Ga naar de inhoud

Minister Blok loog over handel in West-Saharaanse roofbuit

(19 juli 2018) Het Europese Hof van Justitie vonniste dat de handels- en visserijverdragen tussen de EU en Marokko geen betrekking (mogen) hebben op het grondgebied van West-Sahara. De EU probeert echter de formuleringen in die verdragen zodanig aan te passen dat de handel in producten en diensten vanuit dit bezette gebied gewoon door gaan. Onze minister Blok van Buitenlandse Zaken ondersteunt deze poging en heeft daarover gelogen in de Tweede Kamer.

8 min leestijd

(Door Frank Willems (Stichting Zelfbeschikking West-Sahara), oorspronkelijk verschenen op supermacht.nl foto: Ms Bente in Bremen (foto Michael Braunschädel – WSRW)

Het label ´Marokko´

Voormalig VVD-minister Uri Rosenthal van Buitenlandse Zaken had het al moeilijk met de handel in producten uit de bezette West-Sahara. In augustus 2012 antwoordde hij op vragen van het toenmalige SP-kamerlid Harry van Bommel over producten uit de Westelijke Sahara onder het label Marokko die in de Nederlandse supermarkten liggen [1].

Hij verzekerde de Tweede Kamer dat op de invoer van producten uit West-Sahara een ander importtarief van toepassing is dan op producten uit Marokko. Tenslotte is West-Sahara geen Marokkaans grondgebied. Rosenthal voegde er aan toe dat de douane er op toeziet dat de juiste tarieven worden berekend.

Uitspraken Europees Hof duidelijk

De toenmalige VVD-minister kreeg later tot in hoogste instantie volkomen gelijk van het Europees Hof van Justitie [2]. Tomaten en andere groente uit West-Sahara maar ook fruit, vis, zout, fosfaat en zand vallen niet onder de regelingen en verdragen die Europa -en dus Nederland- met Marokko heeft gesloten. De handels- en visserijverdragen met Marokko gelden niet voor producten uit West-Sahara. Het is allemaal niet moeilijk en wel duidelijk.

Minder helder was echter hoe de Nederlandse douane onderscheid maakte tussen producten afkomstig uit West-Sahara en uit Marokko. De Marokkaanse douane verstrekte namelijk in beide gevallen papieren met als oorsprongsland Marokko.

Douane maakt(e) geen onderscheid

Uiteindelijk is gebleken dat de Nederlandse douane helemaal geen onderscheid maakte – en nog steeds niet. Daar heeft Rosenthal dus over gelogen. Maar hij loog wel in commissie. De Europese Commissie wel te verstaan. Want deze club heeft het maken van onderscheid door de douane effectief weten te blokkeren [3]

Nadat het Europees Hof van justitie VVD-minister Rosenthal gelijk gaf in vonnissen van december 2016 en februari 2018 dat West-Sahara geen deel uitmaakt van het koninkrijk Marokko, gaven noch de Nederlandse regering noch de Europese Commissie de douane opdracht om te controleren op herkomst voor het maken van onderscheid tussen Marokkaanse en Saharaanse producten.

Blok loog over consultatie met Polisario

We hebben nu te maken met minister Stef Blok van de VVD op Buitenlandse Zaken. Die ging onlangs akkoord met het voorstel van de Europese Commissie om het handelsverdag met Marokko uit te breiden met een paar zinnetjes zodat de handel met bezet West-Sahara er ook onder zou komen te vallen [4]. Wat voor juridische toverformules men daarbij in gedachten heeft, is nog niet duidelijk. Volkenrechtdeskundigen zijn er er heel benieuwd naar.

Vast staat dat de oorspronkelijke bevolking bij de handel in haar natuurlijke rijkdommen om toestemming gevraagd moet worden. Daar kan maar op één manier een mouw aan worden gepast en dat is door er over te liegen. En dat is wat Blok heeft gedaan.

