Nederland, IDB en FTAA
De vorming van de FTAA lijkt een puur (Latijns) Amerikaanse aangelegenheid. Maar Nederland is er – in de vorm van de IDB – nauw bij betrokken. Waar ook Nederland een hoop geld in heeft zitten en het beleid mede bepaalt. Henneke Brink van Both Ends schreef daar een memo over.
De Rol van de IDB in het FTAA Proces
In december 1994 kwamen de staatshoofden van 34 landen bijeen in Miami, Florida, om te spreken over de creatie van een vrijhandelszone voor Noord en Zuid Amerika Рde Free Trade Area of the Americas (FTAA Рof ALCA, de Spaanse afkorting). Het plan dat op deze Summit of the Americas werd geformuleerd voorziet een geleidelijke afschaffing van de onderlinge handels- en investeringsbarri̬res, en de totstandkoming van een verdrag terzake per 2005. Voor de periode tot 2005 werd een stappenplan overeengekomen ter realisatie van de vrijhandelszone.
De besluiten die werden genomen op de Top van Miami zijn vervat in de Declaration of Principles en het bijbehorende Actieplan (Plan of Action)(1). Dit actieplan beschrijft een specifieke, ondersteunende rol voor de Inter-American Development Bank (IDB) op de volgende gebieden:
– universele toegang tot onderwijs;
– gelijke toegang tot basale gezondheidszorg;
– de bevordering van micro-ondernemingen en kleine bedrijven;
– partnerschappen voor duurzaam energiegebruik; voor biodiversiteit en ter voorkoming van milieuvervuiling;
– de bescherming van mensenrechten;
– de bevordering van maatschappelijke participatie; van de bescherming en de uitwisseling van culturele waarden;
– de bestrijding van corruptie en van van illegale drugs en gerelateerde misdaad;
– ter bevordering van de vrije handel in Noord en Zuid-Amerika;
– de ontwikkeling en liberalisering van Kapitaalmarkten;
– infrastructuur;
– samenwerking op het gebied van techniek en wetenschap;
– het Nood- en Ontwikkelingscorps – de “Witte Helmen”
Op dit moment vervuld de IDB haar specifieke rol (op grond van het actieplan) als lid van het zogenaamde “Tripartite Committee.”
De Tripartite Committee
De IDB is een van de drie leden van het zogenaamde “Tripartite Committee,” dat is ingesteld om het FTAA proces met technische, analytische en financiële assistentie te ondersteunen. De twee andere comité-leden zijn de Organization of American States (OAS)(2)en de UN Economic Commission for Latin America and the Caribean (ECLAC)(3). Het comité beheert ook de FTAA website. Voorts verlenen de afzonderlijke leden van het comité specifieke assistentie aan de kleinere economieën, ter verzekering van hun volwaardige participatie in het FTAA proces.
Overigens is ook een specifieke adviesgroep ingesteld ter ondersteuning van die kleinere economieën (de Consultative Group on Smaller Economies). Deze adviesgroep volgt de FTAA onderhandelingen met het oog op de zorgen en belangen van die kleinere landen en doet aanbevelingen terzake aan de onderhandelende commissies. De adviesgroep heeft getracht de specifieke behoeften aan technische en handels-gerelateerde ondersteuning te identificeren en daaraan tegemoet te komen. Daartoe heeft de adviesgroep een aantal “hulpbronnen” verzameld in databases die toegankelijk zijn via de FTAA website.
In aanvulling op die databases beheert het Tripartite Comité de Trade Education Database (TED) – omschreven als “een collectie van kennisbronnen op het gebied van handelsbeleid en onderhandelingen, ten behoeve van regeringsvertegenwoordigers en de private sector.”(4)
De FTAA website verwijst voor algemene assistentie ook naar het Multilaterale Investeringsfonds van de IDB. Dit fonds is in 1993 ingesteld om de ontwikkeling van de private sector de stimuleren, en het private investeringsklimaat in het Latijns Amerika en het Caraïbisch gebied te bevorderen (5).
Overige links tussen de IDB en de FTAA
Er zijn aanwijzingen dat er meer banden bestaan tussen de IDB en het FTAA proces, buiten het hierboven geschetste formele kader. Om een goed inzicht in te krijgen in die meer verhulde kruisverbanden is echter veel meer onderzoek nodig. De volgende, redelijk willekeurige voorbeelden dienen ook enkel ter illustratie.
* Jaime Granados was van 1992 tot 1998 verbonden aan het Ministerie van Buitenlandse Handel van Costa Rica. In die hoedanigheid heeft hij deelgenomen aan en was betrokken bij de FTAA onderhandelingen, onder meer als hoofdadviseur van Costa Rica’s FTAA voorzitterschap. Granados is thans Trade Consultant van de IDB (6).
