Ga naar de inhoud

Hugo Blanco: De toekomst is inheems (indigenous)

De veteraan verzetsstrijder en activist over inheemse groepen die de voorhoede vormen in de strijd tegen klimaatverandering

14 min leestijd

Door Ted Hamilton, oorspronkelijk verschenen in Guernica Magazine, vertaling globalinfo.nl. Foto uit La Jornada Huacho)

Op een grijze zaterdagmiddag in Lima, Peru, ontving ik afgelopen april een telefoontje van Hugo Blanco, een veteraan van het gewapend verzet en overlevende van meerdere doodvonnissen. “Je wilde met me praten?” Vroeg hij. “Kom nu maar.” Een uur later, na een rit door de ijzingwekkende straatjes van de stad, stond ik op het plein voor zijn huis, een bescheiden etage in een middenklassebuurt ten noorden van het koloniale centrum. Ik klopte en haalde even diep adem; Ik had niet verwacht dat hij op mijn verzoek zou reageren.

Blanco is een strijdmakker van de marxistische Latijns-Amerikaanse revolutionairen Fidel Castro en Che Guevara (hij en Guevara stonden bij sommige debatten tegenover elkaar). In het begin van de jaren zestig organiseerde hij boerenbonden om land te veroveren van de feodale grootgrondbezitters in de centrale sierra van de Andes. Hij werd jarenlang gevangen gehouden door de Peruaanse regering, beschuldigd van de moord op een politieman die tijdens de strijd werd gedood (Blanco heeft de aanklacht ontkend). Toen hij in de gevangenis zat, schreef hij Land of Dood, een boek dat uiteenzette hoe een communistische opstand georganiseerd kon worden in het kader van landhervormingsinspanningen in de Andes. Zijn radicale ideeën leverden hem van vele kanten doodsbedreigingen op, en hij bracht jaren door in ballingschap in Chili, Zweden en Mexico. De afgelopen jaren is hij in staat geweest om terug te keren naar Peru.

Wat me naar Blanco trok, was niet zozeer zijn opstandige verleden als zijn huidige activistische daden. Aangespoord door de wereldwijde milieucrisis en de aantasting door de private industrie van land dat eigendom is van inheemse bevolking – een patroon dat onlangs weer aanschouwd kon worden bij de confrontaties in de VS bij Standing Rock – is Blanco een voorstander geworden van inheemse bewegingen over de hele wereld.

Blanco groeide op in de Cusco-regio van Peru en sprak de inheemse taal, Quechua. In 2007 richtte hij het tijdschrift Lucha Indígena (Inheemse Strijd) op, dat de politieke en economische krachten beschrijft die in conflict zijn met inheemse groepen. Hij blijft de succesvolle manieren propageren waarop inheemse gemeenschappen het hoofd bieden aan de mondiale neoliberale krachten die het milieu bedreigen. “De inheemse beweging bevindt zich in de voorhoede,” vertelde Blanco aan het tijdschrift Sin Permiso. “[H]et is de meest geavanceerde sector in de strijd tegen het systeem en bij de opbouw van een alternatieve organisatie van de samenleving.”

Nu hij drieëntachtig jaar oud is, vertelde Blanco me dat hij niet veel meer weggaat, hoewel hij net terug was van een reis van een maand naar Mexico om activisten tegen mijnbouw te bezoeken. Zijn huis was spaarzaam ingericht, vol met oude boeken en tijdschriften; Hij komt ingehouden en uitnodigend over. We zaten alleen aan zijn eettafel. In het gesprek is hij beleefd maar direct, hij onderbouwt zijn ideeën met anekdotes die vergaard zijn met jarenlange reizen en ballingschap.

Het tijdperk van de Latijns-Amerikaanse marxistische opstand lijkt nu ver weg, maar Blanco ziet verbindingen met de problemen van vandaag. Tijdens onze discussie, in het Spaans, sprak hij gepassioneerd over Trump, het broeikaseffect, rechten van de natuur en de betekenis van inheemse bewegingen in het mondiale politieke klimaat van vandaag.

—Ted Hamilton voor Guernica-

Guernica: Jarenlang heb je je inspanningen gericht op de verdeling van rijkdom en sociale rechtvaardigheid. Waarom is klimaatverandering nu een dringende kwestie voor je?

Hugo Blanco: Ik heb altijd gestreden voor sociale gelijkheid. Maar nu is er een belangrijker probleem: het voortbestaan van mijn soort. Honderd jaar van heerschappij door transnationale bedrijven en ze zullen de menselijke soort vernietigen zoals ze andere soorten hebben uitgeroeid.

