosheid, in plaats van het gevoel van nu of nooit en van onderop organiseren en radicale eisen voor systemische verandering. Men is aan de linkerkant de macht over het stuur geheel kwijtgeraakt.
Een mooi voorbeeld was laatst weer te beleven in het Amsterdamse Pakhuis de Zwijger, waar de zoveelste discussie-avond belegd was over de teloorgang van de stad doordat de hele boel is uitgeleverd aan het kapitalisme en vastgoedspeculanten.
Daar is ook goed te zien hoe de groepen die zich daar tegen zouden moeten verzetten, en dat ook beogen, zich voornamelijk laten overhalen tot een verdeel-en-heers spelletje en niet langer in staat zijn om de processen die hen de kop kosten te analyseren. De typisch Nederlandse aanpak is die van de inhoudelijke fragmentatie. In plaats van de systematiek van het probleem te zien, en de gemeenschappelijkheid van het lot van alle slachtoffers, pakken ze hun kleine niche eruit en proberen politiek en kapitaal vriendelijk te paaien om hun belangen te ontzien van de kapitalistische wals.
Ze willen dan ‘vrijplaatsen’ en een ‘rafelrand’ en speciale behandeling voor kunstenaars. Desnoods tijdelijk, als ze zelf maar mogen blijven. In veel gevallen maken ze daardoor het probleem natuurlijk erger. Je wordt, met je tijdelijke hipsteroase waar veelal het bier drie keer duurder is dan daarvoor in die bruine kroeg die de huur nu niet meer kan opbrengen en vervangen is door zo’n gruwelijk koffiekompany tent, of door de alcoholhorecaketen die nu ook in de polder in opmars is, een actief onderdeel van de gentrification van de buurt. En na vijf jaar moet je ook nog eens het gebouw waar je keurig op gepast heb, teruggeven aan de eigenaar (of de stad) die er het zoveelste hotel van gaat maken.
Elders, bijvoorbeeld in Duitsland, wordt dat heel anders opgepakt: van onderop. De Recht Op Stad beweging gaat uit van gemeenschappelijk belang van alle gebruikers van een stad of stadsdeel en probeert juist die gemeenschappelijkheid te organiseren en te koppelen aan radicale eisen voor rechten. En vooral ook aan militante actiemiddelen. Het brengt tienduizenden mensen de straat op, die zich stellen achter de wens om het kapitaal te onteigenen en de stad uit te jagen en de stad weer terug te geven aan degenen die er wonen en werken.
Ondertussen is het de vraag of we genoeg tijd hebben om de burgers in Nederland die zo stronttevreden zijn met hun auto en Albert Heijn weer een deuk in het fatsoen te leren laten schoppen. Achter Pakhuis de Zwijger ligt het IJ en iets verderop het IJsselmeer en laatst las ik dat de spiering daar zo’n beetje geheel uitgestorven is. Dat komt door de hete zomer van vorig jaar. Weet u nog, die van de blauwalg. Het gevolg is dat tal van vogelsoorten, het sierlijke visdiefje voorop, niets meer te eten hebben en waarschijnlijk zullen verdwijnen. Andere vogelsoorten die er van leven (sterns, zaagbekken) treft eenzelfde lot.
De spiering is een onooglijk visje dat weinig sympathisanten kent maar een ongelofelijk belangrijke rol heeft in de voedselketen. Het eet zelf plankton maar wordt op zijn beurt dus gegeten door allerlei vogels en vissen. We zien hier het begin van de ineenstorting van een heel ecosysteem, en wel eentje waar we zelf bij wonen. Geen neushoorns of ijsberen ver weg, maar gewoon visdiefjes en ijsvogels naast de deur. Deze zomer dreigt nog heter te worden dan die van vorig jaar, en is dat al in het zuiden van Europa waar in Frankrijk 40 graden is gemeten en de scholen dicht gaan. Dus de kans dat de spieringstand ‘vanzelf’ weer herstelt kunnen we op onze roodverbrande buik schrijven. We moeten dus wat doen.
Er is iets van een beweging uitgebroken doordat scholieren bedacht hebben dat er echt wat moet gebeuren. Deze dreigt op zijn beurt ook weer door ngo’s gekaapt te worden, maar tot nu toe beweegt het nog en is misschien wel een van de weinige ontwikkelingen waar we hoop uit kunnen putten. Er circuleert een oproep om op 20 september wereldwijd het werk/school/dagelijkse werkzaamheden neer te leggen en de straat op te komen en to stop “business as usual”. Lets do it, laten we dan ook echt het systeem lam leggen, inclusief de snelwegen en meteen begin maken met het alternatief: een economie van het genoeg, met mondiale welvaart en eerlijke verdeling etcetera (daar komen we wel uit).
Ernst Toller riep honderd jaar geleden op om de zwaluwen aan de macht te helpen nadat ze echt geprobeerd hadden om de revolutie in München te beginnen. Daar kunnen we op 20 september aan toevoegen dat ook de visdiefjes, de zaagbekken en de spieringen aan de macht moeten. Alles eigenlijk behalve de bedrijven en politici die hem toe nu toe gehad hebben en er zo een verschrikkelijke puinhoop van hebben gemaakt.
We hebben drie maanden de tijd om ons verder te organiseren. En laat je dan niet op sleeptouw nemen door zo’n mainstream milieu-ngo, want die zal er weer een symbolische ballonnetjes-parade van maken die net naast de snelweg aandacht vraagt voor iets dat we allang weten. Het gaat erom van onderop in te grijpen en wel op zo’n manier dat je ook genoeg verandering bereikt om het levensbedreigende euvel uit de weg te ruimen. Twintig jaar geleden konden we het nog, met ‘reclaim the streets’ en het massaal bestormen van kapitalistische topconferenties. Het is nog niet te laat om die draad weer op te pakken en weer mee te maken hoe fijn het is om massaal gezamenlijk op te trekken en de rechtse rijke stinkers het leven zuur te maken.