Trump aan de macht: Een terreuractie van vier jaar

(Geschreven voor het komende nummer van Buiten de Orde)

Natuurlijk was de zittende macht ook al een groot probleem. Critici, zoals Pilger, die het hypocriet vinden om nu ineens moord en brand te gaan schreeuwen terwijl Obama ook overal op de wereld aan het bommen gooien en plunderen was, hebben daar gelijk in. Maar dat mag ons er niet van weerhouden  om te concluderen dat we een gevaarlijk historisch punt hebben bereikt en te beslissen dat we alle zeilen bij zullen moeten zetten om te redden wat er te redden valt. Het begint steeds sterker naar de jaren 1930 te ruiken, en die willen we niet herhaald zien.

Extreemrechtse miljonairs

Als we de voortekenen en Trumps eigen woorden mogen geloven, dreigt zijn regeren op alle fronten rampzalig te worden. In dit stuk zoom ik hoofdzakelijk in op het te verwachten economische beleid (en aanpalend: militair). Maar evengoed moeten we zeer bezorgd zijn over alle andere vlakken waar deze regering toe gaat slaan. Wat dat betreft zijn de door Trump voorgestelde benoemingen, die deels nog door het parlement moeten worden goedgekeurd, allesonthullend. Het is een lange reeks extreemrechtse miljonairs en miljardairs, en een handvol militaire haviken niet te vergeten. Er zit tot nu toe niet een meevaller bij, waarvan je zou kunnen zeggen dat er kans is dat Trump op die post iets wil laten uitvoeren dat de oppositie wat geruststelt. Het is een lange lijst van mensen uit de hoogste regionen van de zakenwereld en extreemrechtse politici die stuk voor stuk een cv hebben dat bol staat van de vrouwenhaat, racisme en andere vormen van kwezelarij. Meestal verenigen ze dat ook nog met een staat van dienst als klimaatontkenner en andere zaken die bepaald ongewenst zijn op plekken waar ze veel macht kunnen uitoefenen. (zie hier een overzicht van de benoemingen)

Trump zelf flapt er van alles uit – hij heeft hardop verklaard dat hij zo verschrikkelijk slim is dat hij geen boeken hoeft te lezen of rapporten van inlichtingendiensten alvorens een besluit te nemen – dat ons de haren te bergen doet rijzen.  Zo is hij er zo eentje die denkt dat er verband bestaat tussen het vaccineren van kinderen en autisme. Dat heeft hij hardop lopen beweren achter de microfoon voor een zaal vol mensen en met lopende camera. Maar dat soort enormiteiten heeft u vast zelf volop langs zien komen, op die ‘sociale media’ waar we allemaal aan hangen…

Sommige benoemingen zijn regelrecht gekocht. Het is een publiek geheim dat de steenrijke dame die minister voor Onderwijs mag gaan spelen, Betsy DeVos (geschat vermogen meer dan 5 miljard) zo bedankt wordt voor haar gulle giften aan de verkiezingskas. Betsy heeft – het zal niet verbazen – de meest achterlijk conservatieve denkbeelden en geen enkele ervaring met onderwijs (ze heeft haar eigen kinderen naar privé-onderwijs gestuurd). Ze heeft wel in het verleden laten zien dat ze voorstander is van privatisering van het schoolsysteem, en heeft geld gestoken in lgtb-vijandige projecten. Haar broer is overigens Erik Prince, oprichter en voormalig directeur van het huurlingenbedrijf Blackwater, die het privatiseren van buitenlandse interventies tot sleutelmarkt heeft gemaakt en ook al tot het team van adviseurs van Trump is toegetreden.

Geen fascisten

De Financial Times merkte op dat Trump ook mensen uit corporate kringen plukt om op posten te zetten die niets met economie of handel van doen hebben. Veel van de zakenmannen (en een enkele vrouw) hebben gemeen dat ze grote liefhebbers zijn van het even simpele als gruwelijke gedachtegoed van Ayn Rand en haar ‘objectivistische’ sekte. De ideologie van het ultra-kapitalisme met zo min mogelijk overheidsinvloed en zoveel mogelijk ‘individuele vrijheid’(zolang je het kapitalisme niets in de weg legt).

