WTO.Zip nr. 68 | GLOBALINFO

Inhoud:

A) Modaliteitenopzet AG en NAMA en ministerstop vÃ³Ã³r eind juni.

Een maand van aanhoudende en intensieve WTO-onderhandelingen in GenÃ¨ve – aansluitend op de niet gehaalde deadline van 30 april – heeft niet geleid tot belangrijke vooruitgang voor Landbouw (AG) en IndustriÃ«le Goederen (NAMA). Volgens voorzitter Lamy moet er eind juni een akkoord zijn over de betreffende ‘modaliteiten’. Want anders komen de besprekingen over andere onderwerpen – waarvoor op 31 juli de modaliteitsconcepten klaar moeten zijn – in de knel.

B) Europese organisaties veroordelen Mandelson’s anti-ontwikkelings WTO agenda

Op 1 juni verscheen er een open brief van ruim 70 groepen uit 16 Europese landen in de Financial Times waarin ze de handelspolitiek van de Europese Unie veroordelen. De brief, getiteld ‘Not in Our Name’, is gericht aan handelscommissaris Peter Mandelson en de regeringen van de 25 EU-lidstaten.

C) GATS-onderhandelingen over financiÃ«le diensten leiden tot meer armoede en financiÃ«le instabiliteit

De GATS-onderhandelingen over financiÃ«le diensten (banken, beleggingsfondsen, verzekeringsmaatschappijen, etc.) worden weinig gevolgd en bediscussieerd maar vormen een grote bedreiging voor ontwikkelingslanden en duurzame ontwikkeling. Een artikel over werking en gevolgen, en wat ertegen gedaan kan worden.

D) Sept. 2006: Dienstenrichtlijn en Witboek 2004 (weer) in Europees parlement
Europese vakbondscampagne voor bescherming van openbare en sociale diensten

Begin september zal het Europese Parlement in “Tweede Lezing” discussiÃ«ren en stemmen over een inmiddels enigszins gewijzigde versie van de Bolkestein Richtlijn. Ook moet dan worden gestemd over het zogenaamde Witboek (2004) van de Europese Commissie. Dat Witboek verduidelijkt wat de Commissie verstaat onder diensten van algemeen economisch belang (DAEB) en diensten van algemeen belang (DAB). Instemmen met het Commissie-voorstel komt neer op het definitief onder de markttucht brengen van wat bekend staat als openbare dienstverlening.

E) Maandag 26 juni, Amsterdam: Wat is er mis met de supermarkt?
Informatieavond en campagne-verkenning

Waarom zijn supermarktketens een probleem? Aandacht voor de gevolgen van supermarktmacht voor bijvoorbeeld tuinbouwarbeiders en arme landen. Uitleg en beeldend materiaal over buitenlandse campagnes tegen supermarktmacht. En de vraag “Wat kunnen we in Nederland doen?”

F) Critici plannen offensief terwijl crisis van IMF en Wereldbank groeit

Eind april vond in Washington DC de voorjaarsbijeenkomst van de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds plaats, omringd door politieafzettingen. Op straat waren er nauwelijks demonstranten, maar in een gebouw vlakbij analyseerden critici over de ernstige crisis waarin beide instellingen zich bevinden. De oppositie zette de laatste puntjes op de i van een mondiale campagne om de twee instellingen van hun macht te ontdoen.

G) Recensie ‘Shut Them Down’

Recensie van boek over G8-top in Gleneagles en de akties daartegen.

—————————-

A) Modaliteitenopzet AG en NAMA en ministerstop vÃ³Ã³r eind juni
(door Rob Bleijerveld)

Het was de WTO-lidstaten niet gelukt om voor 30 april overeenstemming te bereiken over modaliteiten voor Landbouw (AG) en Markttoegang voor IndustriÃ«le Goederen (NAMA) [1]. Ondertussen is er nog steeds geen belangrijke vooruitgang te melden. Zo heeft de verlengde periode van non-stop en intensieve onderhandelingen die op 26 april werd ingesteld niet veel opgeleverd [2]. Een eerder voorzien topverleg met ministers van midden juni werd al vroegtijdig afgeblazen. En, voorzover na te gaan is, heeft een WTO-minitop tijdens de jaarvergadering van de OECD in Parijs niet meer opgeleverd dan het onderschrijven door de OECD-ministers van het belang van de Doha Ronde [3].
De tijd dringt echter meer en meer. Tijdens een zogenaamde Heads-of-Delegation bijeenkomst (HOD) op 30 mei maakte WTO-voorzitter Lamy de stand van zaken op en ontvouwde zijn plannen voor de komende weken.

Voor eind juni moet er een akkoord zijn bereikt over de modaliteiten voor AG en NAMA. De voorzitters van de betreffende onderhandelingscommissies moeten daartoe “op of rond 19 juni” conceptteksten aanleveren [4]. Daarna is er tijd voor analyse en het stellen van vragen over die teksten. In de laatste week van juni is er een bepaalde “ministeriÃ«le betrokkenheid” nodig voor overeenstemming over die teksten. (Op 29 mei verklapte Lamy tijdens een ‘Green Room’-bijeenkomst [5] aan een gehoor van zo’n 20 ambassadeurs dat er op 29 juni een ministeriÃ«le bijeenkomst begint die twee tot vier dagen zal duren. Inmiddels is hierover en over een ingelaste diensten-ministerial (!) meer bekend geworden [6].)

Lamy is van mening dat dit mogelijk is mits de lidstaten constructief, ambitieus en met gevoel van urgentie samenwerken. In elk geval moet worden voorkomen dat de overige Doha-onderhandelingen in de knel komen. De deadline voor de concept-modaliteiten voor ondermeer diensten, handelsfacilitatie, anti-dumping, regionale verdragen, visserijsubsidies, en de behandeling van kleine en kwetsbare economieÃ«n is 31 juli. En deze deadline is cruciaal voor afronding van de Doha Ronde in 2006.

