De persoonlijke inflatiecalculator van het CBS

(Door Piet van der Lende, dit artikel verscheen eerder op de site van de Bijstandsbond)

Ik wou wel eens weten wat met mijn bestedingspatroon het effect is van inflatie op de koopkracht. Als je voor een groot aantal minima de calculator invult, kun je tot interessante conclusies komen. Ik ben benieuwd hoe de grafiek bij anderen is. Het verhaal is dat minima, maar ook middeninkomens, het meeste last hebben van inflatie. Echt een onderzoek naar deze stelling ken ik niet. Wel onderzoeken waarbij mensen wordt gevraagd of ze moeite hebben om rond te komen. Het blijkt dan dat minima de laatste tijd veel meer moeite hebben om rond te komen dan hogere inkomens.

Consumentenprijsindex

Het CBS publiceert iedere maand het inflatiecijfer volgens de consumentenprijsindex (CPI). Dit cijfer laat de prijsontwikkeling zien van een pakket goederen en diensten dat de gemiddelde consumptie van alle Nederlanders vertegenwoordigt. De gemiddelde Nederlander bestaat echter niet en waarschijnlijk is er niemand die precies dit pakket goederen en diensten consumeert. Hoe zou het inflatiecijfer eruit zien als het was gebaseerd op mijn bestedingspatroon?

Met de persoonlijke inflatiecalculator kun je in grote lijnen je consumptiepatroon opgeven om zo een indicatie te krijgen van de gemiddelde jaarlijkse prijsontwikkeling die hoort bij het eigen consumptiepakket. De persoonlijke inflatie wordt met dezelfde prijsindex berekend als de officiële inflatie volgens de CPI. Het verschil is dat de onderscheiden consumptiecategorieën een andere weging hebben. In de inflatiecalculator kun je je eigen uitgavenpatroon invullen en dan rolt er een inflatiegemiddelde over de jaren uit dat aansluit op jouw uitgavenpatroon.

Eigen risico

Er is veel kritiek op hoe het CBS het inflatiecijfer berekent. Wat niet wordt meegenomen: inkomstenbelasting en sociale verzekeringspremies, de premie voor de basiszorgverzekering, het eigen risico-bedrag in de zorgverzekering, aankoop van huizen en daarmee samenhangende kosten, aandelen en andere beleggingen. De conclusie van sommigen luidt dan ook dat de inflatie veel hoger is en de mensen in koopkracht veel meer worden getroffen. Wat dacht je van het verplichte eigen risico voor de zorgverzekering? Dat was in 2010 nog 165 euro per jaar en is inmiddels met 133 procent gegroeid naar 385 euro in 2021.

Weer anderen zeggen dat de inflatie juist lager is, omdat de energiekosten die weliswaar stijgen, als wegingsfactor veel te hoog worden ingeschat. Toch maar de calculator ingevuld om een globale indicatie te krijgen. Het cijfer van het CBS wordt door iedereen gebruikt en gehanteerd als het officiële inflatiecijfer, waar ook de vakbonden mee werken en de media over berichten, zodat het ook in het dagelijks spraakgebruik wordt gehanteerd. Je kunt er wel kritiek op hebben, maar invullen van de calculator geeft toch een (enigszins ruwe) schatting van de invloed van inflatie in jouw specifieke geval, is mijn mening.

Ik heb een totaal aan uitgaven van ongeveer 1800 euro, ongeveer gelijk aan de inkomsten die ik ontvang. Het officiële prijsindexcijfer is gebaseerd op een uitgavenpatroon van ongeveer 3300 euro met een eigen auto. Mijn statistiek ziet er als volgt uit:

Wat in de grafiek opvalt, is dat in de jaren 2019-2021 ongeveer halverwege voor mij een veel hogere inflatie gold dan de officiële gemiddelden. In januari 2021 gold voor mij bijvoorbeeld een inflatiepercentage van 3,6 procent, terwijl het officiële inflatiecijfer 1,6 procent was. Dat in de periode 2020-2021 het inflatiepercentage waar ik mee te maken had aanzienlijk hoger was, komt waarschijnlijk omdat ik rook en in die tijd de accijnzen op tabak zijn verhoogd. Althans, ik vermoed dat dat de reden is. Of heeft het ook met de corona-epidemie te maken? Het zou interessant zijn om te onderzoeken of dit patroon zich ook voordoet bij andere minima.

Energieprijzen

In de jaren voor 2020 en de maanden na halverwege 2021 gold voor mij juist een lager inflatiepercentage. Dat in de periode na halverwege 2021 voor mij een lager inflatiepercentage gold, komt onder andere door de energieprijzen. Ik heb net mijn maandtarief verhoogd naar 130 euro per maand, omdat Vattenfall mij dat adviseert, maar ik geef vergeleken met anderen nog betrekkelijk weinig aan energie uit. Ik heb centrale verwarming met een hoog rendementsketel en een geïsoleerd huis. Als je met mijn uitgavenpatroon het maandbedrag dat ik nu betaal, verhoogt tot 180 euro, dan stijgt het persoonlijke inflatiepercentage waar je mee te maken hebt onmiddellijk tot boven het officiële gemiddelde.