Opstand Bolivia houdt aan

De tactiek van zittende president Carlos Mesa – die de scepter vorig jaar overnam van zijn voorganger toen die af moest treden na omvangrijke protesten waarbij tientallen doden vielen – om zijn ontslag in te dienen, lijkt wel wat opgeleverd te hebben. Voor- en tegenstanders zagen de stap als een manoeuvre om meer steun te vergaren. Vertegenwoordigers van protesterende basisbewegingen bestempelden het als “chantage” en riepen soms op om “aan te blijven om de rotzooi op te ruimen inplaats van te vluchten”. Het parlement heeft het ontslag van Mesa ook unaniem verworpen. Mesa heeft als ruil steun gekregen voor het sluiten van een ‘nationaal pact’ met alle partijen. Veel boerenbewegingen en vakbonden hebben tot nu toe sceptisch gereageerd en willen eerst weten wat er in de praktijk op de agenda staat.

Mesa en zijn regering wordt voornamelijk gesteund door de (kleine) middenklasse in het land. De grote meerderheid van arme boeren en stedelijke arbeiders vertrouwt hem niet en neemt aan de blokkades deel.

Hoewel er confrontaties zijn geweest bij sommige blokkades, waarbij flinke gewonden zijn gevallen, is de situatie anders dan vorig jaar nog niet geëscaleerd. Een van de redenen die Mesa noemde om ontslag in te dienen, was dat hij niet bereid was om grof geweld uit de kast te trekken om de blokkades te breken.

Overal waar straatblokkades en dorpsbezettingen gehouden werden, worden ook vergaderingen gehouden van alle deelnemers om te besluiten te nemen over de protesten. In sommige gevallen werd besloten om blokkades op te heffen en een wapenstilstand af te kondigen in afwachting van daden door de regering. Er zijn gevallen voorgekomen waarbij nadrukkelijk de steun uitgesproken werd aan Mesa en de hoop dat deze de problemen op zou lossen. Maar op andere plekken is juist besloten door te gaan “tot de overwinning”. Bewoners van Chuiquisaca (Sucre) hebben bijvoorbeeld besloten om niet mee te gaan met het besluit van de departementale overkoepelende bond om de protesten op te schorten. In plaats daarvan zullen ze demonstratief naar La Paz optrekken (bron). In Cochabamba, traditioneel opstandig, houden de protesten ook stand. Daar werd , naast allerlei protestacties, ook een demonstratie vóór Mesa gehouden, voornamelijk bestaande uit een paar clowns (link)

Een van de veroorzakers van de opstand was een besluit van de regering om beperkte belasting te heffen voor buitenlandse oliemaatschappijen (18%) terwijl de basisbewegingen eisen dat er meer van de revenuen in het land blijft (minstens 50%). Dit betreft vooral de export van aardgas. Een minstens zo belangrijke druppel was de privatisering van de drinkwatervoorziening in El Alto, een voorstad van de hoofdstad La Paz. Nadat eerder bewoners van Cochabamba dat deden, hebben bewoners van El Alto zich vierkant gekeerd tegen de privatisering, waardoor het water in handen zou komen van de Franse multinational Suez. De bewoners van El Alto hebben besloten de protesten in de stad pas te staken als de privatisering teruggedraaid is. Bij een vergadering van vertegenwoordigers van buurtgroepen werd gisteren (8 maart) besloten dat de blokkades in stand gehouden zouden worden in sommige delen van de stad. In andere delen werden ze opgeheven en omgevromd in demonstraties. Mesa kreeg twee dagen de tijd om een definitieve oplossing te komen, anders zou er een nieuwe algemene bijeenkomst van bewoners georganiseerd worden.

Veel deelnemende organisaties verzetten zich ook tegen vrijhandelsverdragen met buurlanden en de VS en tegen vorming van continentale vrijhandelsblok ALCA/FTAA.

Volgens het progressieve persbureau ALAI hebben de sociale bewegingen in Bolivia “feitelijk de oorlog aan de transnationale bedrijven verklaard”.