Bezorgdheid over besluitvormingsproces

Op de HOD-bijeenkomst van 30 mei gaf de WTO-voorzitter tevens aan dat het onderhandelingsproces zal lijken op dat van eind juli 2004 [7].
Toen moest de WTO een besluit nemen over hoe verder te gaan na CancÃºn. De belangrijkste landbouwproducenten (de VS, de EU, BraziliÃ«, India en AustraliÃ«) zorgden toen voor een langdurige impasse op Landbouwgebied en blokkeerden zo de voortgang van de overige WTO-besprekingen. De vijf kwamen uiteindelijk tot een akkoord en hun tekst vormde de basis voor een besloten discussie van een paar dagen door ministers en ambassadeurs uit zo’n 30 lidstaten (‘Green Room’). De uitkomst ervan werd voorgelegd aan de Algemene Raad (= de gezamenlijke WTO-lidstaten) die meteen daarna bijeen kwam. De Raad adopteerde vervolgens de tekst, die nu bekend is als “the July 2004 Framework”. Het Framework was de eerste grote inbreuk op het “ontwikkelingsperspectief” van het Doha-akkoord uit 2001.

De vraag is of Lamy in zijn opzet slaagt.
Op de genoemde bijeenkomst gaven verschillende ontwikkelingsstaten – Benin namens de Afrika Groep, Zambia namens de MOL’s, en Paraguay, Venezuela en Cuba – namelijk aan dat deze werkwijze zal leiden tot intransparantie en uitsluiting. Ze zijn bezorgd dat vele ontwikkelingsstaten niet deel zullen kunnen nemen aan de besluitvorming.
De Afrika Groep herinnerde de WTO-voorzitter eraan dat hun delegaties over zeer weinig capaciteit en menskracht beschikken en dat ze niet “pushed and hurried” willen worden [8].

Ook stelden ontwikkelingsstaten vragen over de rol, funktie en de vorm van de beoogde Ministerial. Lamy’s antwoord was vaag. Hij refereerde weer aan de formele gang van zaken in juli 2004 en vertelde de gedelegeerden dat de ministersbijeenkomst slechts tot doel had de impasse te doorbreken.
De ministers hebben volgens hem geen recht tot besluitvorming. Daarbij zouden alle groepen en belangrijke standpunten zijn vertegenwoordigd in de Ministerial en zou de top opgezet zijn als mix van besloten en open bijeenkomsten. En de eindbeslissing zou worden genomen tijdens een zitting van het Trade Negotiations Committee, de stuurgroep van de WTO.

Een andere kwestie waarover ontwikkelingsstaten hun bezorgdheid uitten, betreft de status van de modaliteiten: gaat het om gedeeltelijke of volledige modaliteiten? Ze gaven aan dat een uitkomst van dit proces alle aspecten en kwesties met betrekking tot de Landbouw- en NAMA-onderhandelingen zou moeten bevatten. IndonesiÃ«, Venezuela en Cuba benadrukten het belang van Speciale Producten en van het Speciale Garantie Mechanisme. En El Salvador en Honduras maakten bekend nieuwe elementen in de discussie rond kleine en kwetsbare economieÃ«n te willen introduceren.

Cuba herinnerde eraan dat er eind juni alleen sprake kan zijn van een voorlopig en voorwaardelijk akkoord. Er zijn hier namelijk slechts twee kwesties in het geding (AG en NAMA) en van een eindbeslissing is er pas sprake zodra over alle aspecten van de Doha Agenda besloten is (de ‘Single Undertaking’).

Bronnen:
– “WTO modalities texts on 19 June, mini-Ministerial at end-June,” door Kanaga Raja (South North Development Monitor/ Third World Network), 30 mei 2006 (link).
– “Lamy Sets End-June Deadline For Ag, NAMA Modalities,” ICTSD, Bridges Weekly Trade News Digest Vol 10 Nr 19, van 31 mei 2006 (link).

