Ga naar de inhoud

Festival Globalisering?

Eind juni staat het Festival Globalisering gepland, met vreemde vogels op het podium.

11 min leestijd
Placeholder image

Dit artikel verscheen zojuist in tijdschrift Ravage

Op 26 en 27 juni vindt in Amsterdam het Festival Globalisering plaats. Hoewel het programma nog allerminst rond is, staan op het verlanglijstje van de organisatoren allerlei omstreden politici en schrijvers als Frits Bolkestein, Johan Norberg, Thomas Friedman en zelfs regelrechte oorlogshitsers als Robert Kagan en de defensieadviseur van Bush, Richard Perle. Als tegenhanger wil men weliswaar progressieve denkers als Noam Chomsky, Noreena Hertz en Toni Negri uitnodigen, maar voor een festival dat nu eindelijk ook in Nederland eens een discussie over globalisering van de grond wil krijgen, is de keus opmerkelijk. Reden genoeg voor een gesprek met woordvoerdster Natasja van den Berg.

Hoe verlopen de voorbereidingen? Al veel prominenten geboekt?
,,Nee nog niet echt, maar dat vinden wij ook niet het belangrijkste. We vinden de inhoud van het debat en het feit dat er allerlei verschillende mensen bij de organisatie van het festival betrokken zijn veel belangrijker. Het proces om het festival te organiseren is bijna net zo belangrijk als het festival zelf. Er hebben zich bijvoorbeeld ongelofelijk veel vrijwilligers aangemeld, een man of honderd. Die mensen komen uit allerlei hoeken en die hebben jullie nog nooit ontmoet. We stellen ook geen enkele voorwaarde, iedereen mag meedoen en dat werkt enorm bevrijdend.’’

Zo’n festival kost veel geld. Hebben jullie dat?
,,We hebben niet veel geld nodig. Van campagnebureau BKB (van voormalig PVDA-jongehonden Booy en van Bruggen, red.) hebben we voor het secretariaat kantoorruimte gekregen. Verder heeft reclamebureau Red Cell voor ons het logo bedacht: “Ik ben een wereldleider”. Het festival zal plaatsvinden op de Universiteit van Amsterdam en die was bereid zalen beschikbaar te stellen. Kriterion doet waarschijnlijk mee voor het filmprogramma. De reiskosten van mensen uit het Zuiden worden door de deelnemende organisaties bekostigd. Van de Novib hebben we geld gekregen om iemand aan te stellen die ons twee dagen per week kan ondersteunen. De Volkskrant maakt naar alle waarschijnlijkheid een week voor het festival een speciaal katern… De regel bij ons is dat iedereen eerst probeert om het gratis te krijgen, dan heb je uiteindelijk erg weinig geld nodig.’’

Leg eens uit: “Festival Globalisering”? Veel mensen vinden globalisering helemaal niet zo’n feest.
,,Voor andersglobalisten staat globalisering gelijk aan “ongebreidelde vrijhandel” of iets dergelijks. Terwijl je je af kunt vragen of er wel een vaste definiëring voor het fenomeen bestaat, laat staan of je daar positief of negatief tegenaan dient te kijken. Globalisering is veel ingewikkelder. De wereld wordt aan de ene kant steeds kleiner doordat je steeds makkelijker met allerlei culturen in aanraking kunt komen. Tegelijkertijd wordt hij steeds groter omdat je voortdurend meer informatie krijgt en meer te weten komt. Dat is een raar soort paradox. De meeste mensen weten niet wat hun positie is in dit debat. Wij willen met het festival stimuleren dat ze daar over na gaan denken.’’

Welk debat heb je het dan over?
,,De andersglobalisten keren zich terecht tegen een wereld waarin vrijhandel de dominante gedachte is. Hun protest nodigt uit tot een debat, maar dat vindt in Nederland nauwelijks plaats. De meeste Nederlanders kiezen hierin ook geen positie. Als je mijn ouders zou vragen of Afrika zich moet ontwikkelen door meer handel te drijven met het Westen of niet, hebben ze geen idee. Ze zullen het in eerste instantie wel een goed idee vinden. Maar als je ze vervolgens wijst op sperziebonen uit Ethiopië die hier in de winkels liggen, terwijl men daar honger lijdt, zullen ze zeggen ze dat ze daar niets van weten.’’