Maar Trump is ook op dat gebied allesbehalve consistent. De door hem beloofde “gigantische investeringen in de infrastructuur” (zie op zijn eigen website bijvoorbeeld) zijn allesbehalve ‘small government’. Een deel van de elite in de Republikeinse partij en corporate America is dan ook niet erg gecharmeerd van Dagobert Trump. Dat biedt de schrale hoop dat ze hem in de rug zullen aanvallen. Maar de vraag blijft hoe we Trump en het beleid waar hij voor staat moeten noemen.

De website counterpunch is deze dagen interessant omdat ze de kritiek op Trump altijd hebben gerelativeerd met die op de ‘zittende macht’.  Niet de poppenspelers uit Rusland hebben voor de verkiezingsuitslag gezorgd, of de FBI met machinaties rond emails van Clinton, maar jarenlang neoliberaal beleid en oorlogen door de democraten, benadrukt counterpunch. Ron Leighton stelt daar dat makkelijke analogieën met Hitler en Nazi-Duitsland eerder verwarrend werken dan dat ze wat verduidelijken. Echt geruststellend is de beschouwing daarbij echter niet: Trump is vooral geen Hitler omdat hij geen leider is van een fascistische partij.  Bovendien lazen Hitler en Mussolini nog wel eens een boek. Wat hij dan wel is? Hij weigerde immers afstand te nemen van de echte neonazi’s en KKK-ers die hem steunden? “Trump is either a racist and bigot or merely a very cynical manipulator who believes it perfectly okay to use racism and bigotry to leverage a few extra votes. Alternatively, and more likely, he is somewhere in between.” Een andere analyse in yesmagazine merkt op dat Trump helaas de onderbuik van een tamelijk breed segment van Amerika vertegenwoordigt. En die reageren op het uitzichtloze beleid van de tegenpartij die maar een graadje minder erg is.

Steve Bannon, de journalist van het extreemrechtse Breitbard News en leider van de verkiezingscampagne en nu een van de voornaamste adviseurs van Dagobert, noemt zichzelf ‘een economische nationalist’. Hij deed dat om de beschuldigingen af te schudden dat hij en Breitbard met alt.right en neofascisten onder een hoedje speelden. Maar het is eigenlijk een goede omschrijving van het beleid dat we van Trump kunnen verwachten als het om de economie gaat.

Economisch nationalisme

Trump is onberekenbaar en is in staat – in die zin is hij wel een echte politicus – om plotseling diametraal tegen zijn eigen verkiezingsbeloftes in te gaan. Maar er zijn een paar pijlers te vinden voor zijn plannen, die hij zo keihard en steeds weer beloofd heeft, dat hij er waarschijnlijk serieus werk van gaat maken. Goeie politieke beschouwers als Noam Chomsky, Richard Wolff en Paul Krugman hebben op basis daarvan geanalyseerd dat als hij werkelijk gaat doen wat hij gepocht heeft, de kans groot is dat de Amerikaanse economie in elkaar klapt, en de rest van de wereld meegesleurd wordt in een nieuwe recessie.

Drie van de pijlers van Trumps economische beleid zijn: protectionisme (om banen te creëren), belastingverlaging voor bedrijven (om investeringen aan te trekken) en investeringen in de infrastructuur (om de economie te stimuleren). Het is goed om dat goed te bekijken, al was het maar omdat er hier en daar mensen zijn die denken dat Trump op dat gebied progressieve (of zelfs ‘linkse’) plannen zou kunnen hebben. Net zoals Rutte dat onlangs over de plannen van Wilders beweerde. Hij noemde dat nota bene als eerste reden waarom de VVD niet met de PVV zou gaan regeren: Wilders zou op economische gebied veel te ‘links’ zijn. Waar dat op gebaseerd is, werd er niet bij vermeld, en wie het stemgedrag van de PVV een beetje heeft gevolgd weet dat het onzin is.