Noten:
[1] Meer daarover in: “(26 april) April-deadline WTO toch niet gehaald; Geen nieuwe deadline, wel intensief werkprogramma voor modaliteiten”, door Rob Bleijerveld, in WTO.ZIP nieuwsbrief nr 67, van 27 april 2006 (link).
[2] Overeenkomstig de afspraken van eind december in Hong Kong moet eerst de bestaande impasse op AG en NAMA-gebied worden overwonnen alvorens conceptmodaliteiten kunnen worden vastgesteld voor andere onderwerpen.
[3] Zie: “Chair’s summary of the OECD Council at Ministerial Level,” OECD, 23 – 24 mei 2006 (link). Volgens een Indiase krant zouden de ministers van ondermeer de EU, de VS, Nieuw Zeeland, AustraliÃ« en Japan deelnemen aan deze minitop. Opvallend is dat India en BraziliÃ« zich vlak tevoren afmeldden omdat er “in de afgelopen maand in vergaderingen van werkgroepen van de WTO geen convergentie is bereikt op belangrijke kwesties”. Zie: “India, Brazil opt out of WTO meet”, door Amiti Sen, 23 mei 2006 (link). Deze stap van India en BraziliÃ« lijkt echter geen breuk in te houden met de opzet van EU en VS om een Doha-deal door te drukken via de G20-top. In recente pers-uitlatingen benadrukken India, BraziliÃ« en China namelijk het belang van spoedige overstemming over modaliteiten en van het afsluiten van de Doha Ronde in 2006.
[4] Beide voorzitters aarzelden echter: Falconer (AG) vond 19 juni eigenlijk te vroeg en Stephenson (NAMA) zei dat hij alleen een concepttekst kan opstellen indien de standpunten van de lidstaten voldoende dichtbij komen. Voor meer achtergrond daarbij, zie respectievelijk: “Ag chair to produce draft text around 19 june, as members remain divided on subsidy cuts,” ICTSD, in Bridges Weekly Trade News Digest Vol 10 Nr 19,van 31 mei 2006 (link) en “NAMA: members to turn to core issues even though minor ones remain unresolved,” ICTSD, in Bridges Weekly Trade News Digest Vol 10 Nr 18, van 24 mei 2006 (link).
[5] Dat is een besloten topoverlegvorm (“alleen genodigden welkom”).
[6] Inmiddels (6 juni) zijn er berichten die spreken over deelname van 30 tot 40 ministers van 28 juni tot ongeveer 3 juli. NGO’s hebben geen toegang tot het WTO-gebouw. Door het inlassen van een ministerstop over diensten-ministers op 26 juni wordt de inzet eind juni extra groot. (“EU Calls for ‘Services’ Ministerial”, Washington Trade Daily van 1 juni: “The European Union plans to convene a stocktaking meeting of select trade ministers on the Doha Development Agenda services negotiations in an effort to better link the outcomes of the modalities negotiations in agriculture and nonagricultural market access with the important services sector”. Voor de dienstentop zijn ondermeer BraziliÃ«, ArgentiniÃ«, MaleisiÃ«, Thailand, de Filippijnen en enkele andere Zuidoost Aziatische staten uitgenodigd.
[7] zie: “WTO ‘eindelijk’ weer op gang na CancÃºn-debacle; Raamakkoord strijdig met ontwikkelingsdoel van Doha Ronde,” door Rob Bleijerveld, in WTO.ZIP Nieuwsbrief nr 47, van 11 augustus 2004 (link).
[8] Tijdens de Algemene Raadszitting van 15 mei werden hierover ook belangrijke opmerkingen gemaakt. Zo relativeerde Cuba het belang van het afsluiten van de Doha Ronde in 2006: de rijke staten zouden daar het meeste belang bij hebben. Cuba stelde voor om te onderzoeken hoe het staat met kosten en voordelen van verlenging van de Doha Ronde tot na 2006. Venezuela zei dat de intensieve onderhandelingsperiode in mei (lees: het grote aantal van besloten vergaderingen) lijkt te worden aangedreven doet het “spook van de uitsluiting”. Paraguay waarschuwde namens de zogenaamde ‘informal group’ van ontwikkelingsstaten dat de haastige spoed een negatief effect kan hebben op “transparantie richting alle lidstaten” en dat dat op zijn beurt de legitimiteit van elk bereikt akkoord kan aantasten. Zie: “Lamy: talks now in ‘Red Zone,’ members need to compromise,” ICTSD, in Bridges Weekly Trade News Digest Vol 10 Nr 17, van 17 mei 2006 (link).

B) Europese organisaties veroordelen Mandelson’s anti-ontwikkelings WTO agenda

Brussel, 1 juni 2006 – In een open brief veroordeelden ruim 70 groepen uit 16 Europese landen vandaag de handelspolitiek van de Europese Unie. De brief, getiteld ‘Not in Our Name’, is gericht aan handelscommissaris Peter Mandelson en de regeringen van de 25 EU-lidstaten en is als advertentie opgenomen in de Financial Times van vandaag [1].

Sonja Meister, handelscampagnevoerder van Friends of the Earth Europe, zei: “De EU claimt een pro-ontwikkelingsagenda te volgen. Maar dat zijn lege woorden – de EU dient bijna uitsluitend de belangen van grote ondernemingen. De manier waarop de EU nu in de WTO onderhandelt, duwt arme landen steeds verder weg in de ellende, verergert de klimaatverandering en leidt tot toenemend verlies van bossen en biodiversiteit [2].”

“Met deze open brief aan handelscommissaris Peter Mandelson geven ruim 70 Europese organisaties aan zich af te keren van de handelspolitiek van de EU. Onze brief brengt naar voren dat Mandelson niet de steun geniet van de Europese civil society. De handelsagenda van de EU moet een andere oriÃ«ntatie krijgen namelijk die van de economische alternatieven die werkelijk duurzaam zijn en die eerlijk zijn ten opzichte van ontwikkelingslanden,” zo voegde Meister toe.

De coalitie die de open brief opstelde bestaat uit vakbondsleden, geloofsgroepen, vrouwenorgansaties, ontwikkelings- en milieuorganisaties. De brief bekritiseert de EU vooral wegens het onder druk zetten van ontwikkelingslanden opdat die hun landbouw-, industrie- en dienstenmarkten openen terwijl de Unie zelf zijn handelsverstorende landbouwsubsidiesysteem handhaaft.

Zo blijft de Unie ontwikkelingslanden dwingen om “ambitieuze” marktopeningsbeloften te doen in de lopende onderhandelingen over industriÃ«le goederen. Deindustrialisering van arme naties en toenemende exploitatie van hun natuurlijke grondstoffen en hulpbronnen zullen hiervan het gevolg zijn.

De deadline van de WTO voor het afsluiten van de Doha Ronde komt snel naderbij. De regeringsdelegaties bevinden zich midden in een 6-weekse periode van intensieve onderhandelingen, die gezien worden als de laatste kans om de officiÃ«le deadline van eind juli te halen.

