Ga naar de inhoud

Griekenland laat ons zien hoe we moeten protesteren tegen een mislukt systeem

De woede die vertoond werd in de Griekse steden tegen de bezuinigingsmaatregelen, inspireert allen die lijden ten bate van de banken en de rijken.

6 min leestijd
griekhollow

(Geschreven door John Holloway/The Guardian 17-2-2012, vertaling Tijn van Beurden/globalinfo)

Ik hou niet van geweld. Ik denk niet dat er veel is gewonnen door het verbranden van banken en het ingooien van ruiten. En toch doet het me goed als ik denk aan de reactie in Athene en de andere Griekse steden op de aanvaarding van het Griekse parlement van de door de Europese Unie opgelegde maatregelen. Sterker nog: als er geen sterke woede-uitbarsting geweest was, zou ik me eenzaam en depressief hebben gevoeld.

Het doet goed om te zien hoe vertrapte mensen zich omdraaien en terugschreeuwen. Het doet goed te zien hoe geslagen mensen duizendvoudig terugslaan. Hoe kunnen we mensen vragen om gedwee de scherpe beknottingen van de levensstandaard te accepteren die het gevolg zijn van de bezuinigingsmaatregelen? Willen we dat ze gewoon instemmen met de vernietiging van de creatieve vermogens van zo veel jonge mensen, dat ze hun talenten niet kunnen ontplooien door langdurige werkloosheid. En dat allemaal om de banken terug te kunnen betalen en de rijken rijker te laten worden. Dat alles, alleen maar om een kapitalistisch systeem te kunnen handhaven, waarvan al lang de houdbaarheidsdatum is overschreden en dat de wereld nu alleen maar vernietiging heeft te bieden. De maatregelen gedwee aanvaarden zou voor de Grieken betekenen dat depressie op depressie wordt gestapeld, de depressie van een falend systeem versterkt door de depressie van verloren waardigheid.

Het geweld van de Griekse reactie is een schreeuw die rond de wereld gaat. Hoe lang zullen we nog stilzitten en zien hoe de wereld wordt verscheurd door deze barbaren, de rijken, de banken? Hoe lang zullen we toekijken en zien hoe de onrechtvaardigheden toenemen, de medische verzorging ontmanteld wordt, onderwijs herleid wordt tot kritiekloze onzin, de watervoorraden van de wereld worden geprivatiseerd, gemeenschappen weggevaagd en de aardbodem overhoopgehaald voor de winsten van de mijnbouwbedrijven?

De aanval die in Griekenland zo scherp is, vindt plaats over de hele wereld. Overal wordt het menselijke en andere leven onderworpen aan de logica van het geld, de logica van de winst. Dat is niet nieuw, maar de intensiteit en de omvang van de aanval is nieuw. Nieuw is ook het algemene besef dat de huidige dynamiek een dynamiek van de dood is en dat we waarschijnlijk afkoersen op de vernietiging van het menselijk leven op aarde. Toen we de geleerde commentatoren de details hoorden uitleggen van de onderhandelingen tussen de regeringen over de toekomst van de eurozone, vergaten ze te vermelden dat de zorgeloze onderhandelingen feitelijk over de toekomst van de mensheid gingen.

We zijn allemaal Grieken. We zijn allemaal subjecten die simpelweg worden platgewalst door de stoomwals van een geschiedenis die wordt bepaald door de ontwikkelingen op de geldmarkten. En het lijkt erop dat die hun zin krijgen. Miljoenen Italianen protesteerden keer na keer tegen Berlusconi, maar het waren de financiële markten die hem ten val brachten. Hetzelfde in Griekenland: demonstratie na demonstratie tegen Papandreou, maar uiteindelijk waren het de financiële markten die hem wegstuurden. In beide gevallen namen loyale en betrouwbare dienaren van de geldmarkten de plaats in van de gevallen politici, zonder zelfs een schijn van volksraadpleging. Deze geschiedenis wordt zelfs niet eens door de rijken en machtigen gemaakt, maar ze profiteren er zeker van: het is geschiedenis gemaakt door een dynamiek die door niemand wordt gecontroleerd, een dynamiek die de wereld vernietigt als we niet ingrijpen.

De vlammen van Athene zijn vlammen van woede en ze doen ons goed. En toch is woede gevaarlijk. Als ze wordt gepersonaliseerd of tegen bepaalde groepen gericht (de Duitsers in dit geval), kan ze heel gemakkelijk destructief worden. Het is geen toeval dat de eerste minister die aftrad uit protest tegen de laatste ronde van bezuinigingsmaatregelen in Griekenland, een leider van de extreem rechtse partij Laos was. Woede kan zo gemakkelijk een nationalistische of zelfs fascistische razernij worden, een razernij die niets doet om de wereld te verbeteren. Het is dan ook belangrijk om duidelijk te maken, dat onze woede geen woede is tegen de Duitsers, zelfs niet tegen Angela Merkel, David Cameron of Nicolas Sarkozy. Deze politici zijn slechts arrogante en zielige symbolen van het echte object van onze woede, de heerschappij van het geld, de onderwerping van alle leven aan de logica van de winst.

Liefde en woede, woede en liefde. Liefde is een belangrijk thema geweest in de strijd die in het afgelopen jaar de betekenis van politiek opnieuw definieerde, een constant thema van de Occupy beweging, een diepgaand gevoel, zelfs in het hart van de gewelddadige conflicten in vele delen van de wereld. Maar liefde wandelt hand in hand met woede, de woede van “hoe durven ze onze levens van ons af te nemen, hoe durven ze ons als objecten te behandelen”. De woede van een andere wereld doorbreekt de obsceniteiten van de ons omringende wereld. Misschien.

Die doorbraak naar een andere wereld is niet alleen een kwestie van woede, ofschoon woede een onderdeel vormt. Het omvat noodzakelijkerwijs de geduldige opbouw van een andere manier van doen, het scheppen van verschillende vormen van sociale cohesie en wederzijdse steun. Achter het spektakel van de brandende banken in Griekenland ligt een dieper proces, een rustiger beweging van mensen die weigeren te betalen voor busvervoer, elektriciteitsrekeningen, tolwegen, bankschulden; een beweging die is geboren uit noodzaak en de overtuiging van mensen om hun leven op een andere manier in te richten. Gemeenschappen te creëren van onderlinge steun en voedselnetwerken, het kraken van leegstaande gebouwen en ingebruikname van braakliggende gronden, gemeenschappelijke tuinen opzetten, teruggaan naar het platteland, politici de rug toekeren (die zijn nu te bang om zich op straat te vertonen) en bij het nemen van sociale beslissingen directe vormen van democratie creëren. Nog steeds ontoereikend wellicht, nog steeds experimenteel, maar van fundamenteel belang. Achter de spectaculaire vlammen, zoekt en creëert men een andere manier van leven die de toekomst van Griekenland en de wereld zal bepalen.

Voor komende zaterdag is een wereldwijde oproep uitgegaan om de opstand in Griekenland te ondersteunen. We zijn allemaal Grieken.