Forum3: De twee walletjes van de polder
Speciaal voor het NSF is een krantje gemaakt, Forum3 genaamd. Een pdf-versie daarvan is hier te vinden: aankondiging. Maar de stukken in het krantje zijn vaak ingekort. Hierbij de originele langere versie van een van de artikelen.
Vanuit het buitenland wordt vaak met verbazing gekeken naar de politieke rust en gelatenheid in Nederland. Men vindt het maar raar dat, terwijl Nederland een van de rijkste en machtigste landen op aarde is en thuishaven van een groot aantal van de grootste multinationals, de linkse beweging nauwelijks aan de poort rammelt. Dat beeld klopt niet helemaal, ook hier heeft de globaliseringsbeweging haar sporen nagelaten en zijn er actiegroepen die hard aan de weg timmeren. Maar dat het niet echt storm loopt, zal niemand kunnen ontkennen. De belangrijkste verklaring hiervoor is het beroemde poldermodel, waarbinnen de politieke elites afspraken maken. Zo wordt er ‘consensus gecreëerd’ tussen politieke groeperingen, het bedrijfsleven en grote ngo’s en vakbonden. Het poldermodel heeft natuurlijk zo zn voordelen: de ‘strijd’ wordt tamelijk ‘beschaafd geregeld’ en iedereen blijft vriendelijk tegen elkaar. Maar het heeft vooral erg veel nadelen: het werkt sterk depolitiserend doordat politieke tegenstellingen stelselmatig onder het kleed geschoven worden; het bevordert hiërarchie (stort maar een tientje en laat het verder maar aan de vertegenwoordigers over) en het laat de oorzaken onaangetast. Het is geïnstitutionaliseerde achterkamertjespolitiek, waar oncontroleerbaar gelobby de boventoon voert. Maar het ergste is dat het vooral de conservatieve krachten en ondernemers dient, die prima weten om te gaan met de ongeschreven regels van het poldermodel. Het is dan ook geen toeval dat de funeste ‘paarse’ jaren negentig, waarin de neoliberale opmars plaatsvond, met volledige instemming en medewerking van de vakbeweging en al die grote NGO’s plaatsvond.
Het is merkwaardig hoe dezelfde organisaties even makkelijk aanschuiven bij een netwerk dat juist is ontstaan om de neoliberale en kapitalistische verschrikkingen te bestrijden en te vervangen door fundamentele alternatieven. Ze geven daarbij tot nu toe geen enkele blijk van (zelf-)kritiek op het eigen beleid van de afgelopen jaren. Daarmee laden ze de verdenking op zich dat ze de ontstane tegenbeweging alleen maar opportunistisch willen benutten om de schijn van politieke strijd te verkrijgen, zonder wat aan hun praktijk te veranderen. Nog ernstiger is het feit dat ze hun financiële en organisatorische macht aanwenden om de spelregels van het verfoeide poldermodel aan het forum op te dringen. Daarmee dreigen we weer geheel terug te zakken in het troebele elitaire privatiseringsmoeras van de jaren negentig.
Zo ver is het natuurlijk nog niet. Op het forum bestaat nog ruimte voor eigen inbreng en discussie. Toch is het wel belangrijk om de ruimte niet alleen te behouden, maar ook te vergroten om te kunnen praten over de vervelende kanten van de polder en de oorzaken van de problemen. Het gaat er daarbij niet om elkaar voortdurend de maat te willen nemen; ook – of misschien wel juist – de wat radicalere ‘horizontale’ groepen benadrukken het belang van zo groot mogelijke toegankelijkheid en breedheid. Toch moet er af en toe nagedacht worden over de grenzen van het project. Het kan toch niet de bedoeling zijn dat het forum een grabbelton wordt van allerlei politieke meningen en standpunten waarna de meest kapitaalkrachtige vervolgens de meeste zieltjes wint? Naast zo groot mogelijke breedheid moet het project ook ten doel hebben om efficiënt verzet tegen de heersende machten te helpen doen ontstaan. Organisaties die dat niet willen, of eraan twijfelen of ze nu wel of niet kritiek hebben op het militarisme en het neoliberalisme, zouden geen prominente plek in het project mogen innemen. De beste benadering is om regelmatig terug te grijpen op de oorspronkelijke uitgangspunten (zie de internationale hallmarks, die bij het NSF nooit erg op de voorgrond hebben gestaan en vervangen zijn door een tamelijk lege beginselverklaring), met name die van de noodzaak om strijd tegen het neoliberale kapitalistische systeem te voeren en verder te ontwikkelen. Het forum moet een plek zijn voor open en kritische reflectie op de Nederlandse polder, met als doel effectieve strategieën te bedenken om die om te toveren in een oase waar het voor iedereen goed toeven is. Nooit meer paars!
(Discussie over dit voorstel staat centraal op het seminar op zondag:
WSF/NSF: Waartoe en Waarheen? 13.30-14.45 (A3))
(Dit artikel was oorspronkelijk op GlobalInfo gepubliceerd door redactie forum3.)