Naschrift (red.):
In het BBC-programma “World At One” reageert Mandelson op de open brief en zegt dat de organisaties de onderhandelingen niet in detail gevolgd hebben (…). “Nobody is doing more to open its markets and give aid for trade than the European Union,” aldus Mandelson. Hij vindt de standpunten in de brief misplaatst en geeft aan dat “serious NGOs like Oxfam” weigerden de brief te tekenen. Desgevraagd geeft Celine Charveriat, hoofd van Oxfam’s Make Trade Fair Campaign aan dat Oxfam inderdaad niet wilden tekenen. Maar Mandelson moet dit niet gebruiken om af te leiden van waar het werkelijk om gaat. Volgens Oxfam is een eerlijke deal nog steeds mogelijk, maar “the real issue here is the failure of Peter Mandelson and other EU leaders to keep their promises to deliver a trade deal that lifts poor people out of poverty,” aldus Charveriat [3].

Bron:
– “European organisations unite to condemn Mandelson’s anti-development WTO agenda,” Press Release, 1 juni 2006 (link). Vertaling: Rob Bleijerveld.

Noten:
[1] De brief is hier te vinden: pdf-link
[2] “The WTO’s Hong Kong Declaration: An analysis of key impacts on the global environment and livelihoods,” analyse door Friends of the Earth, februari 2006 (pdf-link).
[3] “Mandelson rejects trade criticisms, ” BBC, 1 juni 2006 (link).

C) GATS-onderhandelingen over financiÃ«le diensten leiden tot meer armoede en financiÃ«le instabiliteit
(door Myriam vander Stichele [*])

De GATS-onderhandelingen over financiÃ«le diensten (banken, beleggingsfondsen, verzekeringsmaatschappijen, etc.) worden weinig gevolgd en bediscussieerd maar vormen een grote bedreiging voor ontwikkelingslanden en duurzame ontwikkeling. Hieronder een artikel over werking en gevolgen, en wat ertegen gedaan kan worden.

De onderhandelingen over een nieuw dienstenakkoord in de WTO, het GATS, omvatten ook de besprekingen over de liberalisering van financiÃ«le diensten. Deze liberalisering zorgt voor betere markttoegang voor buitenlandse banken, verzekeringsmaatschappijen, pensioenfondsen en andere ondernemingen. Maar het geeft die ondernemingen ook meer mogelijkheden om in gastlanden lokale banken en andere financiÃ«le ondernemingen over te nemen en om hun eigen financiÃ«le zaken op te zetten (dwz. investeringen).

De Noordelijke landen en de lobby van de grote financiÃ«le conglomeraten oefenen veel druk uit om toegang te verkrijgen tot meer winstgevende markten. Zo verzocht de EU vele ontwikkelingslanden om hun financiÃ«le markten vergaand te openen en de dereguleren.

Na maart 2006 gingen de onderhandelingen een nieuwe fase in. In het kader van een serie “plurilaterale” onderhandelingen in april, mei en juni voert een groep van Noordelijke landen discussies over marktopening met een groep van grote en middelgrote ontwikkelingslanden. Voor eind juni 2006 moeten de WTO-lidstaten aangeven hoe ze hun aanbod voor marktopening willen verbeteren (“new offers”). En voor 31 oktober 2006 moet elke lidstaat een lijst overhandigen met nieuwe dienstensectoren die hij onder GATS wil liberaliseren.

Tot dit zeer krappe onderhandelingsschema is besloten tijdens de top in Hong Kong in december 2005. In de maanden voorafgaand aan deadlines in juli en oktober 2006 zullen ontwikkelingslanden tijdens de “plurilaterale” en de lopende bilaterale onderhandelingen onder druk worden gezet om meer financiÃ«le diensten te liberaliseren. Dit terwijl er een groot aantal belangrijke kwesties en problemen spelen die betrekking hebben op ontwikkelingslanden en duurzame ontwikkeling. Aangezien deze worden genegeerd door de onderhandelaars moeten ze door civil society naar voren worden gebracht:

* Voorrang voor snelle liberalisering

De nadruk bij de bilaterale en plurilaterale GATS-onderhandelingen over de financiÃ«le diensten op snelle en zeer uitgebreide markttoegang voor buitenlandse ondernemingen gaat alle proporties te buiten. In de praktijk betekent dit het verzoek om buitenlandse financiÃ«le ondernemingen in staat te stellen de hele binnenlandse, particuliere financiÃ«le industrie geheel over te nemen zonder de gevolgen te evalueren. Dit weerhoudt ontwikkelingslanden ervan hun nationale financiÃ«le industrie te ontwikkelen en te verbeteren. Noordelijke onderhandelaars vragen om gelijke behandeling voor buitenlandse bedrijven maar verzwijgen daarbij dat die bedrijven zich niet op dezelfde wijze gedragen als nationale banken en verzekeringsmaatschappijen (zie de volgende paragraaf!).

* GATS vergroot de kloof tussen arm en rijk

De Noordelijke pro-liberaliseringsargumenten van grotere “efficiÃ«ntie” en meer keuzevrijheid ten aanzien van financiÃ«le produkten staan haaks op de ervaringen met liberalisering van financiÃ«le diensten in veel ontwikkelingslanden:

– Buitenlandse financiÃ«le ondernemingen vergroten de kloof tussen rijk en arm door zich bij hun dienstverlening voornamelijk te richten op multinationals, de rijkste klanten, de meest ontwikkelde landen en de meest ontwikkelde regio’s, en door het beste personeel aan te trekken uit de gastlanden (“cherry picking”).
– De netto geldstroom gaat van Zuid naar Noord naarmate de winsten uit dienstverlening aan rijke klanten gemakkelijker teruggesluisd kunnen worden naar het land waar de hoofdzetel van het bedrijf gevestigd is (GATS Art. XI verbiedt beperkingen op de repatriÃ«ring van winsten) en naarmate klanten in arme landen meer mogelijkheden krijgen om geld over te brengen naar het Noorden.
– Gastlanden moeten extra onkosten maken voor het reguleren van en het toezicht houden op de veranderingen en de toegenomen risiko’s door de complexe dienstverlening door buitenlandse banken.
– De bilaterale GATS-onderhandelingen worden gebruikt om maatregelen ter discussie te stellen ter ondersteuning van armoedebestrijding (zoals in het geval van de EU).
– Om in het buitenland banken of verzekeringen over te kunnen nemen en de aandelenkoersen hoog te houden, snijden de financiÃ«le ondernemingen in de kosten en ontslaan ze personeel thuis en in het gastland. Dit leidt tot vermindering van de werkgelegenheid en tot meer uitbesteding (outsourcing) waarbij het personeel minder verdient en minder bonussen krijgt, zelfs als het financiÃ«le conglomeraat miljarden dollar netto winst maakt.

* GATS vergroot het risiko van een financiÃ«le crisis

De snelle liberalisering van financiÃ«le diensten bedreigt op velerlei manieren de financiÃ«le stabiliteit van ontwikkelingslanden en het internationale monetaire systeem. Landen die willen liberaliseren moeten eerst de juiste regulering instellen. Noordelijke onderhandelaars negeren namelijk de ervaringen uit eerdere financiÃ«le crises die aantonen dat liberalisering geleidelijk en in de juiste volgorde moet plaatsvinden En ondersteund moet worden door kostbare deskundigheidsbevordering van financiÃ«le authoriteiten in ontwikkelingslanden. Het louter openen van de markt voor buitenlandse financiÃ«le diensten lost de problemen van de financiÃ«le dienstverlening in veel ontwikkelingslanden niet op.

GATS-regels versterken het gevaar van financiÃ«le instabiliteit en vormen zowel een beperking als een uitdaging voor regeringen en centrale banken om onafhankelijk beleid te ontwikkelen. De weinige bepalingen onder GATS die over de risiko’s van financiÃ«le diensten gaan, zijn ondergeschikt aan de verplichting om te liberaliseren. Omdat GATS vaag is over de toegestane financiÃ«le voorzorgsmaatregelen (prudential measures) zijn veel reguleringen van ontwikkelingslanden kwetsbaar: ze kunnen worden aangeklaagd middels een WTO-geschil of doelwit worden van een meedogenloze onderhandelaars tijdens geheime GATS-onderhandelingen. Dit kan ertoe leiden dat landen afzien van het introduceren van de nodzakelijke nationale wetgeving voor armoedebestrijding, duurzaamheid en financiÃ«le stabiliteit. Last not least oefenen de autoriteiten in de “thuislanden” toezicht uit op de buitenlandse banken (met name hun filialen)!

* GATS sluit naadloos aan bij de belangen van de Westerse financiÃ«le industrie

De lobby van de grootste financiÃ«le conglomeraten in het Noorden was erg actief en successvol tijdens de GATS-onderhandelingen. Als gevolg daarvan sluiten de GATS-regels en de lopende onderhandelingen naadloos aan bij hun strategieÃ«n van uitbreiding en winstgevendheid (hetgeen leidt tot concentratie van de industrie). Zelfs uit openbare documenten van de Europese Commissie komt naar voren dat de Europese financiÃ«le industrie wil uitbreiden omdat ze thuis niet genoeg winst kan maken! Het GATS-akkoord heeft slechts een zeer zwak artikel – Art. IX – dat marktmisbruik kan aanpakken die volgt op onbeperkte concentratie van de industrie.

* Belangrijke punten van civil society worden niet opgenomen in de GATS-onderhandelingen

GATS-regels en -onderhandelingen houden geen rekening met de vele problemen die de civil society, vooral in het Zuiden, aandraagt, zoals:
– gebrek aan algemene toegang tot financiÃ«le diensten;
– gebrek aan financiering of andere dienstverlening aan arme individuen, kleine boeren en ondernemers;
– gebrek aan transparantie van de financiÃ«le industrie en zijn transacties; en
– het buiten beschouwing blijven van lopende initiatieven gericht op het bevorderen van duurzame ontwikkeling door financieringsmechanismen en op verantwoordelijk gedrag van financiÃ«le bedrijven.

De lopende onderhandelingen versterken de financieringsmechanismen voor de globalisering door grote ondernemingen. Ze vinden plaats op een moment waarop nog niet alle noodzakelijke nationale en internationale financiÃ«le beschermingsmaatregelen ingesteld zijn. Daarom zouden financiÃ«le bedrijven die voor toenemende armoede en niet-duurzame ontwikkeling zorgen onder GATS niet het recht moeten krijgen om meer markten te betreden.

Wat kan men doen?

Meer bewustwordingsactiviteiten over deze belangrijke kwestie zouden moeten leiden tot meer openbare en politieke debatten in de landen van de “eisers” en vooral in de landen die onder druk staan om te liberaliseren. De lopende plurilaterale onderhandelingen richten zich de volgende landen: China, India, BraziliÃ«, Thailand, MaleisiÃ«, IndonesiÃ«, Filippijnen, Zuid-Afrika, Egypte, Marokko, Pakistan, Turkije, Uruguay, TunesiÃ«, Nigeria, ArgentiniÃ«, Costa Rica, IsraÃ«l, Verenigde Arabische Emiraten, Singapore en Kuwait. Maar ook veel andere ontwikkelingslanden ontvingen verreikende (bilaterale) verzoeken tot marktopening. De belangrijkste “eisers” zijn AustraliÃ«, Canada, de Europese Gemeenschap, Hong Kong China, Japan, de Verenigde Staten en Zwitserland.

