De weg naar de hel …
De klimaatstaking van 27 september 2019 was een groot succes. Wereldwijd, in Den Haag en elders in Nederland. Er is alle reden voor stakingen, want klimaatbeleid ontwikkelt zich met een slakkengang en het wordt steeds moeilijker de klimaatcrisis onder controle te krijgen. De volgende klimaatconferentie van de Verenigde Naties is in zicht: Van 2 tot 13 december in Madrid. De vijfentwintigste Conference of the Parties (COP25) maakt daar deel vanuit. Vijfentwintig jaar vergaderen, goede voornemens, plannen, tegenwerking, vertraging, desinformatie en tegenvallende uitvoering. Geen wonder dat scholieren er schoon genoeg van hebben.
(Door Jan Taat, oorspronkelijk verschenen op solidariteit.nl)
Eerst wat geschiedenis en dan terug naar de acties.
De parties in COP zijn deelnemers aan het Verdrag van Kyoto (1997). Daarin zijn afspraken gemaakt over de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen. Die deelnemers zijn er in alle soorten en maten: ondertekenaars, landen die geratificeerd hebben; deelnemers met vrijblijvende beloften, geen beloften, bindende beloften, uitstappers, instappers … alles te lezen bij Wikipedia.
Europese Unie
Tien jaar geleden kwam de Europese Raad en het Europese Parlement met Besluit 2009/406: Inspanningen van de lidstaten om hun broeikasgasemissies te verminderen om aan de verbintenissen van de EG op het gebied van het verminderen van broeikasgassen tot 2020 te voldoen.
Daarin is te lezen: De ontwikkelde landen (…) moeten de leiding blijven nemen door zich ertoe te verbinden hun broeikasgasemissies tegen 2020 collectief met 30 procent te verminderen ten opzichte van 1990. Zij moeten dat ook doen om tegen 2050 hun broeikasgasemissies collectief te verminderen met 60 à 80 procent ten opzichte van 1990.
Het is goed om het getal 30 procent in 2020 in gedachten te houden. Later is de eis omgezet in de ’20-20-20 eisen’: voor 2020: 20 procent minder emissies, 20 procent hernieuwbare energie, 20 procent minder energiegebruik (efficiëntie).
De nieuwe voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, heeft het over een Europese Green Deal. Zij belooft onder andere de emissie in 2030 te verlagen met 50 procent (mogelijk 55 procent) en een CO2-belastingsysteem voor de Europese grenzen om CO2-lekken (export) te voorkomen. Ze belooft ook een eerlijke omschakeling, waarbij de bevolking en de regio’s profiteren van de investeringen. Die investeringen moeten uit de Europese Investeringsbank komen, duizend miljard euro over tien jaar. In 2050 zou Europa klimaatneutraal moeten zijn. De leiding over dit alles krijgt Frans Timmermans (PvdA). Hij moet binnen honderd dagen met concrete plannen komen.
Weerbarstig
De eis van 20 procent minder emissie in 2020 wordt mogelijk gehaald als het weer een beetje meezit. Maar ondanks alle windmolens blijft de energieproductie met hernieuwbare bronnen flink achter (7 procent in 2018). Urgenda probeert sinds 2012 via rechtszaken de Nederlandse Staat te dwingen haar burgers te beschermen en de emissie in 2020 te verminderen tot de 25 procent van 1990. Urgenda werd in 2015 in het gelijkgesteld, maar de staat is voortdurend in hoger beroep gegaan. Op 20 december 2019 is de uitspraak van de Hoge Raad, nog net voor 2020. De staat doet alsof die 25 procent een verrassing is, maar gezien het EG Besluit 2009/406 van 30 procent, zou het een meevaller moeten zijn. Het gemak waarmee doelstellingen worden herzien of vergeten, is een waarschuwing voor de toekomst.
Deze week kwam het milieubureau van de Verenigde Naties (UNEP) met het verrassende The Production Gap rapport. Dat gaat over het gat tussen de noodzakelijk vermindering van emissie van broeikasgassen en de geplande productie van fossiele brandstoffen. Na 2020 zou de productie van fossiele brandstoffen moeten dalen, maar dat is volgens de nationale planningen niet het geval. De totale productie blijft stijgen tot het einde van de planning in 2040. In 2040 is de geplande productie van olie en gas 50 procent hoger dan volgens het scenario waarbij de opwarming beperkt is tot 2°C. De kolenboeren maken het nog bonter: 150 procent hoger. Afgezien van het klimaatbeleid zou verwacht mogen worden dat bij de snel dalende kosten voor hernieuwbare energie de productie van fossiele brandstoffen afneemt. Het lijkt erop dat de producenten bescherming verwachten van overheden.
Beweging
Met goede voornemens, mooie woorden, rapporten en plannen is de klimaatcrisis niet onder controle. Dat geldt ook voor het klimaatakkoord, de klimaatwet en het klimaatplan in Nederland. Oude beloften worden vergeten en nieuwe net zo makkelijk afgesproken. Het gaat de goede kant op, maar te langzaam. Daarom is publieke druk nodig, en de internationale klimaatstaking van september was een goede start. De International Trade Union Confederation (ITUC) ondersteunde de klimaatstaking van 27 september met de leus eerlijke transitie voor ambitieus klimaatdoel. In Quebec (Canada) staakten zevenduizend vakbondsleden, nadat de meerderheid van de lokale afdelingen daartoe had besloten.
De FNV riep op voor de klimaatmars, maar neemt het woord staking niet in de mond: Wij beschouwen het als actievoeren, niet als officiële staking (Trouw 25 -09-2019). Dat is knap vrijblijvend, maar beter dan niets. De FNV heeft het klimaatakkoord nog niet ondertekend, maar meldde op 28 juli na toezeggingen van minister Wiebes: Vanochtend gaf de FNV aan tevreden te zijn over de afspraken over de arbeidsmarkt, die in het klimaatakkoord zijn opgenomen. (…) De vakbond was kritisch over de lusten en lastenverdeling, maar nu lijkt er ook op dit punt een stap vooruit gezet.
Zelfs Greenpeace is gematigd positief, maar eist een eerlijke CO2-heffing en internationale klimaatrechtvaardigheid. Volgens Greenpeace kan de regering de miljarden aan biomassa-subsidies schrappen en gebruiken om kolencentrales te sluiten. Ondertussen zijn Milieudefensie (Operatie Klimaat) en Greenpeace (Roep een klimaatcrisis uit!) bezig met hun eigen klimaatcampagnes met ledenwerving.
De FNV Klimaatwerkgroep reist langs de FNV-Lokaal afdelingen om draagvlak op te bouwen. Groene FNV’ers roepen bij Joop.nl de FNV op de klimaatbeweging serieus te nemen. Fridays For Future roept op tot een klimaatstaking op aanstaande vrijdag 29 november in het kader van een wereldwijde actiedag voor COP25. Versplintering?
We weten waar goede voornemens toe leiden. Een brede beweging is nodig om de uitvoering van alle mooie plannen de goede kant op te drukken.