Ga naar de inhoud

Patriarchaat, Fascisme En Kapitalisme

De onderstaande tekst is een uittreksel gemaakt door de Amerikaanse anarchist en publicist Robert Graham, welk uittreksel ik uit het Engels vertaalde. De grondslag ervan wordt gevormd door een artikel van Dilar Dirik, getiteld ‘Radical Democracy: The First Line Against Fascism’. Daarin vertolkt zij dat de radicale directe democratie in Rojava (Noord-Syrië) een cruciaal wapen is in de strijd tegen ISIS en fascisme.

8 min leestijd

(Door Dilar Dirik/Roarmag, vertaling Libertaire Orde)

Zij legt het verband tussen ISIS, fascisme, kapitalisme en het patriarchaat. Dirik’s artikel verscheen oorspronkelijk in het Roar magazine, april 2017. Dilar Dirik, sociologe (promotieonderzoek University of Cambridge) en activiste binnen de Koerdische vrouwenbeweging, schrijft en spreekt regelmatig over de vrijheidsstrijd in Koerdistan. Zij sprak onder meer in 2014 op het New World Academy: Stateless Democracy (in de Balie, 2014). Ook nam zij deel aan het anarchistische Mellon Symposium 2015 met een lezing getiteld ‘Liberating Democracy from the Premises of the Dominant Global Order: The Rojava Revolution’. Het oorspronkelijke artikel van Dilar Dirik in Roar magazine en de samenvatting van haar bijdrage aan het Mellon Symposium zijn op Internet te lezen (hieronder vindt u de links ernaar). [ThH]

Een product van de kapitalistische moderniteit

Er zijn veel pogingen gedaan om het fenomeen van ISIS (ook bekend als ‘Islamitische staat’) en de aantrekkingskracht van duizenden jongeren te verklaren, met name gelet op de meedogenloosheid van de methoden van de organisatie. Velen kwamen tot de conclusie dat degenen die leven onder ISIS, vaak deze groep dienen vanwege angst of economische beloningen. Maar duidelijk is dat duizenden mensen zich wereldwijd vrijwillig bij deze afschuwelijke groep hebben aangesloten, niet ondanks, maar juist vanwege het vermogen om het meest ondenkbare kwaad te plegen. Het lijkt erop dat het niet religie is, maar een wreed, genadeloos gevoel van macht – zelfs ten koste van de dood – dat uitstraalt van ISIS en wat die mensen van over de hele wereld naar deze extremistische groep doet trekken.

Eén-factor theorieën falen over het algemeen om de regionale en internationale politieke, economische en sociale context in hun beschouwingen te betrekken, zodat het niet mogelijk is van een tegen het leven gerichte doctrine zoals die van ISIS, te laten zien waarom het kon opkomen. We moeten enerzijds het appel van ISIS onder ogen zien, dat op jonge mannen wordt gedaan die de kans zijn ontnomen om volwaardige en fatsoenlijke mensen te zijn. Maar anderzijds betekent dit niet de geestelijke groepsverkrachting door ISIS te verontschuldigen noch haar genocidale agenda en noch de verantwoordelijkheid van individuen die de misdaden tegen de mensheid begaan. Cruciaal is om het gevoel van onmiddellijke bevrediging in de vorm van autoritaire macht, geld en seks dat ISIS biedt, een plaats te geven in een kankerachtige maatschappij onder bevoogdend patriarchaal kapitalisme, dat het leven zinloos, leeg en hopeloos maakt.

Het pathologiseren van het appel van ISIS tegen de achtergrond van de zogenaamde ‘oorlog tegen terreur’, helpt niet. In plaats daarvan moet het appel in de context van de bredere instelling van macht en geweld worden gezet, anders zullen wij niet begrijpen wat ‘brave jongens’ uit Duitsland beweegt om naar het Midden-Oosten te gaan om slachters te worden. ISIS is slechts de meest extreme uiting van een schijnbaar apocalyptische wereldwijde trend. Met de recente bijna mondiale verschuiving naar de autoritaire rechtervleugel politiek, is er één woord – ooit gedacht dat het voor altijd uit de menselijke samenleving werd verbannen – dat opnieuw in ons dagelijks leven en in onze politieke lexicon is binnengedrongen: fascisme.

dirik3

Het is duidelijk dat er grote verschillen bestaan ​​tussen de contexten, eigenschappen en methoden van verschillende fascistische bewegingen. Maar als het gaat om zijn hiërarchische organisatie, het autoritair denkproces, het extreem seksisme, de populistische terminologie en de slimme wervingspatronen, het weten voordeel te halen uit waargenomen behoeften, angsten of verlangens onder kwetsbare sociale groepen, dan weerspiegelt ISIS op vele manieren haar internationale tegenhangers.

Misschien kunnen we denken aan fascisme als een spectrum dat meerdere vormen van fascisme kent. Daarin komen we gevestigde staten tegen aan de top van het kapitalistische wereldstelsel, die het vermogen hebben om hun autoriteit te reproduceren door middel van bepaalde politieke instellingen, economisch beleid, wapenhandel, media en culturele hegemonie. Andere instellingen, zoals ISIS, die niet kunnen doen wat bijvoorbeeld de USA en Rusland zich permitteren, moeten in reactie daarop meer vertrouwen op ‘primitieve’ vormen van fascisme, zoals schijnbaar willekeurig extremistisch geweld uitoefenen. Er bestaan ​​duidelijke parallellen hoe fascisten overal vertrouwen op een regime van paranoia, wantrouwen en angst om de sterke hand van de staat te verstevigen. Degenen die hen als vijanden uitdagen, worden aangeduid als ‘terroristen’ of ‘vijanden van God’ – ten aanzien van wie elke actie om hen te vernietigen is toegestaan.

