Ga naar de inhoud

De mythe van het zachtere Europese neoliberalisme

In mei ontmoeten regeringsleiders van de Europese Unie en Latijns-Amerika elkaar in Wenen. Er wordt een tegentop gepland, waarvoor tijden het WSF in Caracas voorbereidingen getroffen werden.

5 min leestijd
Placeholder image

Afkomstig van de website van Noticias, die een uitvoerige berichtgeving over het WSF in Caracas heeft verzorgd. Zie hier de index daarvan.

Binnen de economie van Latijns-Amerika nemen Europese bedrijven een enorme plek in. Halverwege de jaren negentig is een groot deel van de Latijnse-Amerikaanse banken, telecom- bedrijven en energiebedrijven in Spaanse of Portugese handen gekomen. De Duitsers, Nederlanders en Engelsen volgden kort daarop in minder strategische sectoren. In 2001 waren zeven van de tien grootste bedrijven in Latijns-Amerika, Europese bedrijven, net als vijf van de tien grootste banken. Al met al zijn de Europese transnationals er nu groter dan hun Amerikaanse evenknieën.

En, zo stellen de organisatoren van ‘Enlazando Alternativas 2’, ‘Het is tijd dat we de mythe doorbreken dat het Europese neoliberalisme op de een of andere manier minder asociaal, minder gewelddadig zou zijn dan het Amerikaanse.’

Bi-regionaal netwerk
Enlazando Alternativas 2 is een fraai voorbeeld van de meerwaarde die grote internationale bijeenkomsten als het Wereld Sociaal Forum kunnen hebben. De ontwikkelingsgeschiedenis van dit bi-regionale netwerk van Europese en Latijns-Amerikaanse organisaties leest als een serie steden: Guadalajara, Caracas, Athene en Wenen.

In mei 2004 kwamen sociale organisaties uit Europa en Latijns-Amerika voor het eerst bijeen in Guadalajara. De aanleiding vormde niet alleen de rol van Europese bedrijven in de Latijns-Amerikaanse economie, maar ook de onderhandelingen over diverse akkoorden tussen de twee continenten. Inmiddels zijn er akkoorden tussen de EU en Chili, de EU en Mexico en wordt er gesproken over een akkoord tussen het zuidelijke economische samenwerkingsverband Mercosur en de EU. Al die akkoorden resulteren in meer vrijhandel, meer privatisering van publieke diensten, meer ongelijkheid en meer armoede.

In mei 2006 ontmoeten regeringsleiders van de Europese Unie, Latijns-Amerika en de Cariben elkaar opnieuw in Wenen. De ontmoeting is de vierde van zijn soort. Andere opvallende tussenstations in dit onderhandelingsproces zijn het Wereld Economisch Forum in Davos, de jaarlijkse bijeenkomst van topondernemers en politici, en de Europese top in Athene in april. Enlazando Alternativas 2 volgt in hun kielzog, en bouwt aan een alternatieve samenwerking van onderop.

Op het WSF in Caracas zijn vrijwel dagelijks ontmoetingen van het ngo-netwerk. Op de lijst van convocantes prijken al meer dan honderd organisaties. Een willekeurige greep uit het Latijns-Amerikaanse deelnemers: het Alianza Social Continental, REDES – Friends of the Earth Urugay, Fuerza Bolivariana de Trabajadors uit Venezuela, Mesa Global uit Guatemala, REBRIP (Brazilie) enzovoort. Alleen al uit Nederland nemen deel: het Transnational Institute (TNI), ATTAC, Corporate Europe Observatory, XminY, Hivos, Oxfam-Novib, ICCO, Cordaid, Ojala, SOMO, Both Ends en natuurlijk ook Noticias.

Tribunaal
Langzaam krijgen de plannen gestalte. Een man die over niets anders dan zijn campagne tegen Coca Cola lijkt te kunnen praten uitgezonderd, doen de meeste deelnemers aan de bijeenkomsten in Caracas interessante en constructieve voorstellen voor ‘wat we in Wenen gaan doen.’ De bijeenkomsten verlopen rustig, hier zijn geen actievoerders bijeen, maar eerder de netwerkbouwers die het straks mogelijk zullen maken duizenden op de been te krijgen.

Zeker is dat Enlazando Alternativas 2 in samenwerking met het Permanent Peoples Tribunal (PPT) van woensdag 10 tot zaterdag 13 mei een tribunaal in Wenen zal houden over de mensenrechtenschendingen door Europese Transnationale ondernemingen in Latijns-Amerika en de Cariben. Het PPT is een rechtstreekse nakomeling van het beroemde Bertrand Russell Tribunal over de oorlogsmisdaden in Vietnam (1967).

Een Guatemalteekse deelnemer vertelde bijvoorbeeld hoe zijn organisatie achttien aanklachten voorbereidt tegen een Spaanse multinational die het elektriciteitsnet in Guatemala overnam. Water in Bolivia; giflozingen in Peru; de privatisering van de openbare diensten in Uruguay; de rol van de Europese agrobusiness; mijnbouw etcetera etcetera. Op al die zaken worden op dit moment aanklachten voorbereid. Alle sociale organisaties uit Europa en Latijns-Amerika zijn uitgenodigd om hun ‘zaak’ aan het tribunaal voor te leggen. Zie onderaan dit artikel om te weten hoe.

Mobilisatie
In Caracas is enige discussie over het belang van het Tribunaal. Iedereen is het erover eens dat het van onschatbare waarde is om goed gedocumenteerde dossiers aan te leggen over al deze zaken, en zo ‘de mythe van het zachtere Europese neoliberalisme te ontmaskeren’, maar wat gaat er met de resultaten van het tribunaal gebeuren?

Een aantal mensen lijkt er stevig op te hopen dat het tribunaal in Wenen ‘een eerste stap’ zal zijn naar een permanent tribunaal. Veel anderen benadrukken echter dat het tribunaal ‘in de eerste plaats natuurlijk een symbolische actie is.’ In de middagdelen en op vrijdag 12 en zaterdag 13 mei zullen er in Wenen naast het tribunaal ook veel debatten en workshops georganiseerd worden. Net als op het Wereld Sociaal Forum kunnen de organisaties die naar Wenen komen hun eigen workshop organiseren. Zo wordt gewerkt aan een analyse van het Europese project, aan een alternatief voor Europa en voor Latijns-Amerika en – natuurlijk – het uitwisselen van strijdervaringen van de beide continenten.

Omdat het er vooral om gaat de rol van de Europese transnationale ondernemingen in Latijns-Amerika onder de aandacht te brengen, zal in Wenen de pers een belangrijke rol spelen. Noticias sprak onlangs in Berlijn met haar bondgenoten van het alternatieve medianetwerk Onda Europa, over Wenen. Net als we op dit moment vanuit Caracas doen, zal Noticias in mei live berichten vanuit Wenen.

Op zaterdag 13 mei vindt er een grote slotdemonstratie plaats. Latijns-Amerikaanse sociale bewegingen en hun Europese partners zullen dan zij aan zij strijden: voor een ander Latijns-Amerika, voor een ander Europa en voor een echte vriendschap op basis van gelijkheid.

Aanklachten tegen de praktijken van Europese Transnationals in Latijns-Amerika moeten worden ingediend bij de coordinatoren. Voor Latijns-Amerikaen voor Europa bridbrennan@tni.org.
Workshops in Wenen moeten voor 1 maart worden aangemeld bij
Meer informatie: www.alternatives.at

(Dit artikel was oorspronkelijk op GlobalInfo gepubliceerd door Barend de Voogd, Noticias.)