Maar jullie nemen ook geen positie in. Dat is lekker makkelijk?
,,Nee, als organisatie nemen we geen stelling. Maar we geven iedereen die wel wil polariseren de ruimte om dat wél te doen. We willen niet onze eigen mening opdringen. Die heb ik wel, maar ik vind het niet interessant om die van de daken te schreeuwen. Ik wil ervoor zorgen dat mensen alle informatie krijgen en dan zelf een mening kunnen vormen.’’

Er bestaan onder wat jij andersglobalisten noemt ook heel veel verschillende visies en meningsverschillen. Van sociaaldemocraten tot vakbondsleden, militante anarchisten, eco-activisten, derdewereldfans, boeren… Hiermee kun je toch ook spetterende debatten organiseren?
,,Jullie beseffen niet dat veel Nederlanders die stap om tegen ‘ongebreidelde vrijhandel’ te zijn nog lang niet hebben gemaakt. De meeste mensen vinden daar helemaal niets verkeerds aan. Willen ze die stap wel maken dan moet je ze alle ins en outs van de problematiek laten zien en ze zélf te laten kiezen. Ik wil graag een dialoog tussen alle groepen in de Nederlandse samenleving die hier iets over te melden hebben en dus ook Bolkestein aan het woord laten, ja!’’

Waarover gaat het debat dan nog? De mening van Bolkestein of Norberg (de Zweedse Jort Kelder en auteur van Leve de globalisering) is toch juist helemaal niet interessant? Die vertellen nooit iets nieuws?
,,Wij willen mensen laten inzien dat ze zelf verantwoordelijk zijn. En dat er allerlei mechanismen zijn die deze wereld in stand houden. Ik zie wel in welke rol multinationals daarin spelen, of hoe mijn positie als burger daaraan bijdraagt, maar dat geldt lang niet voor iedereen. Het festival is zo opgezet dat bij wijze van spreken iedereen aan het woord kan komen. Als organisatie hebben we alleen invloed op het hoofddebat op het hoofdpodium maar al die workshops kunnen door iedereen naar eigen inzicht worden ingevuld. Dus als er iemand wil polariseren of politiseren… you’re welcome. Maar als Shell wat wil komen vertellen, kan dat ook. Wij willen zo’n breed mogelijk programma.. Misschien hebben jullie gelijk en is niemand daarin geïnteresseerd en mislukt het flink…’’

Maar ook als er wel een paar duizend mensen op afkomen wil dat toch nog niet zeggen dat het een zinnige exercitie was. De volgende dag zal er in de krant staan: Bolkestein vindt dit- en dat.
,,Wat er in de krant staat vind ik niet zo interessant. Ik wil dat mensen individueel naar huis gaan en denken: ik heb er veel te weinig over nagedacht, het wordt tijd dat de vrijblijvendheid verdwijnt, ik ga positie kiezen. Hopelijk zoeken ze dan aansluiting bij een organisatie.Vergeet niet, toen wij april vorig jaar begonnen was er nog niets, niets grootschaligs in ieder geval. Het idee voor een Nederlands Sociaal Forum bestond nog niet, dat is zich pas de afgelopen maanden aan het ontwikkelen.’’

Nou er was best van alles, maar dat vinden jullie niet zo interessant. Maar begrijp jij dat mensen niet samen met Shell, Bolkestein of ING-topmanager Rinooy Kan, laat staan de neoliberale ideoloog en columnist Thomas Friedman of oorlog-adviseur Richard Perle een leuk programma willen helpen samenstellen. Dat zijn de mensen die de problemen veroorzaken.
,,Nee dat snap ik niet. Ik vind dat je jouw mening altijd naar voren moet durven brengen…’’

Dat zal iedereen ook wel blijven doen. Het gaat erom of je samen met dat soort mensen, wat toch een stel van de grootste schurken op aarde zijn, fijn een festival gaat vieren.
,,Toch snap ik dat niet. Het idee dat je mensen géén podium zou bieden, vind ik überhaupt verwerpelijk.’’

Die mensen krijgen al podium genoeg. Ondertussen nemen zij leidende posities in binnen de dagelijkse oorlog die bedrijfsglobalisering heet. Hierbij vallen veel slachtoffers. De mensen die jij uit wil nodigen zijn daar mede verantwoordelijk voor. Dat weten ze ook wel, maar ze hebben bepaalde belangen om er mee door te gaan. Ze willen helemaal niets veranderen.
,,Ik vind allereerst metaforen als ‘oorlog’ heel verkeerd, die zou ik nooit kiezen.
Natuurlijk zijn er enorme problemen. Maar die los je echt niet op door de oorlog te verklaren…’’

We verklaren de oorlog niet, we zeggen dat er een oorlog aan de gang is. De volgende vraag is wat je aanmoet met de mensen die daar de oorzaak van zijn.
,,We hebben echt mensen uit de mainstream nodig om die oorlog te stoppen. We hebben een massa nodig, jongens… In oud-communistische traditie moeten we de elite, de denkkracht, verbinden met de massa om grote maatschappelijke veranderingen te bereiken.’’