Fascisme vertrouwt sterk op het volledige gebrek aan een besluitvormingsinstantie binnen de bredere gemeenschap. Het wordt gevoed door een klimaat waarin de gemeenschap is ontdaan van zijn vermogen om directe acties te initiëren, creativiteit uit te drukken en eigen alternatieven te ontwikkelen. Elke vorm van solidariteit en enige loyaliteit gericht op iets of iemand anders dan de staat moet systematisch worden uitgeroeid, zodat de geïsoleerde, geïndividualiseerde burger afhankelijk is van de staat en zijn politieorganisaties en kennissystemen.

Daarom is een van de meest hachelijke pijlers van fascisme het kapitalisme, als een economisch systeem, ideologie en vorm van sociale interactie. In het waardestelsel van de kapitalistische moderniteit moeten de menselijke relaties worden beperkt tot louter economische interacties, berekend en meetbaar door rente en winst. Het is niet moeilijk het vermogen van het kapitalisme te onderkennen om te beschikken over het leven van mensen [Trump-care; geen ‘te dure’ medicijnen meer voor minvermogenden] in het belang van grotere belangen. Hier doemt weer een parallel op met ISIS dat de verspilling van levens omwille van zijn pseudo-kalifaat van verkrachting, plundering en moord heel gewoon vindt.

De oudste kolonie van alle

Bij dit al is het wellicht doorslaggevend dat het fascisme nooit zou zijn opkomen, als er geen slavernij van de vrouw was geweest. [Dilar Dirik spreekt hier over de vrouw in termen van de metafoor ‘de oudste kolonie’ – van alle koloniale vormen] Van alle onderdrukte en meedogenloos behandelde groepen zijn vrouwen onderworpen aan de oudste vormen van geïnstitutionaliseerd geweld. De kijk op vrouwen als oorlogsbuit, als hulpmiddel in dienst van mannen, als voorwerp van seksuele bevrediging en object om ultieme macht op uit te oefenen, het zijn zaken die in elk fascistisch manifest voorkomen. De opkomst van de staat, samen met de fetishisering van privé-eigendom, werd vooral door de onderdrukking van vrouw mogelijk gemaakt.

Het is inderdaad onmogelijk om controle over hele bevolkingen uit te oefenen of diepe sociale verdeeldheid te scheppen zonder de onderdrukking en marginalisering van vrouwen, bevorderd door een door mannen gedomineerd geschiedschrijving, theorieontwikkeling, betekenis-toekennende praktijk en economisch en politiek bestuur. De staat is gemodelleerd naar de patriarchale familie en vice versa. Alle vormen van sociale overheersing zijn op een of andere manier kopieën van de meest uitgebreide, intieme, directe en schadelijke vorm van slavernij: de seksuele onderdrukking van vrouwen.

Verschillende structuren en instellingen van geweld en hiërarchie – zoals kapitalisme of patriarchaat – hebben verschillende kenmerken, maar fascisme levert de geconcentreerde vorm van de onderlinge systematische verstrengeling van beide. En dit is waar fascisme en kapitalisme, samen met de oudste vorm van menselijke overheersing ­– patriarchaat – hun meest gemonopoliseerde, systematische uitdrukking vinden in de moderne natie.

In de loop van de geschiedenis hadden vorige regimes despotische karakters, maar waren altijd gebaseerd op morele codes, onderscheiden theologieën en goddelijke of spirituele instellingen om door de bevolking als legitiem te worden erkend. Het is een bijzonderheid van de kapitalistische moderniteit dat het alle voorstellingen en aanspraken richt op moraliteit in relatie met wet en orde, en het zijn obscene destructieve systemen aanbiedt ten behoeve van niets anders dan de staat zelf.

Zonder de hiërarchische, op hegemonie gerichte aard van de staat, die het gebruik van geweld, de economie, de officiële ideologie, informatie en cultuur monopoliseert; zonder de alomtegenwoordige beveiligingsapparaten die alle aspecten van het leven doordringen, van de media naar de slaapkamer; zonder de disciplinaire hand van de staat als God op aarde, zou er geen systeem van uitbuiting of geweld kunnen overleven. ISIS is een direct product van beide: oude modellen van hiërarchie en geweld, evenals de kapitalistische moderniteit met zijn specifieke denkvermogen, economie en cultuur. Het begrijpen van ISIS – en fascisme meer algemeen – betekent het begrijpen van de relatie tussen patriarchaat, kapitalisme en de staat.

Dilar Dirik, april 2017

[Vert. ThH]

[Het artikel is integraal te vinden op de site Roarmag, klik HIER. Het uittreksel van Robert Graham vindt u op zijn blog, klik HIER. De samenvatting van de bijdrage van Dirik aan het Mellon Symposium 2015 staat op Psalmboxkey, klik HIER.]