Het doel van deze grote transnationale bedrijven is om zoveel mogelijk geld te verdienen in de kortst mogelijke tijd. Om dat te bereiken vallen ze de natuur aan. Ze gebruiken technologische en wetenschappelijke ontwikkelingen met dit doel, ook in de Verenigde Staten, waar fracking het water vergiftigt dat mensen moeten drinken. Overheden behartigen ook in meer of mindere mate de belangen van internationale bedrijven. Zelfs de progressieve onder hen capituleren voor hen.

Guernica: Je hebt gezegd dat inheemse groepen een belangrijke rol kunnen spelen in de strijd tegen het broeikaseffect. Hoe zit dat?

Hugo Blanco: Tegenwoordig is de aanval op de natuur krachtig, dus zijn er ook meer mensen die ecosystemen verdedigen. En ecologen hebben respect voor de inheemse bevolking omdat ze de natuur verdedigen en minder belang hechten aan zaken als geld. Ik ben een inheemse persoon uit Quechua en we hebben een principe van liefde en de aanbidding van de natuur, die we in Quechua Pachamama of Moeder Natuur noemen. Maar er zijn inheemse mensen over de hele wereld in Oceanië, in Afrika, in Azië en in het noorden van Zweden en Finland. En de kenmerken van inheemse volkeren zijn dat ze een grote liefde hebben voor de natuur, solidariteit en collectieve in plaats van individuele mandaten.

Er is bijvoorbeeld een verhaal van een antropoloog die met inheemse kinderen in Zuid-Afrika werkte. Hij stopte wat snoep en fruit in een boom en zei tegen de kinderen: “Rennen, en de eerste die daar komt, krijgt alles.” De kinderen renden er heen terwijl ze elkaars handen vasthielden en deelden alles onder elkaar. “Waarom ben je zo stom? Ik zei dat de eerste die daar komt alles krijgt.” En zij antwoordden hem: “Als er iemand van ons achterbleef zonder snoep of fruit, zouden we allemaal lijden. Ik besta omdat je bestaat.”

De faculteitsleden van een universiteit in Cusco die agronomie studeren hebben geleerd dat wanneer ze naar de landbouwbeurzen van de campesinos (boeren) gaan, ze geen prijzen mogen geven aan de persoon die de grootste aardappel maakt, of de grootste hoeveelheid aardappelen, maar in plaats daarvan voor degene die de meeste variëteiten produceert, omdat de inheemse bevolking dat belangrijker vindt. En als je vraagt: “Wat produceer je op jouw land?” Zeggen ze, “Alles”, omdat ze avocado bij de rivier hebben, alles tot aan de aardappel bovenop de heuvel.

Er zijn bepaalde paddenstoelen die alleen verschijnen tijdens het regenseizoen in Peru. En er was een campesina die kleine hoopjes daarvan verkocht op de markt in Cusco. Ik zei tegen haar: “Ik koop ze allemaal zonder een korting te vragen”, wat een goeie handel voor haar was, omdat je meestal minder betaalt voor meer kwantiteit. Maar ze zei tegen mij: “Nee. Als ik ze allemaal aan jou verkoop, wat ga ik dan nog aan de anderen verkopen? “Verkopen was niet alleen een zakelijke, maar ook een sociale relatie.

Ik haal deze voorbeelden aan om te laten zien dat er iets speciaals aan het ‘inheems’ zijn. Sommige mensen noemen ons inheemse mensen “primitieven”, en ze hebben gelijk. Omdat we de primitieve organisatie behouden die de hele maatschappij ooit had, die horizontaal is. Ze noemen ons “wilden” en ik denk dat ze daar ook weer gelijk mee hebben, omdat de wilde degene is die niet gedomesticeerd (getemd) is. De condor is een wild dier, maar de haan is gedomesticeerd. Ik ben liever een condor dan een haan.

Guernica: Is het mogelijk om dat type collectieve macht op internationale schaal te benutten?

Hugo Blanco: Ik ben voor het idee dat de wereldbevolking zichzelf bestuurt. Het is de enige redding tegen het broeikaseffect en tegen de vernietiging van de natuur. Om die reden hebben inheemse volkeren meer waardering dan ooit.

Er is een filosofisch principe dat Marx van Hegel kreeg. Eerst is er de affirmatie, die de these is; dan is er de ontkenning, die de antithese is; dan is er de synthese, die de stelling terugbrengt en enkele van de elementen van de antithese opneemt. De these is de primitieve samenleving: horizontaal, niet hiërarchisch. Daarna, na [de antithese] kwam beschaving: kaste-systemen, en in Europa verticale klassen, geleid door degenen die het bevel voeren en die in eigen voordeel beslissen. En de synthese is de wederopstanding van de these, dus wederom de horizontale samenleving, die is verrijkt met enkele elementen van de antithese, of alle ontwikkelingen van de samenleving die het voortbestaan van de soort niet in gevaar hebben gebracht. Ik denk dat we tot deze synthese moeten komen. En we zullen er zijn als de maatschappij in zijn geheel regeert.

