Ga naar de inhoud

Desinvesteren kan je leren; een vakbond in de internationale politiek

Op 17 januari jongstleden organiseerde de FNV een drukbezochte bijeenkomst over het Midden-Oosten. Een klein deel daarvan handelde over de houding van de bond tegenover de Israëlische bezetting van Palestina en de solidariteit met de Palestijnse vakbonden. Hoe kan de FNV het internationaal recht bevorderen en ten goede laten komen aan Palestijnse burgers en werknemers?

6 min leestijd

(Door Guido van Leemput, solidariteit.nl)

In de werkgroep die hierover sprak, bestond een grote overeenstemming over de aard van het probleem en de rol van de FNV bij de oplossing. De situatie in Palestina is “onrechtmatig”, zo werd geconstateerd. Wij kunnen door te desinvesteren in de bezettingspolitiek de bezetter onder druk zetten, omdat hij na vijftig jaar toch niet wil horen.

BDS

Desinvesteren is het terugtrekken van investeringen door Nederlandse bedrijven. Vooral door pensioenfondsen, waarin de Nederlandse vakbeweging een belangrijke bestuurlijke rol speelt. Dan moet Israël het maar voelen. Desinvesteren is een gebod in internationaal erkende regels van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen; richtlijnen van de Verenigde Naties, opgesteld door en vernoemd naar de Zuid-Afrikaanse rechtsgeleerde Ruggie (2008). Ze zijn niet specifiek gericht op de Israëlische politiek, maar op wereldwijde wantoestanden.

De D van desinvesteren past in het rijtje van de Palestijnse en internationale beweging voor Boycot, Desinvesteringen en Sancties (BDS). De Palestijnse beweging is in 2005 als geweldloos opgericht om Israël te dwingen tot beëindiging van de bezetting. De internationale BDS-beweging is in die jaren sterk gegroeid en inmiddels door de Israëlische regering tot staatsvijand verklaard. De toepassing van de Ruggie richtlijnen hoeft niets met de BDS-beweging te maken te hebben. Israël, als de dood internationale sympathie te verliezen, zet de aanval in op iedereen die kritisch is over de bezetting en niet per se over Israël als staat.

CIDI

Het was een topdag en de discussie bereikte een groter publiek toen oud-voorzitter van AbvaKabo Corrie van Brenk, een tweet verstuurde: “In FNV-verband discussie waarbij uitgangspunt is dat bezetting van Palestina onrechtmatig is.” Daarbij plaatste zij een foto met de zin: “FNV’ers kopen geen producten die op enige wijze met de Israëlische bezetting te maken hebben.”
De altijd wakkere oud-voorzitter van het CIDI, Ronny Naftaniel, pikte de tweet onmiddellijk op en sprak er grote schande van. Het was in zijn ogen een aanval op Israël. Dat leidde tot een boze brief aan het FNV-bestuur door het CIDI, de officiële fanclub van Israël. Ook individuele sympathisanten van het CIDI, lid van de FNV, dreigden luidkeels en onmiddellijk hun lidmaatschap op te zeggen als de FNV pleit voor desinvesteringen uit Israëlische nederzettingen.

Nog even voor de duidelijkheid, het gaat om toepassing van het internationaal recht op de nederzettingenpolitiek. Niet om het bestaan van Israël. Dat geldt ook in het geval dat de FNV opkomt voor de Palestijnse werknemers en burgers die al vijftig jaar lijden onder de Israëlische bezetting. Let wel, het gaat over de illegale nederzettingen.

Die druk van het CIDI veroorzaakte zenuwen bij het bondsbestuur en zo was Naftaniel waar hij altijd wil zijn: kortwieken van kritiek op Israël door het bang maken van tegenstanders van de bezetting. In een gesprek met Vrij Nederland, 20 november 2012, liet hij al weten het “beperken van de actieradius” na te streven van de minister van Buitenlandse Zaken, Timmermans. Dat lukte al op de eerste werkdag van Timmermans met een aangenomen motie van de SGP.
Tot nu toe heeft de FNV geen vervolgstappen genomen op de uitstekende conferentie van 17 januari.

Franse vakbonden

De actie van het CIDI komt in een ander licht te staan, als we een artikel in de kritische Israëlische krant Haaretz van 26 maart 2017 op ons in laten werken. Het is onthullend over het beleid van de regering van Israël om BDS, en alles was er onder gerekend kan worden, te bestrijden of tegen te werken.
Geweldloze BDS-acties moeten leiden tot het einde van de bezetting, tot de vrijheid voor Palestijnen en verbetering van de kwaliteit van hun leven. Sinds september 2016 heeft het Israëlische ministerie van Buitenlandse zaken een bedrag van 22 miljoen shekel (ongeveer vijf miljoen euro) ter beschikking gesteld om te werken in vakbonden in het buitenland om BDS-gedachten tegen te gaan. De vraag komt op of de Israëlische vakcentrale Histadrut de FNV heeft benaderd of dat al het vuile werk in Nederland door Ronnie Naftaniel zelf moet worden gedaan.

Het kan ook anders. Eind maart werd in Frankrijk het rapport “Les liaisons dangereuses des banques et assurances françaises avec la colonisation israélienne” uitgebracht. Het is een studie naar de rol van Franse banken in de bezetting van Palestijnse gebieden. Een aantal Franse organisaties, waaronder de vakbonden CGT en Union syndicale Solidaires, heeft een studie laten doen over de band tussen Franse banken en de bezetting. Het rapport sluit aan bij de probleemstelling zoals die ook op 17 januari in de werkgroep “Business and Human Rights” is behandeld. Het is daarmee één voorbeeld van de wijze waarop ook vakbonden zich over het vraagstuk van internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen uitdrukken. De openlijke deelname van de Franse bonden is een voorbeeld voor de internationale vakbeweging en de verbinding tussen de strijd voor mensenrechten en vakbondswerk en staat helemaal in het teken van de richtlijnen van Ruggie.

Pensioenfondsen

De vraag is natuurlijk of de FNV de terechte conclusies van 17 januari gaat uitwerken en een sterke vakbond in de internationale politiek wil zijn. Er is gelijk ook wat te doen, want in maart publiceerde een Deens journalistencollectief een onthullend artikel over de financiering van de bouw van nederzettingen. Het kapitaal van zeker 36 internationale investeerders wordt daarvoor gebruikt. Daaronder de Nederlandse pensioenorganisaties APB en PGGM.

Het ABP investeert nog steeds in Israëlische banken en PGGM in andere bedrijven die deelnemen aan de nederzettingeneconomie. De reactie van het ABP op de Deense publicatie was dat het beleid heroverwogen wordt, maar dat dit niet van de ene op de andere dag gaat. In de komende jaren zal het ABP dit beleid opnieuw tegen het licht houden. Dus voordat het CIDI het ABP onder druk zet, is er werk aan de FNV pensioenwinkel.

Ter toelichting

1) Zie voor de tweet van Corrie van Brenk en wat volgde: palestinawerkgroepabvakabo.blogspot.nl – Corrie van Brenk in FNV verband
2) Vrij Nederland, 20 november 2012: “Israël als splijtzwam”, www.vn.nl – Israël als splijtzwam
3)  Zie: www.haaretz.com – Inside the Clandestine World of Israel’s ‘BDS-busting’ Ministry
4) Officieel standpunt van de Nederlandse regering over BDS: “Uitlatingen of bijeenkomsten betreffende BDS worden beschermd door de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van vergadering, zoals onder meer vervat in de Nederlandse Grondwet en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.” Dus geen enkele reden om geïntimideerd te zijn. Zie: www.tweedekamer.nl – 19 mei 2016