Ga naar de inhoud

Tien goede redenen om je tegen de WTO te verzetten

Van 10 tot 14 september houdt de Wereld Handels organisatie WTO haar topconferentie in het Mexicaanse Cancún. De besluiten daar zullen gevolgen voor iedereen op deze aardbol hebben, en in de meeste gevallen geen positieve. Reden voor iedereen om zich ermee te bemoeien.

11 min leestijd
Placeholder image

Onderaan staat nog een reactie die erop wijst dat de bewering in punt 3 niet geheel klopt.

Tien goede redenen om je tegen de Wereld Handels Organisatie WTO te verzetten

1) De WTO verkiest grote bedrijven boven gewone mensen

Het doel van de WTO is om de grote bedrijven, die immers meer dan zeventig procent van de wereldhandel beheersen, te helpen om meer winst te maken ten kost van sociale – en milieuwaarden. De verdragen van de WTO, die invloed hebben op alle aspecten van de maatschappij en de planeet, worden dóór en vóór bedrijven opgesteld die nauwe betrokken zijn bij de onderhandelingen. Zo wordt bijvoorbeeld de Handelsafgevaardigde van de Verenigde Staten bij de onderhandelingen geadviseerd door zeventien \\”Advies Commissies uit de Industriële Sector\\”. Mensen en gemeenschappen die het zwaarst getroffen worden door de gevolgen van de verdragen hebben tegelijkertijd nagenoeg geen formele invloed op de onderhandelingen. Mochten er landen zijn die tijdens de onderhandelingen dwarsliggen, dan trekken de rijke landen een uitgebreid arsenaal aan truuks en pressiemiddelen uit de kast om ze weer in het gareel te krijgen.

2) De WTO bevordert onbegrensde uitbuiting

Aangezien haar doel is om zoveel mogelijk winst te helpen maken, bepleit de WTO een uitbuitende (dwz. slecht betalende, met zo min mogelijk vakbonden) en geflexibilizeerde (dat wil zeggen, onzekere, gebaseerd op tijdelijk werk en beperkte contracten) arbeidsmarkt. Daar komt bij dat de WTO heeft bepaald dat het niet geoorloofd is om produkten te weren vanwege de manier waarop ze geproduceerd zijn (bijvoorbeeld door kinderarbeid, onder gevaarlijke arbeidsomstandigheden of schadelijk voor het milieu). De reden? Mensenrechten en arbeidsnormen worden beschouwd als belemmering van winst!

3) De WTO vernietigt het milieu en bedreigt de volksgezondheid

Bij het behartigen van de belangen van het bedrijfsleven poogt de WTO om bescherming van het milieu en de volksgezondheid af te breken. Ze worden aangevallen als zijnde \\”handelsbelemmeringen\\”. Bovendien heeft de WTO bepaald dat bedrijven overheden mogen aanklagen wegens winstderving, in de spaarzame gevallen dat die overheden besluiten om ter bescherming van hun burgers die bedrijven wat in de weg te leggen. Zo heeft de WTO de EU gedwongen om haar markt open te stellen voor vlees uit de VS dat met groeihormonen geproduceerd is.

4) De WTO kost mensenlevens

De felle verdediging door de WTO van intellectuele eigendomsrechten – patenten, copyrights en trademarks – gaat letterlijk ten koste van de volksgezondheid en van menselijke levens. De steun van de organisatie aan farmaceutische bedrijven tegen regeringen die proberen de gezondheid van hun bevolking te beschermen, heeft ernstige gevolgen gehad voor gebieden zoals Afrika ten zuiden van de Sahara. Tachtig procent van de nieuwe Aids-gevallen wordt daar aangetroffen. De rijke landen proberen ten behoeve van hun medicijnenconcerns tegen te gaan dat arme landen toegang krijgen tot goedkopere en levensreddende generieke medicijnen.