Ministers, ministeriÃ«le ambtenaren, parlementariÃ«rs en andere politici zouden door de civil society moeten worden ondervraagd: waarom onderhandelen ze zonder daarbij rekening te houden met de risiko’s van liberalisering van financiÃ«le diensten? Leden van ATTAC zouden de risiko’s van financiÃ«le instabiliteit onder de aandacht kunnen brengen. Vakbonden kunnen zich richten op banenverlies en onzekerheid die ontstaan wanneer grote financiÃ«le conglomeraten in het buitenalnd fusies aangaan en bedrijven aankopen voor nog hogere winsten terwijl ze reeds grote winsten maken.

Enkele organisaties zijn al begonnen met het houden van activiteiten, zoals de Zwitserse Bern Declaration (link) en het Duitse WEED (link).

Meer informatie:
— “Critical issues in the financial industry”, M. Vander Stichele, april 2005: chapter 6 analyeert de liberalisering van financiÃ«le diensten onder GATS (pdf-link).
– – “ATS negotiations in financial services: The EU requests and their implications for developing countries – Bilateral negotiations analysis,” M. Vander Stichele, december 2005 (pdf-link).
— “Briefing paper to ATTAC members” (pdf-link).

Contactgegevens Myriam Vander Stichele:
mvandersticheleATsomo.nl of 020-639 12 91).

Noot:
[*] Bron: “GATS negotiations in financial services promote poverty and financial instability,” door Myriam vander Stichele (onderzoekster SOMO, Amsterdam), mei 2006. Vertaling: Rob Bleijerveld. Het artikel was opgenomen in de Trade&Fin nieuwsbrief van Rethinking Bretton Woods Project, van 29 mei 2006 (zie: link).

D) Sept. 2006: Dienstenrichtlijn en Witboek 2004 (weer) in Europees parlement
Europese vakbondscampagne voor bescherming van openbare en sociale diensten
(door Rob Bleijerveld)

Op 16 februari van dit jaar stemde het Europees Parlement (EP) in met een afgezwakte (maar nog steeds neoliberale) versie van de Dienstenrichtlijn van Bolkestein [1][2]. Op 29 mei keurde de Europese Raad van Ministers haar eigen versie goed. Deze week enigszins af van die van de volksvertegenwoordiging. In september komt de ministeriÃ«le richtlijn voor de “Tweede Lezing” weer in het Parlement. Ook zal er dan over het zogenaamde Witboek (2004) van de Europese Commissie worden gestemd. Dat Witboek verduidelijkt wat de Commissie verstaat onder diensten van algemeen economisch belang (DAEB) en diensten van algemeen belang (DAB). Instemmen met het Commissie-voorstel komt neer op het definitief onder de markttucht brengen van wat bekend staat als openbare dienstverlening.

Hieronder eerst een uitleg van de begrippen openbare dienst, DAEB en DAB [3]. Daarna volgen twee bewerkte artikelen uit de laatste nieuwsbrief [4] van het EPSU, de Europese Federatie van Publieke Diensten Vakbonden die zich al geruime tijd inzet voor de bescherming van openbare en sociale diensten, en van basisrechten.
In april startte het EPSU met de campagne “Quality public service – quality of life”. Ook voert EPSU samen met het ETUC (Europese Handels Vakbond Confederatie) een krachtige lobby in het Europese Parlement tegen elementen uit de Bolkestein Richtlijn en tegen het Witboek van de Commissie. De EPSU heeft met succes parlementariÃ«rs bereid gevonden om een concept-“Kaderrichtlijn” ter bescherming van de openbare diensten-sector op te stellen en in te dienen. De EPSU voert een campagne om steun te verwerven voor deze richtlijn en roept vakbondsleden in Europa op deze actief te ondersteunen.

* Van “openbare dienst” naar “dienst van algemeen economisch belang”

De term “openbare dienst” bestaat al lang en houdt in dat een overheid een monopolie heeft op bepaalde publieke dienstverlening (telefoon, drinkwater, openbaar vervoer, etc). De overheid financiert de dienst en bepaalt de gebruikersprijs voor de dienstverlening mede aan de hand van sociale, ecologische of economische overwegingen. Maar in het jargon en vooral de regelgeving van de EEG (en later de EU) komt de term “openbare dienst” nergens voor! En dus is er ook niets vastgelegd over privatisering, nationalisatie of over staatssteun. Wat niet bestaat hoeft ook niet gereguleerd, toch?

Tot 1986 vormde de uitvoering van openbare diensten een uitzondering op het beginsel van de vrije mededinging (EEG-verbod op afspraken tussen ondernemingen en staatssteun) en bleef ze ongemoeid. In datzelfde jaar werd onder de toenmalige commissievoorzitter Delors een begin gemaakt met de opbouw van de Eenheidsmarkt voor vrij verkeer van personen, goederen, kapitaal en diensten in de Unie. Toen werd ook een begin gemaakt met het gaandeweg toepassen van het concurrentieprincipe op de openbare diensten. Echter niet door die diensten te definiÃ«ren, maar door twee andere begrippen en regelingen te introduceren: diensten van algemeen belang (DAB) en diensten van algemeen economisch belang (DAEB). De DAB zijn diensten die tot op zekere hoogte door de overheid worden gereguleerd en gecontroleerd en waarvoor de gebruiker geen prestatievergoeding betaalt (bijv. rechtspraak). De DAEB zijn soortgelijke diensten maar met een gebruikersprijs (bijv. watervoorziening). Vervolgens werd nergens het begrip van DAEB precies omschreven.

