Aanpak belastingontwijking door het kabinet vooral cosmetisch

Woensdag 18 december is het langverwachte debat in de Tweede Kamer over de Nederlandse aanpak van de belastingontwijking. Bovendien komen op 19 en 20 december de Europese leiders in Brussel samen om de Europese voortgang op dit thema te bespreken. Nieuw onderzoek door SOMO in samenwerking met netwerkorganisatie Eurodad wijst uit dat overheidsmaatregelen in 13 onderzochte landen – waaronder Nederland – ernstig tekortschieten in het tegengaan van gederfde belastinginkomsten. Het totale verlies binnen de EU als gevolg van belastingontwijking en ontduiking wordt geschat op €1000 miljard euro per jaar. Voor Nederland zijn dit enkele tientallen miljarden gemiste inkomsten per jaar. Ontwikkelingslanden verliezen tussen de 660 en 870 miljard euro per jaar aan illegale kapitaalvlucht waaronder belastingontwijking. Het kabinet heeft enkele maatregelen aangekondigd. Volgens SOMO blijven dit bovenal cosmetische ingrepen die in de praktijk onvoldoende effect hebben.

Belastingontwijking aanslag op publieke voorzieningen
Het nieuwe rapport, getiteld ‘Giving with one hand and taking with the other,’ stelt dat belastingontwijking in het bijzonder schadelijk is voor ontwikkelingslanden. “Zo verdwijnt er meer geld uit deze landen dan dat ze ontvangen aan steun. Totdat onze overheden dit een halt toeroepen, geeft Europa met de ene hand, en neemt het met de andere,” legt Katrin McGauran, onderzoeker bij SOMO, uit. Het gemis aan belastingopbrengsten trekt een zware wissel op overheidsinkomsten en hiermee op publieke voorzieningen, zowel in ontwikkelingslanden als in Europa. Overheden waaronder de Nederlandse faciliteren internationale bedrijven, terwijl werknemers en consumenten de dalende belastinginkomsten moeten compenseren door hogere loonheffingen en BTW. Belastinginkomsten op kapitaal, waaronder bedrijfswinsten en vermogen, nemen in Europa en de rest van de wereld procentueel al jaren af.

Zonder effectieve maatregelen blijf Nederland belastingparadijs
De overheid heeft naar aanleiding van de actuele discussie over belastingontwijking van multinationals en het verschijnen van het omstreden rapport van Stichting Economisch Onderzoek over de baten van ‘Nederland belastingparadijs’, recentelijk beperkte stappen aangekondigd om haar beleid te verbeteren. Zo worden bilaterale belastingverdragen met ontwikkelingslanden aangepast door antimisbruikbepalingen toe te voegen en worden de huidige vestigingseisen iets breder toegepast. Dit zijn de voorwaarden waaraan bedrijven moeten voldoen om gebruik te mogen maken van de mo­gelijkheden die het Nederlandse fiscale stelsel biedt. Het kabinet verzuimt echter om deze vestigingseisen effectief aan te scherpen. Samen met het uitgebreide stelsel van belastingverdragen, de mogelijkheid voor bedrijven om vooraf afspraken te maken met de Belastingdienst en het belastingvrij doorsluizen van royalty- en rentestromen zijn dit mechanismen die Nederland tot belastingparadijs maken. Zolang de overheid deze zaken niet aanpakt, zal de rol van Nederland als spil en belangrijke doorvoerhaven in internationale belastingontwijkingpraktijken niet veranderen.

Eerste stap is meer transparantie
SOMO adviseert Nederland een actieve rol in te nemen deze week, onder andere door de Commissie aanbeveling over agressieve fiscale planning volledig te implementeren. De voorgestelde maatregelen zijn een belangrijke en concrete stap in de strijd tegen belastingontwijking en –ontduiking op Europees niveau. Volgens McGauran moeten zij van de gelegenheid gebruik maken om bedrijfstransparantie te verbeteren: “Een eerste stap is om bedrijven te dwingen openbaar te maken wie de uiteindelijke zeggenschap heeft over een bedrijf, waar de bedrijven actief zijn en wat voor belasting ze betalen. Een tweede stap is om ervoor te zorgen dat de multinationale ondernemingen hun belasting ook daadwerkelijk betalen, zowel binnen de EU als in de rest van de wereld. Een coherent beleid voor ontwikkeling vergt een effectbeoordeling – in samenwerking met maatschappelijke organisaties – van de onbedoelde negatieve gevolgen van het Nederlandse vestigingsklimaat en de gerelateerde agressieve fiscale planning.”
 

Download rapport: Giving with one hand and taking with the other – http://www.somo.nl/publications-nl/Publication_4017-nl/