Het programma op het hoofdpodium is nogal theoretisch. Vooral denkers, academici en journalisten en geen doeners en activisten.
,,We hebben inderdaad besloten om het hoofdprogramma vrij ‘denkerig’ te maken. Daarnaast bieden we een cultureel programma dat vrij ‘emo’ is. Hierin moet je globalisering echt ervaren. Hopelijk zijn er daarnaast nog honderden workshops die als het goed is vooral praktisch van aard zullen zijn. Dat vind ik het interessantste.Ik denk echt dat we de problemen voor een groot deel zouden kunnen oplossen als mensen zich bewuster zijn. Ze krijgen nu de verkeerde informatie en weten geen weg in de brei van informatie die ze over zich heen gestort krijgen’’

Als we dan flauw willen zijn zeggen we: dat komt dan voor een groot deel door de erbarmelijke inhoud van de Volkskrant die samen met jullie het festival organiseert.
,,Nou ja, hoe dan ook, het probleem is dat mensen veel dingen niet weten. Sinds mijn moeder bij mij op bezoek kwam in Kenia snapt ze een hoop dingen veel beter. Ik vind het belangrijk om te laten zien wat er in de wereld gebeurt. Wat XminY doet, of de Internationale Socialisten, dat is zo verschrikkelijk avant-garde. Ik snap niet dat jullie niet inzien dat je zo’n evenement nodig hebt om de stap naar de mainstream te maken…’’

Vroeger zag de vakbond het als haar taak om de leden informatie te geven over hoe de wereld in elkaar zit. In plaats daarvan wil ze nu vooral meeregeren. Hetzelfde geldt voor de Novib. Is dat niet veel eerder de reden waarom het in Nederland niet zo’n vaart loopt met de discussie over globalisering?
,,Ja wellicht.en nu proberen wij die discussie dus wel van de grond te krijgen. Je kan het niet met onze methodiek eens zijn, maar wij denken dat het beste is om iedereen daarover aan het woord te laten. Ook de in jullie terminologie ‘aanstichters van de oorlog’, de foute mannen en vrouwen. Laat ze zich maar verdedigen. Ik ben wel bereid om tegen Shell te zeggen: “En, hoe voelt het nou om de mensenrechten fundamenteel te schenden?”

Die hebben toch een speciale pr-afdeling om dat soort vragen te beantwoorden. Bovendien weet je dat er uit zo’n discussie hoogstens de conclusie wordt getrokken dat zoiets als ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’ de oplossing is. Precies de uitkomst waar het bedrijfsleven in dit soort debatten op mikt.
,,Welke alternatieven heb jullie dan? Ik ben niet tegen kapitalisme en de markt. Als regelend systeem zie ik voorlopig geen betere. De Socialistische Heilstaat zal er echt niet komen. Bovendien blijft de vraag hoe je de massa kunt bereiken? Klein beginnen? Hoe lang duurt het dan nog? Vijf jaar, tien jaar? Mijn stelling is dat ons festival wel eens een manier kan zijn om juist sneller die massa te betrekken. Ik wil dus sneller hetzelfde bereiken als jullie, al vinden jullie misschien dat het veel te slap en te oppervlakkig is. Maar geef ons die kans om te kijken of er mogelijkheden zijn om zonder echte hele grote fundamentele wijzigingen te bereiken dat eindelijk iedereen op aarde zijn menselijkheid kan ervaren. Want er is genoeg voor iedereen, dat is wel duidelijk, alleen krijgt niet iedereen wat hij zou moeten krijgen.’’

Maar de Novib is toch al jarenlang met dat soort campagnes bezig? Waarom dat nog eens dunnetjes overdoen? Hoeveel leden hebben zij wel niet? Vast een paar honderdduizend. Die zijn zich dus allemaal bewust dat er een probleem is.
,,Toch zijn daar een boel mensen bij die helemaal geen idee hebben waarom ze lid zijn. Bovendien: elke generatie moet het opnieuw proberen, desnoods door het wiel opnieuw uit te vinden.’’

Website: www.festivalglobalisering.nl

(Dit artikel was oorspronkelijk op GlobalInfo gepubliceerd door Freek Kallenberg en Kees Stad.)