Vanuit de Coordinadora de Defensa del Agua (platform van waterorganisaties) in Cochabamba is een verklaring opgesteld richting regering, Wereldbank, de interamerikaanse ontwikkelingsbank IADB en de beruchte Duitse ontwikkelingsorganisatie GTZ. Daarin wordt beëindiging van de privatisering van het water in El Alto geëist, evenals de constructie van een ‘public private partnership’ ( samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven waarbij de overheid voor de meeste kosten opdraait en het bedrijfsleven de winst krijgt, ook populair bij de Nederlandse minister van ontwikkelingssamenstelling van Ardenne). De oplossing moet gezocht worden in de vorm van een sociaal-publiek bedrijf (vergelijkbaar met de nutsbedrijven in Nederland).

Ook is er een petitie gestart (te vinden onderaan dit bericht) om van de Boliviaanse regering te vragen om het waterprobleem in El Alto op te lossen naar wensen van de bewoners.

Een eerder overzicht is hier te vinden.
Zie ook indymedia.nl en (spaanstalig) indymedia Bolivia

Indrukwekkende foto’s van El Alto afgelopen vrijdag: hier en hier en hier.
2e dag: hier en hier.

Feature indy.org: hier.

Aanvulling

Boliviaanse president blijkt niet in staat protesten te stoppen.
– E-Mail: marten@ojala.nl, 09/03/05

Door de talloze blokkades en demonstraties die het land de afgelopen weken teisterden zag de president van Bolivia, Carlos Mesa, zich afgelopen zondag gedwongen zijn ontslag in te dienen bij het Nationale Congres. Zij ontslag is inmiddel afgewezen door het Nationale Congres. Het ontslag leek vooral een laatste pressiemiddel om de sociale onrust te keren. Echter zonder resultaat zo blijkt een dag na zijn herinauguratie.

Door de talloze blokkades en demonstraties die het land de afgelopen weken teisterden zag de president van Bolivia, Carlos Mesa, zich afgelopen zondag gedwongen zijn ontslag in te dienen bij het Nationale Congres. Zij ontslag was echter voorwaardelijk: het moest nog goed gekeurd worden door het parlement en door het Boliviaanse volk. Na steunbetuigingen van vele demonstraten en na overleg rondes met de verschillende politieke partijen heeft het Nationale Congres Mesas ontslag af te wijzen. Echter door te dreigen met aftreden kreeg Mesa voor elkaar wat hem het afgelopen half jaar onmogelijk bleek: het doorvoeren van een nieuwe Gas wet en een Sociale-Politieke Overeenkomst met een aantal sociale bewegingen om een einde te maken aan de sociale onrust in het land. Het ontslag leek dan ook vooral een laatste pressiemiddel om de sociale onrust te keren. Echter zonder resultaat zo blijkt een dag na zijn herinauguratie.

Het is mij onmogelijk geworden om te regeren in een land waar iedere sector mij voor elke gekkigheid dreigt met acties, zo verklaarde Mesa afgelopen zondag in de rede waarin hij zijn ontslag aanbood. Vooral Evo Morale, leider van de Beweging tot het Socialisme en Abel Mamani, leider van de Federatie van Buurtcomittés in El Alto kregen er van lang. Geachte Evo Morales, het is makkelijk het hele land te blokkeren, erg makkelijk. Maar kom maar eens het land regeren, leert U eens de verantwoordelijkheid van een Staatsman en tegen Abel Mamani: Don Abel, ik ga niet mee in uw onverantwoordelijkheid, in uw schaamtevolle komedie van demonstraties en blokkades die Bolivia en El Alto naar de afgrond brengen.

Zo hekelde Mesa de opstelling van de sociale bewegingen die de afgelopen twee weken het land nagogoeg plat legden. De twee sleutelwoorden die Mesa gebruikte om de sociale bewegingen aan de schandpaal te nagelen waren vrede en democratie. De sociale bewegingen zou met hun acties de vijanden zijn van de vrede en democratie van Bolivia. Mesa was, naar eigen zeggen, juist de belichaming van deze twee universele waarden van een geciviliseerde samenleving. Hiermee heeft Mesa een polarisatie in de samenleving geschapen analoog aan die van George Bush na 11 september: If you are not with us, you are against us. En net als Bush, gaat ook Mesa gaat in de aanval: vlak na zijn aankondiging om aan te blijven riep hij de bevolking op tot een nationale demonstratie tegen de blokkades en de destabilisatie van het land. Ondertussen hebben ook groepjes Mesa aanhangers het recht in eigen handen genomen: het kantoor van de Federatie van Buurtcommités werd door een groepje, wat demonstreerde voor Mesa en voor de vrede, bekogeld met stenen.