5) De WTO doet ongelijkheid toenemen

Vrijhandel blijkt niet te werken voor de meerderheid van de wereldbevolking. Gedurende de meest recente periode van snelle groei van wereldwijde handel en investeringen (1960 – 1998) is de inkomensongelijkheid toegenomen, zowel internationaal als binnen landen.Volgens gegevens van het Ontwikkelings Programma van de Verenigde Naties (UNDP) consumeert de rijkste 20 procent van de wereldbevolking 86 procent van de hulpbronnen, terwijl de armste 80 procent maar 14 procent consumeert. Afspraken van de WTO hebben deze trend vergroot, door landen open te gooien voor buitenlandse investeringen en het zo voor producenten makkelijker te maken om te verkassen naar landen waar kosten voor arbeid en andere zaken het laagst zijn. Bedrijven drijven lonen en werkgelegenheid in armere landen omlaag met het argument dat ze \\’wereldwijd concurrerend\\’ moeten zijn. Het wereldhandelssysteem doet de rijkdom van de rijke landen en de kleine welvarende elite in arme landen toenemen. Arme, over het algemeen niet-blanke mensen worden in toenemende mate gemarginaliseerd.

6) De WTO creëert ontheemden en bevordert de uitbuiting van migranten

Terwijl de WTO zich hard maakt voor het weghalen van grenzen voor superrijke bedrijven, worden de grenzen voor arme migranten alleen maar harder. Precies dezelfde beleidsmakers die de WTO aanvoeren, zijn ook degenen die nijverig Fort Noord Amerika en Fort Europa ontwerpen; racistische projecten die immigranten en vluchtelingen tot zondebokken bombarderen.Vrijheid moet volgens de heersenden alleen voor kapitaal en investeringen gelden, niet voor mensen. Het pro bedrijfsleven-beleid van de WTO creëert ontheemden, terwijl tegelijkertijd hindernissen opgeworpen worden voor mensen die willen emigreren. Deze combinatie resulteert in uitbuiting, armoede en vaak de dood. De agenda van de WTO – die aansluit bij structurele aanpassings programma\\’s van het IMF en de mega-projecten van de Wereldbank – is mede verantwoordelijk voor de gedwongen verhuizing van miljoenen ontheemden uit hun woongebieden. Tegelijkertijd worden er zware belemmeringen opgelegd aan mensen die naar Westerse landen willen reizen. Dit beleid garandeert het aanbod van een grote hoeveelheid goedkope en makkelijk uit te buiten arbeidskrachten..

7) De WTO ondergraaft culturele kennis

Onder het mom van vrije handel zal het intellectueel eigendom internationaal stevig verankerd worden in het TRIPS-verdrag (Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights) van de WTO. Dit verdrag bevordert de belangen van bedrijven die aan \\’bio-piraterij\\’ doen en die hoofdzakelijk uit het Noorden afkomstig zijn. Zij patenteren biologische bronnen en hun toepassingen, die meestal in het Zuiden aangetroffen worden. TRIPS bewerkstelligt dat kennis weggenomen wordt van lokale bevolking – veelal in arme landen – die vaak juist degenen zijn die eeuwenlang de bewuste planten en dieren hebben beschermd en onderzocht. Transnationale bedrijven hebben nu het wettelijke recht om traditionele plantensoorten of hun gebruik als \\’uitvinding\\’ op te eisen. Die claims moeten vervolgens op de gehele wereld gerespecteerd worden, terwijl ze de rechten wegkapen van gemeenschappen die deze bronnen gekoesterd hebben.