Eigen markt eerst

In een lang college gaat de marxistische econoom Richard Wolff in op de te verwachten gevolgen van zulk beleid. (De eerste 30 minuten van de lezing zijn ook interessant maar gaan niet over Trump). Als Trump serieus de ‘eigen markt’ wil beschermen, zal hij dat vooral moeten doen door de importtarieven drastisch te verhogen, met zo’n 30 procent. Het gaat dan vooral om de import uit China, maar ook uit Mexico (waarvoor Trump eerst het vrijhandelsakkoord NAFTA overhoop zal moeten halen, maar dat heeft hij ook aangekondigd). Het gevolg is volgens Wolff enerzijds dat dat inderdaad banen op zal leveren omdat het duur wordt voor bedrijven om producten of halffabrikaten elders te maken en dan binnen te slepen. Het bevordert dus de exportsector in de VS. Maar het gevolg zal ook zijn dat de prijzen van goederen in de VS drastisch zullen stijgen; als hun loon niet navenant omhoog gaat (en dat valt niet te verwachten onder Trump) zullen veel mensen hun besteedbaar inkomen sterk zien dalen. Dat zal zo massaal geschieden dat er maatschappelijke spanningen door zullen ontstaan. Mensen zullen hoger loon gaan eisen, of andere manieren om hun verlies aan inkomsten op te vangen. Helaas zijn er op veel plekken in de VS, merkt Wolff op, geen strijdbare vakbonden meer om mensen te organiseren. Dus hoe deze spanningen tot uiting zullen komen, is dan de vraag.

De ‘enorme investeringen in de infrastructuur’ zullen er volgens deskundigen doodleuk niet komen (Krugman: build he won’t). Er zullen zeker geen ‘trillion dollars’ in de infrastructuur worden gestoken, maar wat er wel komt is een massale privatiseringsgolf van die infrastructuur, door de staat gesubsidieerd. Krugman rekent voor: “And we already know enough about his infrastructure plan to suggest, strongly, that it’s basically fraudulent, that it would enrich a few well-connected people at taxpayers’ expense while doing very little to cure our investment shortfall. Progressives should not associate themselves with this exercise in crony capitalism.”
En nu al duidelijk dat het om een privatiserings-offensief gaat: For example, imagine a private consortium building a toll road for $1 billion. Under the Trump plan, the consortium might borrow $800 million while putting up $200 million in equity — but it would get a tax credit of 82 percent of that sum, so that its actual outlays would only be $36 million. And any future revenue from tolls would go to the people who put up that $36 million.

Voor zover dit iets oplost, is het alleen een oplossing voor infrastructuur die winstgevend gemaakt kan worden. Daarmee is de VS officieel een ‘derdewereldland’ geworden, waar dat probleem optrad toen de internationale instellingen privatisering en ‘private-public partnerships’ oplegden als (enige) oplossing.

Dat zal de problemen dus eerder vergroten dan verhelpen. En de grote vraag is dan hoe Trump een en ander zou willen gaan betalen. Er worden de nodige grappen gemaakt over goochelen met schulden en failissementen want daarmee heeft Trump immers zijn wankele imperium opgebouwd. Maar een troef heeft hij al uitvoerig laten zien: hij wil kapitaal binnenhalen door de winstbelasting van bedrijven flink te verlagen. Die bedraagt nu in de VS 35 procent, en dreigt tientallen procenten omlaag te gaan.

Belastingverlaging

Trump heeft aangekondigd belasting voor bedrijven sterk te willen verlagen. Dat was de reden dat Wall Street juichend reageerde op zijn overwinning. Het is een manier om de bedrijven die schade zullen oplopen door het protectionistische beleid, tevreden te stellen. Het zal een ‘race to the bottom’ veroorzaken tussen de westerse landen die bedrijven proberen te paaien om hun winst bij hen te laten landen. Nederland is daar een meester in en Wiebes en Dijsselbloem lieten na Brexit al  doorschemeren dat Nederland in dat geval ook omlaag zou gaan (Dijsselbloem werd daarna kennelijk door zijn partij tot de orde geroepen en verklaarde daarna dat het toch niet de bedoeling was om de vennootschapsbelasting omlaag te halen, alleen in ‘speciale gevallen’).