Tijdens een schriftelijke overleg van de Tweedekamercommissie voor Buitenlandse Zaken [5] stelde hij in alle ernst dat de Europese Commissie het Front Polisario, die de Saharaanse bevolking vertegenwoordigt, heeft geconsulteerd over het voorstel om de Westelijke Sahara bij Marokko te voegen wat de verdragen over handel en visserij betreft. Blok stelde van mening te zijn dat “de Commissie alle redelijke en haalbare stappen heeft ondernomen om de instemming van de bevolking van de Westelijke Sahara te verkrijgen” [6].

Het is botte leugen en een eenvoudig aantoonbare leugen. De vertegenwoordiger van Front Polisario in Nederland, dhr. Chej Ramdan verklaarde desgevraagd: “Ik ben niet benaderd door de Nederlandse regering. Het Front Polisario is niet geconsulteerd. Ik maak bezwaar tegen deze voorstelling van zaken” [7].

Een tweede aantoonbare grote VVD-leugen over de handel in geroofde rijkdommen ten koste van de Saharawi vluchtelingen. Er zit systeem in.

Het Front Polisario heeft overigens al weer nieuwe juridische gerechtelijke procedures aangekondigd [8]. Maar de aanvoer van gestolen goederen gaat nog steeds door.

Nieuw schip aangekomen vanuit West-Sahara

Vandaag is er weer een Nederlands vrachtschip vanuit West-Sahara in Europa aangekomen, de mv Bente [9]. Dit schip laadde natuurlijke rijkdommen in bezet gebied, waarschijnlijk vismeel. De Bente vertrok uit Al Ajoen, de bezette hoofdstad van West-Sahara, en is nu aangekomen in het Duitse Bremen. Waarschijnlijk gaat het hierbij om illegaal geroofde natuurlijke rijkdommen waarover het Europees Hof van justitie een uitspraak deed.

Wat gaat de Duitse douane doen?

Het is nu belangrijk om te zien wat er gaat gebeuren. Zal de Duitse douane controleren en handhaven op de oorsprong, de juiste toepassing van de invoertarieven en de rechtmatigheid van de invoer? Of gaat knijpt men op bevel van de Europese Commissie een oogje toe om de Marokkaanse vrienden de hand boven het hoofd te houden?

Het Ierse voorbeeld

In Ierland wordt de invoer uit bezet gebied anders en beter aangepakt. Een wetsvoorstel van senator Frances Black is op 11 juli aangenomen door de Seanad Éireann, de Ierse Senaat [10]. Deze wet (The Control of Economic Activity (Occupied Territories) Bill 2018) verbiedt de invoer en verkoop van goederen, diensten en natuurlijke rijkdommen afkomstig uit illegale nederzettingen in bezette gebieden. Zulke nederzettingen zijn illegaal volgens zowel het internationale humanitair recht als de Ierse wet, en resulteren in mensenrechtenschendingen op het terrein. De Ierse wet wil een eind maken aan de economische steun die Ierse bedrijven bieden door handel in nederzettingsproducten. Een duidelijk voorbeeld is de bezetting van West-Sahara door Marokko.

>> Een ieder die iets weet over handel met West-Sahara wordt verzocht daarvan melding te maken bij Stichting Zelfbeschikking West-Sahara of de Western Sahara Resource Watch. Want aan het bestelen van vluchtelingen moet een einde komen!

>> Om op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen mbt West-Sahara en de Saharaanse bevolking, kun je je aanmelden op de West-Sahara mailing list. Mail naar West-Sahara[at]dds[dot]nl

Meer lezen WSRW:
– ¨EU Parliament backs self-determination – split on EU Court ruling¨ (6 juli 2018).
– ¨Berlin sceptical – misguided by EU Commission¨ (5 juli 2018).
– ¨This is how the European Commission will violate the CJEU ruling¨ (3 juli 2018).
– ¨EU Parliament critical of Commission’s Western Sahara approach¨ (21 juni 2018).

Meer lezen (Supermacht):
– ¨West-Sahara: plundering en voedselhulp voor Saharawi; goedkope vis en tomaat in onze supermarkten¨ (1 maart 2014).
– ¨EU-Marokko handelsverdrag benadeelt boeren, landarbeiders en milieu, en legaliseert landroof in West-Sahara¨ (29 februari 2012).
– ¨EU blijft handel uit bezette Westelijke Sahara steunen ondanks vonnis EU Gerechtshof¨ (16 december 2015).
– ¨Albert Heijn fraudeert met illegale Sahara-tomaten¨ (18 april 2016).
– ¨Visolie: vragen over illegale handel vanuit West-Sahara door Nederlandse bedrijven¨ (19 september 2016).