* De IDB meldt op haar website dat de bank zich sinds haar oprichting in 1959 heeft gericht op de economische integratie van Latijns Amerika en het Caraïbisch gebied. Sinds het begin van de jaren “90 heeft zij de regionale integratie gestimuleerd in het kader van een bredere strategie ter bevordering van de vrijhandel. Deze strategie van “open regionalisme” zou de globale concurrentiepositie van de betreffende economieën hebben versterkt, en deze economieën in staat hebben gesteld voordeel te trekken van hun geografische positie(7).
* Een oud IDB persbericht meldt dat de bank als toehoorder aanwezig was bij de Denver top in 1995. Voorts wordt gewezen op de technische ondersteunende rol van de bank in het FTAA proces. In het bijzonder wordt gerefereerd aan de voorbereiding door de IDB van een compendium en studie inzake 11 handelsverdragen (8).
Een overzicht van het ALCA Proces
De onderhandelingen voor de FTAA zijn voorbereid in vier ministeriële bijeenkomsten. Deze vonden plaats in juni 1995 in Denver, USA; in maart 1996 in Cartagena, Colombia; in mei 1997 in Belo Horizonte, Brazilië en in maart 1998 in San José in Costa Rica.
De zogenaamde San José verklaring omvatte de (ministeriële) aanbeveling tot aanvang van de onderhandelingen, en formuleerden de structuur en de algemene principes en doelstellingen die de onderhandelingen zouden dienen te leiden.
De onderhandelingen zijn formeel begonnen in april 1998, tijdens de Second Summit of the Americas, in Santiago, Chili. De staatshoofden kwamen op die top onder meer overeen dat het FTAA onderhandelingsproces transparant zou zijn en gevoelig voor de onderlinge verschillen in ontwikkeling, omvang en kracht, opdat een volwaardige deelname van alle landen zou zijn gewaarborgd (9).
De vijfde ministeriële bijeenkomst vond plaats in november 1999, in Toronto, Canada. Tijdens die bijeenkomst werd besloten tot de instelling van gespecialiseerde onderhandelings-groepen (Negotiating Groups) die tot taak kregen om de concept tekst op te stellen voor de afzonderlijke hoofdstukken van het FTAA verdrag.
Op de zesde ministeriële bijeenkomst in Buenos Aires en op de derde “Top van de Amerika’s,” in Quebec, in April 2001, werd de noodzaak geconstateerd van een dialoog met maatschappelijke vertegenwoordigers. Daartoe zou de voorbereide concept verdragstekst, alsook de (op uitnodiging) ontvangen NGO bijdragen beschikbaar worden gemaakt op de FTAA website (10). Er werd overeengekomen dat het FTAA Verdrag uiterlijk in januari 2005 zou worden ondertekend en niet later dan december 2005 in werking zou treden.
Op 1 april 2002 werden richtlijnen voor de onderhandelingen beschikbaar gemaakt. De onderhandelingen over markttoetreding voortgezet op 15 mei 2002 (11). Een tweede concept-verdagstekst is voorbereid voor de zevende ministeriële bijeenkomst die eind oktober 2002 zal plaatsvinden in Equador.
(1) Deze documenten zijn te vinden op: http://www.ftaa-alca.org/ministerials/miami_e.asp en http://www.ftaa-alca.org/ministerials/plan_e.asp
(2) http://www.oas.org/
(3) http://www.eclac.org/
(4) Deze databases voor Trade Related and technical Assistance, waaronder de TED, zijn toegankelijk op http://www.ftaa-alca.org/alca_e.asp#technical
(5) http://www.ftaa-alca.org/tecass/tapindex.asp
(6) http://www.netamericas.net/Paginas/GranadosWP.asp
(7) http://www.iadb.org/exr/topics/integration.htm
(8) http://www.iadb.org/exr/PRENSA/1995/cp13795e.htm
(9) De verklaring van Santiago is beschikbaar op http://www.ftaa-alca.org/ministerials/chile_e.asp
(10) De verklaring van Quebec is beschikbaar op http://www.ftaa-alca.org/ministerials/Quebec/declara_e.asp
(11) Het Document on Methods and Modalities for Negotiations is beschikbaar op http://www.ftaa-alca.org/tn20e.doc
(Oorspronkelijk stond in de inleiding boven dit artikel geschreven dat de IDB onderdeel van de Wereldbank zou zijn, dat is niet het geval. De Interamerikaanse Ontwikkelingsbank IDB staat daar los van. Nederland heeft er wel een hoop geld in zitten.)
(Dit artikel was oorspronkelijk op GlobalInfo gepubliceerd door Henneke Brink.)