Trump zal hier vooral eenmalig een sloot geld mee binnenhalen omdat er veel Amerikaanse bedrijven zijn (Apple voorop met een bel geld van meer dan 200 miljard) die hun kapitaal offshore hadden gestald maar het daar ook moeilijk kunnen gebruiken. Ze zullen zeker in willen gaan op een lucratief aanbod van Trump om het tegen veel lagere belastingen wit te wassen. En Trump krijgt er eenmalig wat centen door binnen voor zijn subsidies voor de infrastructuur. Maar daarna is het afgelopen en zijn de binnenlandse belastinginkomsten gekelderd, en dus ook in de landen die meegegaan zijn om ‘concurrerend te blijven’.

Een volgend mijnenveld is de overheidsschuld van de VS, die onder Trump zeker zal stijgen als hij ook maar een deel van zijn beloftes uit wil voeren. Trump doet de hele tijd heel luchtig over het lenen van geld, want dat is toch bijna gratis. De rente is inderdaad momenteel absurd laag, maar dat kan zo veranderen. Als de rentevoet stijgt, zal dat onmiddellijk een zwaar beslag leggen op de overheidsbestedingen. Eerder voor de verkiezingen liet Trump zich ontvallen dat hij desgewenst bepaalde schuldverplichtingen zal verzaken. Dat bracht toen al bijna een recessie teweeg. Maar nu is hij ook nog echt president. Als hij zo’n streek zou uithalen, zou dat pas echt een rampzalig effect hebben. De VS die default… Vergeet niet dat de Amerikaanse economie de helft van de wereldwijde economie beslaat! (over een bubble gesproken).

(Handels)oorlog

Een ander gevolg van de spierballeneconomie die Trump heeft beloofd, is dat het tot een wereldwijde handelsoorlog kan voeren. Daar is geen twijfel over mogelijk. China heeft zelf grote economische problemen. Als die ineens een groot deel van de productie niet meer kwijt kan, zal die terugslaan door te proberen Amerikaanse importen te bezwaren. En het zal ook zijn overtollige productie elders gaan dumpen, waar de Amerikaanse export, die in theorie zo zou moeten floreren,  er weer door geraakt zal worden. Dat zou ook de verklaring zijn voor de rare uithalen van Trump naar Europa – behalve dat hij leuk probeert te doen naar Poetin. Hij maakt zich op voor een handelsoorlog, ook met Europa. En ook zou dat een verklaring zijn voor de stoere taal van May in Groot Brittannië, die in dat geval een voorkeurspositie met de VS en een eigen handelsverdrag in het verschiet ziet. Saai zal het in ieder geval niet worden.

De VS is kwetsbaar in de strijd om internationale handel en markten. Krugman: “There will be retaliation, big time. When it comes to trade, America is not that much of a superpower — China is also a huge player, and the European Union is bigger still. They will respond in kind, targeting vulnerable U.S. sectors like aircraft and agriculture.”

Volgens Wolff is de overwinning van Trump het toonbeeld van een systeem dat op instorten staat en geen andere uitweg meer weet. Niemand gelooft nog in praatjes als van Clinton dat het met nog wat meer vrijhandel en neoliberale business as usual goed zou komen. Mensen die niet echt links zijn, vallen dan – voor zover ze überhaupt nog gaan stemmen – al snel voor mooie praatjes van een geslaagde zakenman die ze heel andere gouden bergen belooft. Uiteindelijk is het nu eigenlijk gewoon de de Tea Party aan de macht.

Ach luister ook maar gewoon naar Chomsky, die het veel beter uitlegt

Of lees Lawrence Summers

En Samuelson in de Washington Post

Vergeet ook niet dat, zoals Wolff waarschuwt, handelsoorlogen de neiging hebben om uit te monden in echte militaire oorlogen. En dan heeft Trump zijn team aan haviken klaar zitten. Je moet er toch niet aan denken, dat die grootmachten het echt uit gaan vechten. Maar dat zijn wel reële risico’s, die niet op complotwebsites aangekaart worden maar door serieuze deskundigen.

