Ga naar de inhoud

Red het pensioenstelsel, nieuwe strijd van de vakbeweging

Het lijkt erop dat de leiding van de vakbeweging geen serieuze zaak wil maken van het op orde houden van het pensioenstelsel. Dat staat niet los van de relatieve zwakte van de vakbeweging en de onderlinge verdeeldheid. Onrust over de sociale verslechteringen bracht een aantal kaderleden uit de sector Senioren tot het initiatief van een actiecomité onder het motto: ”Red het Pensioenstelsel”. Het woord actiecomité verraadt de intentie. Het vertrouwen dat de polder het zal regelen, is er niet. Dat betekent dat de strijd door vakbondsleden zelf gevoerd moet worden.

5 min leestijd

(Door Sjarrel Massop, oorspronkelijk verschenen op solidariteit.nl) Foto: demonstratie voor behoud pensioenen in België)

Het balletje is gaan rollen rond de discussie over de nota van de FNV die over de pensioenen gaat: ”Samen delen, een sterke keuze”. Een defensieve nota die stelt dat er geen verslechteringen ten opzichte van het huidige systeem zullen worden geaccepteerd. De uitgangspunten zijn goed en blijven dus: collectiviteit, solidariteit en verplichte deelname. In de polder is de nota echter om drie redenen onvoldoende.

Drie redenen

Ten eerste hebben werkgevers een plan dat er lijnrecht tegenover staat. Hun benadering is marktwerking en individualisering van de pensioenen. Ze zullen daarvoor gehoor vinden bij de politieke partijen die een nieuw kabinet op poten zetten. Ten tweede leidt de gekozen strategie tot ‘verdeel en heers’ onder de kaderleden en leden, omdat de vertragende onderhandelingen bij voorbaat niets zullen opleveren. En dat is tevens de derde reden voor het falen van de door de leiding van de vakbeweging gekozen strategie. Het gepolder leidt tot onenigheid tussen leden en kaderleden enerzijds en vakbondsleiding en werkorganisatie anderzijds.Alle aanleiding voor het actiecomité om dicht bij de leden aan de slag te gaan. Polderen doet afbreuk aan de uitgangspunten van de fusie naar de nieuwe vakbeweging: meer vakbondsdemocratie, terug naar de leden en activeren van onze vakbond.

Technocratie

Gezegd wordt dat het Nederlandse pensioenstelsel veruit het beste in Europa is, een reden om er zuinig op te zijn. Dat ging een aantal jaren geleden op, toen de arbeidsverhoudingen nog stabiel waren en er weinig sprake was van flexibilisering en wisselen van baas. Sinds de omslag naar flexibilisering is er grote druk komen te staan op ons pensioensysteem. Drie ontwikkelingen hebben dat proces versterkt. Ten eerste, de verhoging van de AOW leeftijd, waardoor deze voorziening niet mee gelijk oploopt met de pensioenen. Ten tweede, de hardnekkige mythe van de sociale gevolgen van de vergrijzing. De pensioenen zouden op termijn niet meer betaalbaar zijn. Dit is een pure maskering van het neoliberale gedachtegoed dat koerst op de privatisering van de pensioenen. Sociale zekerheid gaat niet over betaalbaarheid, maar is een politieke keuze. De keuze voor solidariteit of niet. Ten derde, de ingewikkelde, technische benadering, waarin het gaat over ‘dekkingsgraden’, ‘doorrekenrente’, ‘indexeren’, enzovoort. In mijn ogen is deze technocratisering een maskering van de onwil om echt sociaal beleid te ontwikkelen. Het pensioenstelsel is verzand in een verwerpelijke bureaucratie.

Uitgesteld loon

Het redden van het pensioenfonds is een nobele zaak gezien de fundamentele, sociale uitgangspunten: collectiviteit, solidariteit en verplichte deelname. Maar om het bestaande stelsel te verbeteren, moet over deze beginselen stevig gediscussieerd worden. Hier enkele suggesties.

Echt sociaal zou de opheffing zijn van het onderscheid tussen AOW en pensioenen. Dat is een complexe steen in de vijver, maar biedt wel een aangrijpingspunt om van de sociale verzekering na het arbeidzame leven een werkelijk solidaire kwestie te maken. Momenteel dreigen de pensioenen een exclusiviteit te worden voor de, niet tot het precariaat behorende, bevoorrechten. De controle en het beheer over de pensioenen, dat wil zeggen ‘uitgesteld loon’, moeten komen te liggen bij de mensen waarvan het geld uiteindelijk is. En solidariteit wil niet zeggen dat fondsen maar kunnen beleggen waar ze willen, dat is schadelijk voor duurzaamheid en internationale solidariteit. Dat is wat door strijd bevochten moet worden, brede strijd!!

Echt vakbondswerk

Naast de inhoudelijke discussie heeft het initiatief van het actiecomité binnen de vakbeweging direct geleid tot een interne discussie over de te volgen strategie en tactiek. De sectorraad van de senioren heeft ingestemd met de vorming van een actiecomité, zij het schoorvoetend. Helaas richten de gedachten van de FNV-leiding zich er eigenlijk toch meer op om dit brandende vraagstuk in het overleg en in de SER te regelen. Activiteiten van leden zouden daaraan ondersteunend moeten zijn. Dat motiveert echter kaderleden, leden en nieuw te werven leden niet om in beweging te komen. Het strookt ook niet met de uitgangspunten van het fusiecongres: de bond aan de leden en activeren.

In plaats van het initiatief volmondig en met daden te faciliteren en te ondersteunen, wordt gepoogd het initiatief onder controle te krijgen. Een voorbeeld daarvan is dat het actiecomité gekozen zou moeten worden. Vakbondsleden zouden kunnen solliciteren naar het lidmaatschap. Dat lijkt nieuw democratisch vakbondsdenken, maar daar is in de verste verte geen sprake van. Het enige effect dat zo’n aanpak sorteert, is dat willekeurige al of niet gemotiveerde en enthousiaste leden onder regie van de vakbondsleiding en de werkorganisatie moeten werken.

De aanpak van het actiecomité in oprichting is veel beter. Het initiatief is genomen door de regio zuidwest Nederland en daar draait het al goed. Andere comités zijn in oprichting en sluiten zich aan, zoals Zuid Limburg, Amsterdam en Eemland. Deze lokale en regionale comités bundelen zich door afgevaardigden in een landelijk comité. De belangrijke doelstelling is betrokken mensen te informeren, te mobiliseren en te activeren door middel van bijeenkomsten en activiteiten. Strijd dus, echt vakbondswerk! 

Aanvulling:

Website: http://www.red-ons-pensioenstelsel.nl/