Ga naar de inhoud

Pulpbanen: van incident naar trend

Afgelopen dinsdag hadden 37 ontslagen medewerkers van bloembinderij Sierafor een ontmoeting met minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Lodewijk Asscher om hun boosheid en zorgen te uiten. Op het moment dat ze hun ontslag kregen, stroomden nieuwe, goedkope Poolse krachten het bedrijf binnen. Hun werk bleef namelijk gewoon bestaan. Een incident? Nee, een trend volgens de FNV. Wij hebben Lodewijk Asscher dan ook een brandbrief overhandigd over de situatie aan de onderkant van de Nederlandse arbeidsmarkt.

5 min leestijd
Placeholder image

(Bron: blog bij bondgenoten)

Wat is er aan de hand?

Gewone vaste banen, die we bij de FNV gewoon goed werk noemen, worden vervangen door wat we niet anders dan pulpbanen kunnen noemen: werk zonder zekerheid en pensioenopbouw, zonder fatsoenlijke betaling, zonder gewone werknemersbescherming als doorbetaling bij ziekte, zonder cao’s ook. Werk kortom, waar je niet van  kunt leven, geen bestaan van kunt opbouwen.
De gevolgen treffen jongeren, voor wie een vaste baan een droombeeld dreigt te blijven. En ouderen, die, als ze hun werk verliezen, vaak elke zekerheid en perspectief kwijtraken.

Dramatisch

De keuze van werkgevers gaat al lang niet meer over behoefte aan flexibiliteit. De foute constructies ze bedenken zijn er louter op gericht, om op arbeidsvoorwaarden te concurreren. De gevolgen voor werknemers zijn dramatisch.
We zien het op de postmarkt, in het wegtransport, de vleessector, in de bouw, de metaal, de agrarische sector en in de thuiszorg.
Postbodes zijn in de geliberaliseerde postmarkt massaal vervangen door goedkope postbezorgers, die in kleine banen als zogenaamde zelfstandige aan de slag gingen.
PostNL heeft met de fiscus zelfs een deal gesloten waarbij ze zich vrijwaart voor optreden tegen schijnzelfstandigheid. De deal wordt angstvallig geheim gehouden voor het parlement.

Eén euro per stop

Pakketbezorgers overkomt nu hetzelfde. ‘Zelfstandigen’ krijgen 1 euro per bezorgadres, en moeten twee keer zoveel bezorgen -200 stops! per dag- als werknemers in loondienst om een schamel inkomen te verdienen. En die werken al heel hard.
Het UWV verleent ontslagvergunningen aan bouwbedrijven die kunnen aantonen dat ze 50 procent besparen als ze zelfstandigen inzetten. Vervolgens stimuleren ze die ontslagen werknemers om zich als zelfstandige aan te bieden. Het is toch te gek voor woorden!
Als het UWV ontslagvergunningen weigert omdat het werk blijft bestaan, pakt de werkgever het soms anders aan. In de agrarische sector ging een werkgever gewoon failliet, en maakte doodleuk een doorstart onder een andere naam, met louter uitzendkrachten.

Opgeknipt, simpel werk

Met constructies als payrolling (werkgever werft zelf mensen, maar neemt ze niet zelf in dienst), onduidelijke doorleenconstructies en contracting (uitbesteding van werk aan zusterbedrijven van uitzendbureaus) leggen werkgevers alle werkgeversrisico’s buiten zichzelf en de werknemer is de dupe. Niet de behoefte aan flexibiliteit is de motivatie, maar kostenbesparing en het ontduiken van de beperkte ontslagbescherming die deze mensen nog hebben.
In de vleesindustrie zijn uitbeners verdwenen -het werk is in stukken opgeknipt, zo simpel, dat je het in een uurtje leert. Daarvoor werft de werkgever Midden- en Oosteuropeanen. Het aantal werknemers op onzekere flexontracten ligt dan ook op 80 procent, 55 procent hoger dan 10 jaar geleden.

Met gasbrander op parkeerplaats

In de Eemshaven zijn flexwerkers uit allerlei landen in Europa aan het werk.
De werkgever ontduikt de Nederlandse cao en shopt in welke Europese lidstaat hij het minste belasting en sociale verzekeringspremies hoeft af te dragen.
Zulke postbusfirma’s gebruiken transportondernemers ook. Ze ontduiken zo de cao en zetten Bulgaarse chauffeurs aan het werk voor een paar euro per uur. Die overnachten met een gasbrandertje om te koken op een onveilige parkeerplaats.

Loondumping en absurde roosters

Een ander voorbeeld van verdringing van gewoon goed werk is de aanbesteding van bijvoorbeeld de thuiszorg. Gemeenten kijken daarbij vooral naar de kosten, zonder na te denken over de gevolgen voor werknemers. Gevolg: thuiszorgmedewerkers krijgen tot 25 procent minder loon, er worden alfahulpen ingezet die niet onder de cao vallen, en absurde roosters waarbij mensen de hele dag met hun werk bezig zijn, maar slechts 5 uur betaald krijgen.

Inspecties moeten wet- en regelgeving controleren, maar daar is op bezuinigd.
En wij hebbenals vakbonden onvoldoende wettelijke middelen om de goede informatie boven tafel te halen.

Race to the bottom

Betalingen onder minimumloon, overschrijding van de arbeidstijdenwet, geen afdracht van pensioenpremies waardoor mensen geen pensioen opbouwen, uitbesteding van werk waardoor mensen in de ww komen om vervangen te worden door flexkrachten, postbus bv’s, het is aan de orde van de dag. Deze race to the bottom, die ook goede werkgevers raakt omdat er sprake is van oneerlijke concurrentie, moet stoppen!

Beschaafd land blijven

Lodewijk Asscher heeft een eerste stap gezet door het minimumloon verplicht te stellen voor ‘zelfstandigen’ op de postmarkt. Wij nodigen hem nu uit volgende stappen te zetten.
Kom met een visie op de onderkant van de arbeidsmarkt, om het tij te keren!
Flexwerk moet alleen mogelijk zijn als werknemers voldoende bescherming en duidelijkheid hebben. Biedt mensen daarom de rechtsbescherming van een arbeidsovereenkomst, zodat bijvoorbeeld schijnzelfstandigheid afneemt.
Realiseer wetgeving die de opdrachtgever altijd aansprakelijk houdt voor juiste naleving van de cao, ook als hij met ingeleende bedrijven of onderaannemers werkt. En zorg dat het UWV geen ontslagvergunning meer verleent als werknemers door goedkopere mensen vervangen worden.
Wij willen goede wet- en regelgeving. En goede controle. Die is beter mogelijk als er meldingsplicht is voor alle arbeidskrachten, net als landen om ons heen.
Willen wij een beschaafd land blijven, dan moet Lodewijk Asscher nu in actie komen!

Mariette Patijn, bestuurder uitzendbranche FNV Bondgenoten
Mieke van Veldhuizen, bestuurder FNV Bouw
Marian Beldsnijder, bestuurder thuiszorg Abvakabo FNV

Bovenstaande noodkreet van onze FNV bestuurders is donderdag in het NRC geplaatst. Ik vind ‘m zo fundamenteel, dat ik ‘m heb overgenomen in mijn blog.