8) De WTO vernietigt lokale landbouw en bedreigt voedselzekerheid

De WTO ondermijnt lokale landbouwsystemen door haar \\’Overeenkomst over Landbouw\\’ die gericht is op het bevorderen van produktie voor de export. Het gaat recht in tegen het principe dat voedsel en produkten naar lokale behoeften geproduceerd worden, waardoor gemeenschappen afhankelijk worden van produktie die elders plaatsvindt. In Zuidelijke landen is de landbouw bijvoorbeeld in toenemende mate gericht op de behoeftes van het Noorden, zoals koffie, suikerriet en bananenplantages of veevoer aantonen, in plaats van op de produktie van basisvoedsel voor lokaal gebruik. In Noordelijke landen leidt dit beleid onder andere tot bio-industrie in de veeteelt, met de gigantische \\’varkensfabrieken\\’ als meest recente exces. Daar komt bij dat de WTO een toenemende industrialisering van de produktie bevordert, waaronder het gebruik van gepatenteerd zaad, chemie-intensieve teelt en monocultuur (waarbij grote oppervlaktes land ingezaaid worden met één enkel gewas). Dit tast de biodiversiteit aan, bedreigt ecosystemen en concentreert land en hulpbronnen in de handen van de financieel machtigen, terwijl arme boeren die afhankelijk zijn van kleinschalige landbouw van hun land verdreven worden.

9) Als het aan de WTO lag, zouden publieke diensten het eigendom van het bedrijfsleven te zijn.

Het GATS-verdrag (General Agreement on Trade in Services) van de WTO mikt op de \\”voortschrijdende liberalisering\\” van diensten. Uiteindelijk zouden alle soorten diensten onder haar vrijhandelsregels kunnen komen te vallen. Voorzieningen die in veel gevallen met collectieve middelen opgebouwd zijn, zouden volgens de WTO verplicht geprivatiseerd moeten worden. Uiteindelijk dreigen publieke diensten gereduceerd te worden tot een bron van winst voor grote bedrijven. Voor de meesten van ons zal dat betekenen dat de kosten van levensonderhoud hoger worden, terwijl degenen die in armoede leven uitgesloten dreigen te worden van basisvoorzieningen zoals gezondheidszorg, onderwijs, drinkwater en elektriciteit.

10) Ach ja, demokratie…

Dat er alleen regeringen meepraten over verdragen die grote gevolgen hebben voor de hele wereld , zou al erg genoeg moeten zijn. Maar dan blijken de machtige regeringen ook nog te vinden dat de rest van de WTO-leden niet teveel lastiggevallen moeten worden met zaken als inspraak in de besluitvorming. Steeds vaker worden de topconferenties voorbereid op zogenaamde mini-toppen, waarvoor maar een aantal landen uitgenodigd worden. Hetzelfde geldt voor de besloten Green Rooms tijdens de conferenties zelf. Bovendien blijken conceptteksten steeds vaker geschreven te worden door voorzitters – die meestal afkomstig uit rijke landen – in plaats van in overleg met alle leden. Of zoals onze eigen delegatieleider en vice-voorzitter in Cancún, minister Brinkhorst het in NRC zei: “Ik weet dat dat het ambivalent is omdat de WTO uit 146 leden bestaat en dus Europa en de VS niet zouden mogen domineren. Maar nu is het even noodzaak”.

Verzet

De WTO-conferentie in Cancún zal vergezeld gaan van massale protestacties en demonstraties. Ook elders op de wereld zullen acties gevoerd worden om de aandacht te vestigen op de nadelige gevolgen van de WTO-afspraken.

In Nederland vindt bijvoorbeeld onder meer op 9 september een openbare actie plaats, waaraan iedereen deel kan nemen door zich om 15.00 uur voor het Centraal Station in Den Haag te verzamelen.

In Actiewerkplaats Het Lab is elke donderdagavond voorafgaande aan de conferentie een informatieve bijeenkomst (telkens 20.00 uur, Jodenbreestraat 24, Amsterdam). Elke maandagmiddag (12.00-17.00) is het geopend als informatiepunt.

