Ga naar de inhoud

Over de Bijstandsbond

De Bijstandsbond is een ongesubsidieerde, onafhankelijke zelforganisatie van mensen met een minimuminkomen, en ervaringsdeskundigen die gefinancierd wordt door bijdragen van leden en donateurs en een maandelijkse bijdrage van VHM advocaten. Op ons spreekuur in Amsterdam en bij acties proberen wij lotgenoten uit de problemen te halen.

6 min leestijd

(Door Piet van der Lende, bron: solidariteit.nl)

We werken als volgt. Acht vrijwilligers en een advocaat behandelen individuele problemen op het inloopspreekuur – dinsdag en donderdag van 11.00 tot 16.00 uur. Daarbij bieden we de mogelijkheid dat één van de vrijwilligers meegaat naar gesprekken met instanties die belangrijk zijn Zoals keuringen bij het UWV, de sociale dienst, gesprekken met klantmanagers en re-integratie-organisaties over bemiddeling naar de arbeidsmarkt.

Werkterrein

Veel advocaten bieden een dergelijke service niet. Wij helpen ook mensen die geen lid zijn. Het spreekuur is alleen in Amsterdam, maar via e-mail en telefoon zijn we mensen uit het hele land van dienst. Het aantal bezoekers varieert, de ene week vijftien, de andere vijfentwintig. Wij richten ons op de juridische terreinen van sociale zekerheid, minimabeleid van gemeenten, belastingen, toeslagen en problemen rond de Algemene wet bestuursrecht en de Wet maatschappelijke ondersteuning. Verder geven wij mensen hulp met één of meer schulden (zijn ze juist?) en bemiddelen naar deurwaarders en schuldeisers, bijvoorbeeld door afspraken over een betalingsregeling.

We doen geen uitgebreide schuldhulpverlening voor mensen met veel problematische schulden. Hiervoor moeten, volgens ons, professionals van bonafide schuldhulpbureaus ingezet worden. Slechts zijdelings behandelen we problemen op het gebied van arbeidsrecht, vreemdelingenrecht en woonrechten. Wij hebben ons dus gespecialiseerd. Dat is nodig, vanwege de gecompliceerde wetgeving en uitvoeringsregels. Met ons team kunnen we niet alle terreinen te bestrijken, maar andere organisaties met specifieke deskundigheden zijn er niet voor niks.

Spreekuur

Spreekuurbezoekers hebben meestal meerdere problemen. Af en toe komen er mensen die behalve de kleren aan hun lijf, helemaal niets meer hebben. Geen onderdak, geen eten, geen cent op zak. Ze komen uit alle lagen van de bevolking: van ex-bankdirecteuren tot ongeschoolde drugsverslaafden. Toch komen ze met de wens: ‘ik wil hier uitkomen’ of ‘ hoe kan ik mijn leven hier en nu draaglijker maken’.

Voor velen is de Bijstandsbond de laatste strohalm. Niet alleen voor dak- en thuislozen, maar ook voor mensen met enkele schulden, of die verwikkeld zijn in juridische procedures waaraan geen eind lijkt te komen. Het spreekuur kent een informele setting;.binnenlopen zonder afspraak en niet lang hoeven wachten. Er zijn altijd voldoende vrijwilligers aanwezig die de tijd nemen voor een gesprek en hun ervaringen en specialismen inzetten. Uitgangspunt: het gaat om de doelstellingen van de bezoeker. Een ideologische analyse leggen we niet op, ook al hebben we opvattingen over arbeid en arbeidsethos. Streeft iemand betaald werk na, wij verlenen de gewenste steun.

Groepsgesprekken

Soms worden mensen, vooral bij psychische problemen, nog zieker door de juridische procedures. Door lang wachten op uitslagen van bezwaarschriften of beroepsprocedures en de gevoelloze behandeling door bureaucratieën, voelen mensen zich soms beledigd, schieten in de stress en moeten machteloos toezien hoe met hen gesold wordt. Sommige bezoekers komen tijdens een dip in hun leven een half jaar lang of langer iedere week naar het spreekuur. Voeren met of zonder papieren met ons lange gesprekken die kunnen overgaan in groepsgesprekken met meerdere bezoekers en spreekuurmedewerkers.