Niet alleen heeft Mesa met zijn aftreden de eisen van de sociale bewegingen in diskrediet gebracht. Ook kreeg Mesa voor elkaar wat hem het afgelopen half jaar onmogelijk leek: het doorvoeren van een nieuwe Gas wet. Volgens eigen zeggen is deze wet volledig in overeenstemming met de uitkomst van het referendum. Echter bij nadere analyse blijken er wel degelijk veranderingen in aangebracht te zijn. Zo zou volgens Mesa, in overeenstemming met de uitkomsten van het referendum, 50% van inkomsten van de verkoop van het gas voor de Boliviaanse staat zijn. Hiervan is 18% zogenaamde regalias gas wat in Bolivia zelf kan worden verkocht en 32% belasting die over het gekochte gas betaald moet worden door de multinationals. Echter via een systeem van belastingenvoordelen voor transantionale bedrijven, ingesteld in de tijd van dictator Banzer, kunnen de transnationalen 12% van de belasting die ze betalen terugvorderen op de Boliviaanse Staat. Zo wordt er in wezen dus geen 50% betaald, maar 38%. Een tweede maatregelen die werd teruggedraaid is dat inheemse groepen op wiens land het gas wordt aangetroffen worden geconsulteerd over de exploitatie ervan. Ook keerde de president zich fel tegen de eisen van de Federatie van Buurtcommités El Alto om het geprivatiseerde Aguas de Illimani te nationaliseren: Don Abel, ik ga in geen geval direct Aguas de Illimani uitwijzen zei Mesa in zijn afscheidsreden.

De reden waarom Mesa zich zo tegen de sociale bewegingen heeft gekeerd worden duidelijk uit zijn afscheidsreden. Over het uitwijzen van Aguas de Illimani stelt Mesa tegen Abel Mamani: U wilt dat ik per direct Aguas de Illimani ga uitwijzen. Gaat U dan ook de 50 miljoen schadevergoeding betalen aan de Franse eigenaar Suez. En ga je de 17 miljoen betalen die ik dan binnen 8 dagen aan de Wereldbank moet betalen als schadevergoeding? Over de nieuwe oliewet stelt hij: Evo Morales, de nationalisering die jij voorstelt zal de internationale gemeenschap nooit accepteren, dat heeft Brazilie ons gezegd, dat heeft Spanje, de Wereldbank, het IMF ons allemaal kenbaar gemaakt. En uiteindelijk in dit carneval van gekken zijn wij afhankelijk van deze internationale samenwerking. Uiteindelijk lijkt het er dus op dat Mesa zich tegen de sociale bewegingen heeft gekeerd onder druk van multilaterale instellingen en transnationale bedrijven.

En zo lijken met het aanblijven van de Boliviaanse president de Sociale bewegingen een tegenslag geïncasseerd te hebben. Echter zij laten het er niet bij zitten. De MAS en de MIP liepen weg bij de stemming om het aanblijven van de president. Ook hebben zij aangekondigd zich niet te conformeren aan het Pacto Social-Politico die de blokkades en demonstraties in het lkand een halt wil toeroepen. Bovendien hebben de linkse bewegingen zich gister verenigd om hun gezamenlijk strategie te bepalen. De Beweging tot het Socialisme, de Indigenistische Beweging Pachcutec, De Federatie van Buurtcommités El Alto, de Centrale Arbeiders Vakbond en de Regionale Arbeiders Vakbond tekenden gisteravond De overeenkomst voor Nationale Waardigheid. Hierin wijzen de indigenistische-,arbeiders- en boeren bewegingen de Sociale-Politieke Overeenkomst van de president en de doorgevoerde Gas wet af. De leiders van de organisaties verklaarde gisteravond de president de sociale oorlog totdat de hervormingen in de Gaswet zijn doorgevoerd en totdat het waterbedrijf Aguas de Illimani wordt uitgewezen. De Mas kondigde aan door te gaan met de blokkades van de snelwegen en de Fejuve gaat door met de civiele staking en gaat een datum bepalen voor het innemen van het waterbedrijf Aguas de Illimani. Vanochtend, de dag nadat Mesa had aangekondigd aan te blijven waren er dan ook meer blokkades op de nationale snelwegen dan de vorige dagen. Uiteindelijk blijft de president dus aan, maar het is hem niet gelukt de sociale bewegingen het zwijgen op te leggen.

(Dit artikel was oorspronkelijk op GlobalInfo gepubliceerd door XminY.)