XminY Solidariteitsfonds heeft een speciale brochure gemaakt over Landbouw en de WTO (voor meer informatie zie website XminY
Verschillende organisaties voeren samen campagne tegen het GATS-akkoord van de WTO, over liberalisering van de handel in diensten. Zie: website Gatscampagne

Vereniging Milieudefensie en Novib voeren een campagne tegen uitbreiding van de WTO door het opnemen van afspraken over Investeringen (zie: website hierover)

De FNV heeft zelfs een folder over de WTO en de conferentie van Cancún gemaakt: Zie: de website van FNV-mondiaal

Informatie over de – al dan niet illegale – invloed van het bedrijfsleven op de politiek is te vinden bij Corporate Europe Observatory

Een speciale gratis mailinglijst voor berichten over WTO-aangelegenheden is WTO-ned. Voor aanmelden zie: op de website van XminY

Voor nieuws over acties is er uiteraard Indymedia

Internationaal

Kritische informatie over de WTO in het buitenland is er in zo\\’n grote mate dat daarvan onmogelijk hier een overzicht gegeven kan worden. Een van de beste websites met goede links naar allerlei organisaties is die van Z-Net.
Ook erg informatief is de website van het Third World Network (TWN)
En van Food First
Informatie over de top in Cancún is onder andere te vinden op: deze startsite
De actuele ontwikkelingen in en rond Cancún zullen onder meer te volgen zijn (internationaal) via een speciale Indymedia-site

Niet zeuren, organiseren!

reactie
Punt drie niet helemaal waar…

Auteur: Lisette de Boer Datum: 14-08-03 23:29
(zij reageerde in de disussie op www.nieuwsgrazer.nl)

Heel goed dat ook in dit forum aandacht wordt gegeven aan de WTO. Veel te weinig mensen begrijpen hoe belangrijk de daar genomen besluiten voor de gewone burger zijn. Een van de hoofdredenen voor de relatieve onbekendheid met de WTO is volgens mij dat de gevolgen van de WTO-besluiten niet gemakkelijk terug te leiden zijn naar de bron. Ook gaat het om ingewikkelde kwesties.

Dat leidt er ook vaak toe dat dingen een beetje kort door de bocht worden neergezet. Ik wil hierbij reageren op iets dat ik las in de “Tien goede redenen voor verzet tegen WTO” (punt 3). De bewering:
“Bovendien heeft de WTO bepaald dat bedrijven overheden mogen aanklagen wegens winstderving, in de spaarzame gevallen dat die overheden besluiten om ter bescherming van hun burgers die bedrijven wat in de weg te leggen.” klopt volgens mij niet helemaal.

Maar de achterliggende zorg is heel terecht. Op dit moment moeten bedrijven een omweg bewandelen en een regering bereid vinden een klacht in te dienen bij de WTO tegen een andere regering. Hoewel ze nu nog niet direkt terecht kunnen bij de WTO dreigt dat te gaan veranderen. Er zijn voorstellen gedaan om in Cancun het akkoord voor geschillenbeslechting te veranderen. Bedrijven zouden dan in de toekomst mogelijkerwijs deze omweg niet meer nodig hebben. En dat kan ondermeer gevolgen hebben voor zaken die met dienstverlening en investeringen te maken hebben.

Dat de huidige “belemmering” voor bedrijven in de praktijk niet altijd een problem is toont het voorbeeld aan van de genaamde Banana Case (zie website Trouble).

Zo heeft de onderneming Chiquita ooit geld overgemaakt aan de regering van de Verenigde Staten waarop deze een klacht tegen de Europese Unie indiende bij de WTO. De VS protesteerde tegen een regeling van de Europese Unie die import van bananen uit kwetsbare ontwikkelingslanden voor laat gaan op import van bananen geproduceerd door grote multinationale ondernemingen, zoals Chiquita. Maar het geval wil dat Chiquita geen enkele banaan teelt in de VS en dat de VS geen bananen exporteert…

(Dit artikel was oorspronkelijk op GlobalInfo gepubliceerd door Actie Overleg Cancún.)