Kernenergie
De discussie over kernenergie is heropend, in de zoektocht naar alternatieve energiebronnen in plaats van de fossiele brandstoffen. In het kader van het terugdringen van CO2 is ‘schone’ kernenergie weer bespreekbaar. In het pleidooi zaten altijd al aannames, die liefst verborgen worden gehouden. Daar heeft de actualiteit nu een nieuwe aanname aan toegevoegd. Het is urgent deze aan het licht te brengen.
Wat waren tot nu toe de standpunten?
Voorstanders menen dat:
- kernenergie schoon is, dus duurzaam.
- kernenergie goedkoop is.
- zonder kernenergie Nederland de klimaatdoelen niet haalt. Dus noodzakelijk.
- En nu dan: dat zon- en windenergie niet zouden kunnen voorzien in onze energiebehoefte. In deze behoefte zouden we alleen kunnen blijven voorzien met inzet van kernenergie.
Hoe schoon is kernenergie? Het gebruik is weliswaar CO2-vrij, maar bij winning van uranium en bij de bouw en ontmanteling van de centrale is de totale uitstoot ongeveer gelijk aan die van zonne- en windenergie. Al helemaal niet schoon is het kernafval met zijn blijvende dreiging van dodelijke straling.
Kosten: elektriciteit uit kernenergie is weliswaar goedkoop, maar bouw en ontmanteling van een kerncentrale kosten miljarden. Er is geen energiemaatschappij die in deze investering wil deelnemen. De kostprijs is altijd hoger dan die van wind- en zonne-energie.
Klimaatdoelen: deze zijn afhankelijk van de prognose van de energiebehoefte. Zie hieronder.
Zonne- en windenergie: het aandeel stroom uit kernenergie is slechts 3% van het totaal. Dit aandeel is eenvoudig te vervangen door een extra windpark op zee.
Tegenstanders wijzen op de gevaren van kernenergie:
- Afval: kernafval houdt honderdduizenden jaren dodelijke straling, en blijft dus een gevaar. Aanraking met radioactieve straling veroorzaakt plotselinge dood en op termijn leukemie en geboorteafwijkingen.
- Ongelukken: een meltdown zoals in Tsernobyl [1986] of Fukushima [2011]. Bij een kernramp in Borssele zou vrijwel geheel Zeeland onbewoonbaar blijven.
- Kernenergie kan geschikt gemaakt worden voor kernwapens.
- Kerncentrales kunnen doelwit zijn van sabotage of fysieke aanslag.
In elke discussie zitten aannames verborgen. Aannames komen meestal voort uit belangen. De belangen moeten boven tafel gebracht worden om de waarde van de argumenten te kunnen wegen.
Wat nu zijn de verborgen aannames in het pleidooi? De eerste is een oude, maar hardnekkige: de aanname dat kernenergie schoon zou zijn. Dat is het niet: het dodelijke kernafval wordt alleen verstopt, maar blijft zowat eeuwig de mensheid bedreigen. Hoe kunnen we dit op ons geweten nemen? Hoe kunnen we dit willen?
We kunnen dit willen om een zeer korte termijn eigenbelang. En dit is de tweede verborgen aanname: dat onze energiebehoefte ‘nou eenmaal’ zo groot is als onze consumptie.
En dat niet alleen. De derde aanname in het kernenergiedebat is inmiddels achterhaald en nog niet als zodanig ontmaskerd. Het is de aanname dat de economie nog zal groeien en de energiebehoefte dus ook, omdat de productie en onze consumptie willen blijven groeien. De aanname van deze veronderstelde behoefte construeert het energiedebat en ook de fictieve behoefte aan kernenergie. Het is de aanname van een economie waarin de productie van 34 soorten pindakaas er 50 moeten worden, zeventig soorten chips naar negentig zullen gaan, 88 soorten verpakte groenten naar honderd, 223 soorten koffie naar driehonderd. Waarin ook de consumptie groeit van 64 soorten kipverpakkingen naar negentig soorten, 225 soorten bier naar driehonderd (de huidige aantallen in de supermarkt geteld), een auto per gezin naar twee, een vliegvakantie per kwartaal naar maandelijks.
Het verborgen belang nu achter dit economiemodel en zijn vooronderstelde energiebehoefte is dat van industrie en handel, die de overproductie voort willen laten gaan en daarom ons aan het overconsumeren willen houden.
Inmiddels is bekend dat deze economie van overproductie en overconsumptie niet te handhaven is, ook niet met inzet van kernenergie. (Over)gebruik van elektriciteit is net zo goed schadelijk, hoe groen ook: de winning van kobalt, koper, lithium voor de productie van batterijen is ernstig vervuilend en eindig. Er zijn zo veel redenen om het te veel te stoppen. Oververhitting van de economie plundert de aarde en put deze uit. Het is onverantwoord, pervers, leidt af van wezenlijke zaken.
De groei had al gekeerd moeten worden en zal ook worden gekeerd. Een andere economie komt ervoor in de plaats, daar is nu iedereen wel van doordrongen, tot zelfs menige CEO aan toe. Behalve de overheid. Deze steekt nog even haar kop in het zand, terwijl juist zij de taak heeft de transitie te organiseren.
Kortom, het belang van kernenergie is: de voortgang van de overproductie. Het belang tegen kernenergie is: onze gezondheid en die van de mensheid na ons. Tel uit je winst.
Anders gezegd, belanghebbenden, voor een werkelijk schone wereld zal er minder geconsumeerd worden en minder geproduceerd. En dus kunnen we zonder kernenergie prima met zon en wind voorzien in gezonde productie en consumptie.
© Helen Gerretsen
gerrets1 – apenstaart – xs4all.nl