In deze leemte stelde de Commissie in 2004 het zogenaamde Witboek [5] op waarin een en ander wordt verduidelijkt. Er wordt uitdrukkelijk gesteld dat DAB en DAEB niet mogen worden verward met de uitdrukking “openbare dienst”. Overheden mogen van de Commissie alleen DAEBs oprichten als particuliere ondernemers de dienst niet aanbieden Ã©n als de DAEB de concurrentieregels respecteert. Diensten van algemeen economisch belang mogen weliswaar met overheidsgeld gefinancierd worden, maar alleen zoals een particuliere investeerder dat zou doen! Anders is er sprake van concurrentievervalsing…. Verder is er een ingewikkeld stelsel opgesteld van bepalingen met betrekking tot overheidssteun, meldingsplicht, en uitzonderingsgevallen [6].

De bepalingen uit het Witboek komen ook voor in het concept Grondwetsverdrag dat eerder werd afgewezen door de Nederlandse en Franse bevolking. De Commissie wil ondanks de tegenstand binnenkort bepaalde delen uit die tekst alvast gaan invoeren. Ziehier de reden voor het agenderen van het Witboek bij het Europese Parlement.

Indien het EP in september instemt zal wat we kennen als “openbare dienst” definitief verdwijnen. Lokale, regionale en nationale overheden kunnen dan geen enkele dienst meer aanbieden waartoe iedereen toegang heeft en waarvan de kosten door de gemeenschap worden gedragen. Waterleiding aanleggen tot aan het laatste huis van de dorp? Niet rendabel of niet betaalbaar. Een bijdrage van de staat dan maar? Concurrentie-vervalsing, dus verboden.

En dan hebben we het nog niet gehad over de sociale rechten van de Europese burgers. Hierover is nog steeds niets geregeld, laat staan gegarandeerd
op Europees niveau (rechten op arbeid, minimuminkomen, werkloosheidsuitkeringen, pensioen, gezondheidszorg, huisvesting)…..

* Inleiding door de EPSU-voorzitter

Secretaris-generaal Carola Fischbach-Pyttel van de EPSU schrijft dat de kwestie van de openbare diensten dankzij de inzet van de Europese vakbond nu bovenaan op de agenda van het Europarlement staat. De betekenis van de openbare diensten – die in Brussel worden aangeduid als “diensten van algemeen belang” (DAB) – is toegenomen in de nasleep van het debat over de Dienstenrichtlijn van Bolkestein. Het EPSU vecht al geruime tijd voor de erkenning van openbare diensten door de Europese Commissie en de Raad van ministers, en startte in april de “Quality public service – quality of life”-campagne. De Federatie wil zich de komende anderhalf jaar inzetten om het cruciale belang van een kaderrichtlijn voor diensten van algemeen belang naar voren te brengen en doet daarbij een beroep op de aangesloten vakbondsleden.

In alle EU-lidstaten zijn nationale coordinatoren aangesteld die lokale activiteiten en akties moeten opzetten en er voor moeten zorgen dat de situatie van de lokale publieke dienstverlening weerspiegeld wordt in de EPSU-lobby in Brussel. Fischbach-Pyttel gaat ervan uit, dat de expertise van de vakbondsleden (8 miljoen!) en de gezamenlijke kracht voldoende zijn om tastbare resultaten te bereiken.

Het eerste success is dat de Partij van Europese Socialisten (PES) een concept kaderrichtlijn DAB opstelde en die aanbood aan de Commissie. De Groene Partij ondersteunt dit project van harte. In de eerste week van september zal het Europese Parlement stemmen over het DAB Witboek van de Commissie dat onderhevig is aan kritiek van voorstanders van een goed bescherming van de openbare dienstensector [7]. Tot die tijd zal de EPSU “aan de parlementariÃ«rs duidelijk maken dat de openbare dienst-werknemers in Europa hen in de gaten houden en erop toe zien dat ze het meest sterke signaal afgeven aan de Europese Commissie dat het nu tijd is voor een kaderrichtlijn!”.

* Persbericht: “EPSU eist dat Europese Parlement de tegenstrijdigheden in de Dienstenrichtlijn van de Raad ongedaan maakt” [8]

(31 mei, Brussel) In het licht van de stemming van de Raad van Ministers over de Dienstenrichtlijn op 29 mei zal de EPSU het Europese Parlement stevig onder druk zetten om veel van de overgebleven problemen op te lossen wanneer de kwestie terugkomt voor Tweede Lezing in september. De Dienstenrichtlijn levert veel problemen op voor de openbare diensten-werknemers in Europa, en in de context van de bredere wetgevende agenda van de Europese Unie bevat de tekst enkele regelrechte tegenstrijdigheden, aldus Secretaris-generaal Carola Fischbach-Pyttel van de EPSU.

Er zijn drie belangrijke problemen, namelijk:
– De Diensten van Algemeen Belang (DAB/DAEB), waaronder de sociale diensten, zijn nog onderdeel van de richtlijn;
– In de secties over arbeidswetgeving ontbreekt elke referentie aan het Europese Charter van Basisrechten;
– De mogelijkheid voor lidstaten om de noodzakelijke vereisten te handhaven is verder ingeperkt.

Een andere tegenstrijdigheden rond de dienstentekst is het gegeven dat sociale diensten van algemeen belang op dit moment deel uitmaken van een Europees debat dat specifiek opgezet is om hun eigenschappen te definiÃ«ren! De Raad heeft bijna opzettelijk dit proces genegeerd door sociale diensten op te nemen in het bereik van de richtlijn. Evenzo is het debat ter verduidelijking van de status van diensten van algemeen belang nog gaande en zo’n kerndebat over het waarborgen van kwalitatieve publieke diensten in de EU moet de tijd krijgen.