Ik geloof niet in leiders of caudillos [sterke mannen] of managers. Maar ik denk dat wat we nodig hebben om vooruitgang te boeken de beweging voor collectiviteit is. Dat is waar ik in geloof: kracht van onderop. En die georganiseerde samenleving kan zo zijn.

Guernica: Kun je me een paar voorbeelden geven?

Hugo Blanco: Ik heb het gezien in Limatambo, een district van campesinos bij Cusco, in Mexico en in Griekenland. In Limatambo vroegen de campesinos: “Waarom zijn de burgemeesters altijd de zonen van de haciënda-eigenaren? Waarom kunnen we onszelf niet benoemen? “Dus hadden ze een geheime stemming en wonnen ze hun verkiezingen. Maar het was niet zo dat de individuen konden regeren. Het was zo dat de gemeenschapsvergaderingen toen konden regeren. Dit is het mandaat van de mensen, wat hetzelfde is als wat de Zapatistas in Mexico hebben.

De Zapatistas hebben drie bestuursniveaus: de gemeenschap, de gemeente en de regio. Vele duizenden inheemse mensen regeren zichzelf democratisch met het principe van “leiden door te gehoorzamen.” De mensen kiezen een groep vrouwen en mannen als gouverneurs, maar ze kiezen niet voor een president of een secretaris-generaal; alle gekozenen hebben dezelfde rangorde. Na een bepaalde tijdsperiode veranderen ze iedereen, er is geen herverkiezing, dus iedereen is aan het hoofd en er is geen onmisbare persoon. Als er een zeer belangrijke kwestie is, roepen ze een algemene vergadering bijeen, zodat het collectief beslist. Geen enkele autoriteit op welk niveau dan ook krijgt een cent. Ze zijn als de boeren en krijgen elk hun rantsoen. Drugs en alcohol zijn verboden. Ik weet niet of je dit socialisme, anarchisme of communitarisme zou moeten noemen. En het interesseert me ook niet.

Ik vond het mooi wat een kameraad me vertelde: “Ze hebben me gekozen. Als ze me als gemeenschapsbeheerder hadden gekozen, zou het niet van belang zijn geweest, want dan kon ik nog steeds koken voor mijn man en mijn kinderen. Maar ze hebben gekozen voor de gemeente. Dus wat ging ik doen? Ik moest reizen. Ik moest mijn kinderen leren koken, en dat was goed, want nu kunnen de vrouwen van mijn zoons een post ver weg accepteren en mijn zonen weten hoe ze moeten koken. “Dus ze gaan vooruit.

We waren daar [met de Zapatistas] en ze legden uit hoe ze zichzelf voeden, hoe ze voor zichzelf zorgen, hoe ze de inheemse kennis hebben teruggebracht. Maar ze hebben de westerse geneeskunde niet verworpen, dus hebben ze chirurgen en artsen uit andere gebieden bijeengebracht die hen hebben geleerd hoe ze een kliniek moeten bouwen en beheren. En ze accepteren ook niet alleen Zapatistas, maar ook partidistas [mensen die gelieerd zijn aan politieke partijen]. Maar de partidistas moeten betalen voor hun medicijn – de Zapatistas worden volledig gratis behandeld. En onlangs vertelde een Zapatista me: “Wel, in de klinieken zijn er meer partidistas dan Zapatistas – omdat we onszelf goed voeden, we worden niet ziek.”

Er zijn ook inheemse mensen in een stad genaamd Cherán, in Mexico, die koos voor zelfbestuur. Op een dag, toen er gemeenteraadsverkiezingen waren in heel Mexico, en partijen campagnepropaganda kwamen maken in Cherán, zeiden de burgers: Nee, we willen geen partijen, we accepteren geen enkele propaganda. En toen besloten ze iemand uit hun eigen midden te kiezen, dus kozen ze een andere bestuursraad, ook weer zonder algemene secretaris of president die alles regeerde. En de Mexicaanse president Peña Nieto moest ze erkennen en zeggen: “Nou, omdat ze een inheemse bevolking zijn, hebben ze het recht om hun gebruiken en tradities te volgen.” En dus hebben ze de gemeenteraad in handen, die \ook de bewapende gemeentelijke bewakers bestuurt die de grens en de interne orde beschermt.