Overzicht van Tweedekamerstukken van november 2012 tot februari 2018 over West-Sahara (dankwij WOB-verzoek van SOMO) is hier te vinden: ¨Deelbesluiten op Wob-verzoek import uit Westelijke Sahara¨ (7 juni 2018).

Noten:
[1] Zie ¨The Netherlands: Western Sahara products are not Moroccan¨ (29 augustus 2012) en het antwoord van minister Rosenthal (Buitenlandse Zaken), mede namens de staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie op vragen van het lid Van Bommel (SP) aan de minister van Buitenlandse Zaken over misleidende berichtgeving met betrekking tot het label Marokko (22 augustus 2012).
[2] Zie ¨CJEU rules on validity of natural resources agreements¨ (20 maart 2018) en ¨CJEU validates fisheries agreement with Morocco, but excludes Western Sahara¨ (27 februari 2018).
[3] De douane wil wel, maar stuit op politieke tegenwerking. Onder de latere minister Koenders sloot Nederland een Douaneverdrag met Marokko. Daarin is bepaald dat beide partijen bij elkaar altijd nadere inlichtingen kunnen inwinnen. Nederland kan dus gewoon vragen om specifieke herkomstinformatie als producten bijvoorbeeld worden ingeladen in de haven van Al Ajoen (Laayoune) en vandaaruit rechtstreeks naar Nederland worden verscheept. Toch gebeurt dat niet, zoals duidelijk werd in de zaak van het Saharaanse strooizout (mei 2017). De douane accepteerde toen zelfs de foutieve herkomstaanduiding “Laayoune, Marokko”, in plaats van het correcte “Laayoune, Westelijke Sahara”. De douane doet dat op op aanwijzing van het ministerie en die handelt conform de EU-politiek. Zie ¨Strooizout uit West-Sahara¨ (11 mei 2017).
[4] ¨EU Council approves Morocco trade deal to include Western Sahara¨ (16 juli 2018) en ¨Commission misleads EU states on Polisario talks, documentation shows¨ (14 juni 2018).
[5] Zie verslag van schriftelijk overleg van 13 juli tussen minister Blok en de vaste kamercommissie voor Buitenlandse Zaken over zijn brief van 6 juli 2018 mbt. de geannoteerde agenda van de Raad Buitenlandse Zaken van 16 juli 2018 (2018Z13799) en het verslag van de Raad Buitenlandse Zaken van 25 juni 2018 (21501-02, nr. 1891).
Overigens merkte Minister Blok tijdens hetzelfde overleg op vragen van de SP luchtig op dat er géén gegevens worden bijgehouden over de handel tussen Nederland en de Westelijke Sahara. Dat is niet helemaal waar. De Nederlandse autoriteiten mogen hun taak dan wel verzaken, anderen doen dat niet.
De Nederlandse deelname aan de Marokkaanse plunderingen in West-Sahara, voor zover bekend, ligt op de terreinen scheepsvervoer, windenergie, agricultuur en visserij. Strooizout uit West-Sahara wordt door Rijkswaterstaat zelfs direct aangekocht.
[6] Blok vertelde de commissie BuZa ook dat Europese Raad Buitenlandse Zaken op 16 juli naar verwachting het Commissie-besluit tot ondertekening zal vaststellen. En dat Nederland van plan is om daarmee in te stemmen.
[7] Zie ook ¨Polisario condemns Council’s approval of Western Sahara trade deal¨ (16 juli 2018) en ¨Saharawi groups object to EU’s Western Sahara trade plans¨ (3 juli 2018).
[8] ¨Polisario initiates new law suit against EU-Morocco fish deal¨ (18 juni 2018)  en ¨Polisario takes EU Council to Court over aviation deal with Morocco¨ (18 juni 2018).
[9] Havenradar Bremen.
[10] The Control of Economic Activity (Occupied Territories) Bill 2018 (jan 2018).