Mw.. Fishbach-Pyttel voegde daaraan toe: “Het is behoorlijk frustrerend dat ondanks de verbindendverklaring door de Raad van de “geest van het Europese Grondwettelijke Verdrag” het Charter van Basisrechten niet wordt erkend, evenmin als het recht van lidstaten om hun eigen diensten van algemeen belang te ontwerpen. Het is alsof de Raad opereert in een parallelle wereld waarin beloften om weer aansluiting te zoeken bij de Europese burger door het beschermen van publieke diensten niet gevolgd hoeven te worden door daadwerkelijke aktie.”

De EPSU zal met de European Trade Union Confederation (ETUC) samenwerken om zeker te stellen dat het Europese Parlement in Tweede Lezing op krachtige wijze de referentie aan het Charter, de uitsluiting van DAB/DAEB en de noodzaak voor duidelijke criteria voor goedkeuring onderschrijft.

Noten:
[1] Voor meer achtergrondinformatie uit maart 2005 over de Dienstenrichtlijn, zie: “Stop de Dienstenrichtlijn voor een sociaal Europa” door Roelien Knottnerus, in WTO.ZIP nieuwsbrief nr 52, van 18 maart 2005 (link).
[2] Voor diverse reacties op de parlementaire stemming van 16 februari, zie: link
[3] Uit:”De voorstanders van een ‘ja’ liegen om de Europese Grondwet erdoor te duwen,” interview met Raoul-Marc Jennar, expert Europese aangelegenheden en internationale handel, 20 december 2004 (link) en “EU Grondwet obstakel voor demokratisch en sociaal Europa,” door Herman Michiel cs., 18 september 2005: “Van openbare diensten naar diensten van algemeen economisch belang” (p. 43) (pdf-link).
[4] Bron: EPSU Newsletter, 2 June, 2006 (link).
[5] pdf-link
[6] link
[7] Voor achtergrondinformatie over dit Witboek met betrekking tot de gezondheidszorg en de drinkwatervoorziening, zie respectievelijk: “De neoliberale route naar ‘betere’ gezondheidszorg in Europa,” door Erwin Pannekeet, in WTO.ZIP nieuwsbrief nr 46, van 22 juni 2004 (link) en “Europese primeur: Nederlandse Waterleidingwet verbiedt privatisering van drinkwatersector,” door Rob Bleijerveld, in WTO.ZIP nr 49, van 19 november 2004 (link).
[8] “”EPSU to look to European Parliament to resolve Council Services Directive contradictions””, EPSU, 31 mei 2006 (link).

E) Maandag 26 juni, Amsterdam: Wat is er mis met de supermarkt?
Informatieavond en campagne-verkenning

In Nederland hebben supermarktketens in snel tempo de markt veroverd. Bijna iedereen doet tegenwoordig z’n boodschappen daar. Dat heeft vÃ©rgaande en hoofdzakelijk negatieve gevolgen op vele gebieden. Er moet, in navolging van succesvolle campagnes in het buitenland, nodig wat aan gebeuren. Waarom zijn supermarkten een probleem, zelfs als ze wat biologische producten verkopen?

*) Ze monopoliseren het winkelaanbod en concurreren kleine winkels kapot.
*) Ze hebben enorme inkoopmacht, waardoor ze bodemprijzen van hun toeleveranciers kunnen bedingen en die absurde eisen kunnen stellen.
*) Het zijn multinationals die zoveel mogelijk winst willen maken en daarom alle kosten zo laag mogelijk willen houden. Vraag maar eens na bij ‘uw’ cassiÃ¨re of vakkenvuller.
*) Ze bestoken ons met nare reclame.
*) Ze zijn druk bezig ook de markten in armere landen te veroveren.

Op de informatieavond worden enkele campagnes in het buitenland getoond (zoals de Britse Breaking the Armlock (link) en omtrent Lidl in Duitsland (link). Daarna wordt informatie gegeven over een aantal onderdelen van de productieketen, zoals de tuinbouwarbeiders (door OKIA) en de gevolgen van grotere markttoegang voor supermarktbedrijven in armere landen (door SOMO).
Vervolgens wordt er publiekelijk nagedacht over de mogelijkheden om in Nederland een campagne omtrent supermarkten te beginnen.

Aanvang: 20 uur
Adres: Plantage Doklaan 8-12, Amsterdam
Bron: link

F) Critici plannen offensief terwijl crisis van IMF en Wereldbank groeit
(door Walden Bello [*])

Washington DC, 24 April: De voorjaarsbijeenkomst van de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds vond dit weekend plaats omringd door politieafzettingen in het hart van Washington, DC. Er waren echter bijna geen demonstranten te zien.

Het stuk staat als apart artikel op globalifo.

G) Recensie ‘Shut Them Down’.

Een paar maanden na de G8-top in het Schotse Gleneagles verscheen het boek ‘Shut Them Down’. Het kijkt terug op de topconferentie en vooral op de acties die ertegen werden ondernomen.
Kriss Scholl schreef een recensie van het boek, die je hier terug kunt vinden:
link

Colofon
Nieuwsbrief over ontwikkelingen rondom Wereld Handels Organisatie WTO en de Europese Unie. Het is een initiatief van de Werkgroep Globalisering Delft-Den Haag. Aan dit bulletin hebben meegewerkt: Renate Ebner, Rob Bleijerveld en Kees Hudig. Stuur mededelingen, copy of reacties naar: onyva AT xs4all.nl
Nieuwsbrief WTO.ZIP (en meer over globalisering) is te vinden op https://www.globalinfo.nl, op http://www.indymedia.nl en op http://www.stelling.nl/trouble . Voor een gratis email-abonnement, mail naar

(Dit artikel was oorspronkelijk op GlobalInfo gepubliceerd door redactie WTO.Zip.)