Dienaar in Oekraïne… maar van wie?

(Door Bas van der Plas, oorspronkelijk verschenen op Czarina.nl over de foto: Antipropaganda… de tekst luidt: “Zelensky is geen nieuwe gezicht, maar het masker van Kolomoisky”)

Aanvankelijk had Zelensky de verkiezingen aangekondigd voor de herfst van 2019, maar het naar voren halen van de datum waarop de Oekraïense bevolking naar de stembus kon heeft hem veel voordeel opgeleverd. De partij behaalde 43 procent van de stemmen en met 253 van de 450 zetels in het Oekraïense parlement een ruime meerderheid. Het is voor het eerst dat een politieke partij een absolute meerderheid in het Oekraïense parlement heeft behaald sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991. Zelensky beschikt nu als president over ongekende politieke bevoegdheden.

De partij ‘Europese Solidariteit’ van ex-president Porosjenko, die bij de vorige parlementsverkiezingen in 2015 nog een meerderheid had behaald, en de ‘Al-Oekraïense Vaderlandpartij’ van voormalig premier Joelia Timosjenko kregen beide slechts 8 procent van de stemmen en kwamen uit op ieder 25 zetels in het parlement.

Het pro-Russische Oppositieplatform eindigde als tweede met 13 procent van de stemmen en kreeg 44 zetels. Deze partij, waarvan de leiding goede banden onderhoudt met het Kremlin en voorstander is van het beëindigen van de oorlog in het oosten van Oekraïne en het herstel van vreedzame sociale en economische banden met Rusland, wordt nu de oppositiepartij in het parlement, aangezien Zelensky heeft verklaard nooit een coalitie met deze partij te zullen vormen vanwege haar houding ten opzichte van Rusland. Dit standpunt van Zelensky lijkt een knieval voor de Oekraïense nationalisten en de regering van de Verenigde Staten, die weigeren een onderhandelde regeling met separatisten in de Donbass-regio van het land te accepteren. Eerder had Zelensky tijdens zijn verkiezingscampagne voor de presidentsverkiezingen nog aangegeven te willen onderhandelen met de Russische president Vladimir Poetin.

Cabaretier en rockster

Intussen circuleren er berichten dat Zelensky zal proberen een coalitie te vormen met een andere nieuwe partij, Golos (de Stem), die wordt geleid door een populaire rockster, Svyatoslav Vakartsjoek, van de Oekraïense rockband Okean Elzy. Zijn partij behaalde 5,8 procent van de stemmen en 20 zetels, voornamelijk in het westen van Oekraïne, maar zou Zelensky in staat stellen steun te krijgen in die regio. Zelensky heeft Vakartsjoek zelfs uitgenodigd om de positie van premier te bespreken, zodat de twee belangrijkste politieke functies van Oekraïne kunnen worden bekleed door een cabaretier en een popster.

In tegenstelling tot Zelensky heeft Vakartsjoek een lange politieke geschiedenis en nauwe banden met het prowesterse deel van de Oekraïense oligarchie. Hij speelde al een prominente rol in de door het Westen gesteunde ‘Oranjerevolutie’ in 2004 ter ondersteuning van presidentskandidaat Viktor Joesjtsjenko en was later parlementslid van de partij van Joesjtsjenko. Ook steunde hij de extreemrechtse staatsgreep in Oekraïne van 2014.

De resterende 47 zetels in de Verchovna Rada zullen worden ingenomen door onafhankelijke kandidaten en leden van kleinere partijen. Het was de Communistische Partij van Oekraïne verboden deel te nemen aan de verkiezingen vanwege wetten die in 2015 onder Porosjenko werden aangenomen. Alle partijen die nu in het parlement zitten, inclusief de partij Dienaar van het Volk van Zelensky, missen een duidelijk politiek programma en worden financieel ondersteund door oligarchen of door het westen gesteunde NGO’s, waarvan Vakartsjoek’s Golos er een is. Zelensky zelf heeft goede betrekkingen met de oligarch Ihor Kolomoisky, die lang een centrale rol heeft gespeeld in de Oekraïense politiek.

Middenklasse

Geen van de kandidaten binnen de partij van Zelensky heeft eerder parlementaire zetels bekleed. Van de 450 zetels in het nieuw samengestelde parlement zullen in totaal 323 zetels worden bezet door geheel nieuwe afgevaardigden, een unicum in de geschiedenis van het sinds 1991 formeel onafhankelijke Oekraïne. De nieuwe leden van de Verchovna Rada die zetels voor Zelensky’s partij gaan bezetten zijn voor het grootste deel afkomstig uit de midden- en hogere middenklasse van Oekraïne die de Maidan-beweging van 2013-2014 ondersteunde, die uitmondde in de door het Westen gesteunde staatsgreep van februari 2014.

Het overgrote deel van deze kersverse parlementariërs is voorstander van een vrijemarkteconomie, zijn pro-Europese Unie en pro-NAVO en ondersteunen het ‘anti-corruptie’-beleid dat Zelensky zegt te gaan voeren. Daarnaast blijkt dat veel van Zelensky’s naaste adviseurs en toekomstige kabinetsleden afkomstig zijn uit eerdere regeringen die nauwe banden hebben met de oligarchen van het land. Zo maakte Zelensky bekend dat Roeslan Demtsjenko zal worden benoemd als zijn presidentiële adviseur. Demtsjenko, een van de meest ervaren politici van Oekraïne, was eerder adviseur van de vorige president Porosjenko en werkte ook in de regering van de door het Westen gesteunde Viktor Joesjtsjenko (2005-2010) en van president Leonid Koetsjma (1994-1998). Daarvoor was hij de tweede secretaris van de Oekraïense ambassade in de Verenigde Staten.

Privatisering

Het economisch team van president Zelensky wordt geleid door Oleksiy Hontsjaroek. Die maakte bekend dat Oekraïne een nieuw IMF-programma wil voor de langere termijn met de nadruk op het aantrekken van buitenlandse investeringen, het verkopen van staatsbezit en het opheffen van het verbod op de verkoop van landbouwgrond.

Voortgaande privatisering en toenemende buitenlandse belangen en invloed lijken de voornaamste speerpunten van de nieuwe president en zijn te benoemen regering. Over sociale programma’s zijn nog geen mededelingen gedaan, maar als we de eerste uitgangspunten van beleid beschouwen is de Oekraïense bevolking wederom slachtoffer van haar eigen regering en is de ‘Dienaar van het volk’-partij slechts de dienaar van de oppermachtige Oekraïense oligarchen en buitenlandse kapitalisten.

Bas van der Plas/INSUDOK 31 juli 2019