In Griekenland heb ik dat gezien in het licht van de bezuinigingen door de regering, de activiteit van onderop sterk toeneemt. De regering heeft bijvoorbeeld het staatstelevisiekanaal gesloten en in Thessaloniki hebben de arbeiders dat in hun macht genomen en zij hebben mij geïnterviewd. Later, omdat ze gezondheidsklinieken sloten, hebben gezondheidswerkers, verpleegsters en artsen, elkaar opgezocht en zijn met klinieken begonnen. Er is ook een uitgeverij in handen van zijn werknemers. Er zijn veel restaurants in Athene die in handen zijn van hun werknemers. Er is een coöperatie die goederen van het platteland ontvangt en verkoopt, waardoor tussenhandel worden vermeden. En ik zei tegen hen: “Je doet hier in de stad wat de Zapatistas op het platteland doen: kracht creëren.”

Dus dat is het. De overheid van iedereen. Niet de regering van één partij, één persoon of één leider.

Guernica: Zijn inheemse groepen de enige groepen die in staat zijn zijn om tegen de kapitalistische belangen te strijden?

Hugo Blanco: Natuurlijk niet. Je kunt activisme in de Verenigde Staten zien, zoals de strijd tegen de [Keystone] -pijplijn, waar niet alleen de inheemse maar andere verdedigers van het water uit de hele VS kwamen. Natuurlijk heeft Trump nu besloten dat ze [de pijplijn afbouwen]. Maar er is verzet. Wat meer is, ik geloof dat het sterkste deel van het verzet de Women’s March was. Het grootste anti-Trump-protest was de Women’s March. In Peru was de grootste mars in de geschiedenis van het land de Ni Una Menos-mars in Lima, een vrouwenmars. In Rosario, Argentinië, was er een mars van vrouwen. Ook in Polen vechten ze voor hun recht op abortus. Ik denk dat vrouwen nu een belangrijk deel van de voorhoede vormen.

We bouwen hier een nieuwe wereld. Niet alleen wij, de strijders voor sociale rechtvaardigheid, maar ook degenen die werken aan ecologische producten, diegenen die alternatieve geneeskunde en alternatief onderwijs volgen, zij die fabrieken overnemen en hun eigen managers worden. Allen vechten ook voor een nieuwe wereld.

Guernica: een rechtbank in India heeft onlangs de Ganges en Yamuna Rivieren erkend als eigenaar van wettelijke rechten. De rechten van de natuur komen ook voor in de grondwetten van Ecuador en Bolivia en worden door veel inheemse groepen als belangrijk beschouwd. Wat vind je van het idee?

Hugo Blanco: We moeten [natuurrechten] verdedigen omdat we deel uitmaken van de natuur.

De autoriteiten van Nieuw-Zeeland hebben een belangrijke stap gezet in de verdediging van de natuur en de mensheid, die door andere regeringen zou moet worden overgenomen. De Whanganui-rivier [op het Noordereiland van Nieuw-Zeeland] is nu een “rechtspersoon” en heeft als zodanig rechten en verplichtingen krachtens een baanbrekende overeenkomst ondertekend door het parlement van Nieuw-Zeeland. Dit betekent dat de rivier, die al lang door het Maori-volk wordt vereerd, dezelfde rechten heeft als een persoon. De Maori Whanganui-stam vecht al ongeveer 150 jaar voor de rivier, de op twee na grootste van het land, om erkend te worden als een voorouder, dat wil zeggen een levend wezen. En nu heeft het parlement eindelijk een wet goedgekeurd die het als zodanig erkent.

Ook riep Alberto Acosta [voormalig minister van energie en mijnbouw in Ecuador] in 2014 op tot erkenning van de natuurrechten hier in Lima. Hij zei dat we niet zullen wachten tot de neoliberale regeringen dit doen, omdat ze ze nooit zullen herken. En hij organiseerde een bijeenkomst voor de verdediging van de natuur hier in Lima.

Guernica: Waar hoop je de komende jaren op voor inheemse groepen?

Hugo Blanco: Er zijn inheemse conflicten op alle continenten tegen de racistische en koloniale mentaliteit en politiek die het kapitalistische systeem verdedigen. Wat er al drieëntwintig jaar gebeurt in Chiapas, Mexico, in de Zapatista-zone, maakt me optimistisch. Ik hoor wat de Zapatistas zeggen: “Kopieer ons alstublieft niet. Iedereen zal op zijn eigen plaats en in zijn tijd weten hoe het moet gebeuren.”

————–

PS: steun globalinfo.nl, meer informatie hier!