Maar een handelsoorlog neemt wel een paar jaar tijd om goed uit te kristalliseren. Er schijnt nog een gerede kans te zijn – ik heb daar geen verstand van maar hoor wat deprimerende analyses daarover langskomen – dat de boel al veel eerder uit de hand loopt rond het Midden-Oosten. Trump heeft de rabiate pro Israel-mensen in zijn team, in dezelfde lijn als Wilders, en die zijn tot de raarste dingen in staat. Trump zelf heeft al opvallend vaak gesproken over de wil om het akkoord met Iran over zijn atoomprogramma ongeldig te verklaren. En zijn kandidaat voor nieuwe ambassadeur in Israël is een extreme havik die in staat is om te besluiten om daadwerkelijk de ambassade te verplaatsen naar Jeruzalem. Dat zal geen land in die regio accepteren. Over lonten en kruitvaten gesproken.

Maar wat nu?

Een van de weinige lichtpuntjes in deze duistere tijden, naast het feit dat de hoofdpersoon zelf in snel tempo impopulair wordt in eigen land is dat er veel verzet ontstaat, niet in het minst in de VS zelf. Dat zal niemand ontgaan zijn. De vraag is meer wat wij, vanuit de VS gezien toch periferie, kunnen en moeten doen. Ervan uitgaande dat er op 20 januari geen begin is gemaakt met een wereldwijde algemene staking van onbeperkte duur (beginnende met de vrouwenstaking).

In Washington zullen politieke activisten hun best doen om spaken in de wielen te steken wat  bepaald niet zonder risico zal zijn

De anarchisten denken daar, terecht, dat dit het begin is van een ‘dark era’ en dat het nu ‘any means necessary’ wordt.

Er gaan tamelijk paranoide verhalen rond nadat bekend werd dat Trump bedacht heeft dat zijn eerste daad na beëdiging wordt om het hoofd van de National Guard te vervangen. Die gaat letterlijk een minuut nadat Dagobert Trump de eed heeft afgelegd inpakken. Maar waarom?

Natuurlijk gaat het niet alleen om de deprimerende verschuivingen in de VS. Ook in Europa en veel andere landen komen dit soort mannen en krachten bovendrijven. We hebben lang kunnen denken dat we in de luwte van de – weliswaar afbrokkelende – welvaartsstaat wel zouden overleven. Maar nu wordt duidelijk dat we allen zullen kunnen behouden wat we noodzakelijk en waardevol vinden, als we erin slagen om daar samen met zoveel mogelijk mensen voor te knokken. En dan niet door ons blind te staren op beroemdheden die misschien wel wat leuks willen mee-doen, maar als vereniging van ‘gewone nietsnutten’. Het is tijd voor de nobodies
http://www.truth-out.org/opinion/item/39118-now-is-the-time-for-nobodies-dean-spade-on-mutual-aid-and-resistance-in-the-trump-era
We moeten de draad weer oppakken van de globaliseringsbeweging, voordat die als bijvangst van de ‘Ẃar on Terror’werd weggeschoffeld. En dus weer leren ons enigszins massaal te organiseren van onderop zodat we daadwerkelijk kunnen interveniëren in de processen die de machthebbers graag ongestoord zouden willen zien. Dat oppakken van de draad kan goed gebeuren door aan te haken bij de anti-G20-protesten komende zomer in Hamburg.

En in de woorden van een van die moedige activisten in de VS die weigert om te accepteren dat zo’n onsmakelijke zakenman de macht gepresenteerd krijgt: we moeten een programma ontwikkelen om onregeerbaar te worden.“We cannot and should not legitimize the transfer of authority to a right-wing populist who has neo-fascist orientations,” Kali Akuno told AlterNet over the phone. “We shouldn’t legitimize that rule in any form or fashion. We need to build a program of being ungovernable.”

Zie ook http://www.unstoppabletogether.org/ en https://itsgoingdown.org/

En uiteraard ga je het hier lezen, op https://www.globalinfo.nl als er zinnige voorstellen, analyses en manifesten verschijnen die meehelpen om een einde te maken aan deze waanzin.

(nog wat  bronnen voor actuele informatie rond Team Trump:

Intercept https://theintercept.com/
TPM http://talkingpointsmemo.com/
Palmerreport https://www.palmerreport.com/
http://www.truth-out.org/
http://www.counterpunch.org/