In de media wordt het ‘bashen’ door bijstandgerechtigden van de VVD en andere rechtse partijen vaak breed uitgemeten. Voorstellen voor een strenge aanpak en hun uitvoering, zoals de tegenprestatie waarbij bijstandsgerechtigden moeten werken voor hun uitkering, ook als ze arbeidsongeschikt zijn. Mensen staan onder voortdurende controle van de instanties. Ook daarmee verergeren vaak de psychische klachten. Bij de Bijstandsbond kan hierover in een veilige omgeving worden gesproken, bijvoorbeeld groepsgesprekken in zogenoemde ‘multiloog’ bijeenkomsten (uitwisseling van ervaringen) zo’n acht keer per jaar onder leiding van psycholoog Heinz Mölders.

Problemen

De meeste spreekuurbezoekers leven door het regeringsbeleid in structurele armoede. Wanneer het hun tegenzit, hebben ze geen financiële reserves om de problemen op te vangen. Bijvoorbeeld bij huiselijk geweld, echtscheidingen, detentie, ziekte, of plotselinge schulden. We zien vier probleemvelden waar de hulp van instanties’ tekortschiet: wet- en regelgeving, landelijk of gemeentelijk – bureaucratische uitvoering van die regels – langs elkaar heen werkende hulpverleningsinstanties – flexibilisering van de arbeid.

Zo doen bijvoorbeeld zzp’ers een beroep op aanvullende bijstand. De regels daarvoor zijn bijzonder gecompliceerd en de uitvoerende instanties maken voortdurend fouten in de verrekeningen. Daardoor kan iemand één of twee maanden zonder inkomsten zitten, er van afzien een baantje te nemen en dus niet uit de bijstand komen. Verder merken we dat mensen vaak nog meer in de problemen worden geduwd dan eruit geholpen. Iemand die een tijdje in de gevangenis zit of in het ziekenhuis ligt, heeft geen recht op bijstand en kan daardoor zijn/haar huis niet aanhouden en dakloos raken.

Wet- en regelgeving frustreert onderlinge hulp. De ‘samenlevingstoets’ in de bijstand en de regels voor toeslagen van de belastingdienst maken het onmogelijk dat iemand in de bijstand of met een ander minimuminkomen anderen helpt aan een tijdelijk onderdak of postadres. Dat heeft onmiddellijk gevolgen voor de toeslagen en/of de hoogte van de bijstandsuitkering.

Mantelzorgers worden soms dakloos. Stel, een bijstandsgerechtigde die zelfstandig woont, besluit bij de vader/moeder die dementeert in te trekken om de ouder(s) te verzorgen. Het eigen huis moet aangehouden worden (onderverhuur is niet toegestaan) en de mantelzorger komt tot hoge kosten. Inwonen is moeilijk. Als het huurcontract van de vader of moeder niet ook op naam van de mantelzorger staat, moet deze vertrekken bij het overlijden van de ouder. Woningbouwcorporaties weigeren vaak in zo’n situatie het huurcontract op naam van de mantelzorger te zetten. Ze verwijten de mantelzorger bij een ouder te zijn ingetrokken om het huis te krijgen.

Acties

Soms komen problemen meerdere malen voor. De Bijstandsbond stelt die dan aan de orde bij de wethouder of Haagse instanties. Maar wij kunnen ook de betrokkenen bij elkaar brengen en samen actievoeren. Zoals in in het actiecomité ‘dwangarbeidnee’, waarin we samenwerkten met onder meer FNV en SP of bij het praktijkcentrum voor werken met behoud van uitkering. We hebben ook twee zwartboeken uitgebracht over de misstanden en rechteloosheid van de uitkeringsgerechtigden die daar waren tewerkgesteld. Dit bracht wethouder Vliegenthart tot een onderzoek van het gemeentelijk Bureau Integriteit, waarbij nog meer misstanden aan het licht kwamen. Het praktijkcentrum, door ons dwangarbeidcentrum genoemd, is uiteindelijk gesloten en voor het werken met behoud van uitkering zijn er nu alleen nog leerwerkstages van maximaal een half jaar.

Donateurs zijn zeer welkom, 17 euro per jaar. Deelname aan de mailinglijst kan zonder lidmaatschap – www.bijstandsbond.org