Ga naar de inhoud

Start olieboycot en spanningen in Westerse kamp

Guido van Leemput presenteerde deze stand van zaken tijdens de vredesactie op maandag 5 december 2022 tijdens de 40e vredesactie op het Museumplein. Dit is de uitgebreide versie van het uitgesproken verhaal.

11 min leestijd

(Door Guido van Leemput, overgenomen van Stop De Oorloog Amsterdam)

Kijk op de week van 28 november tot 5 december. Het belangrijkste afgelopen week waren de spanningen in het Westerse kamp over de grote politiek als gevolg van de oorlog in Oekraïne en wie eigenlijk het meest profiteert van de oorlog. In het verlengde daarvan wordt weer openlijk gesproken over onderhandelingen. De Franse en de Amerikaanse, Oekraïense en Russische eisen vliegen door de ether. De NAVO worstelt met de vraag of ze zwaardere en verder reikende wapensystemen aan Oekraïne moeten leveren. De Westerse wapenindustrie stuit op de grenzen van zijn capaciteit. En dat allemaal nu de winter in Oekraïne echt is ingetreden en de soldaten in de loopgraven zich moeten zien warm te houden en de burgers van Oekraïne lijden onder vernietigde elektriciteitscentrales.

Spanningen tussen EU en VS
Zoals vorige week opgemerkt zijn grote spanningen ontstaan tussen de EU en de VS. De aanleiding is een wet in de VS die Amerikaanse bedrijven subsidieert om technologische ontwikkelingen in de groene economie te ondernemen. In de EU is boos gereageerd omdat daarmee protectie door de VS wordt bedreven. EU-bedrijven worden buitengesloten of overgehaald om zich in de VS te vestigen. Dit terwijl op grote schaal Amerikaanse schalieolie en –gas nu in Europa wordt verkocht. Het Britse blad The Economist waarschuwt dat de dure energie tot meer doden in Europa zou leiden door de kou ‘dan in Oekraïne door de oorlog’.
 
Macron ging gelijk naar de VS. De slotverklaring was lang en Biden toonde zich inschikkelijk. Ze waren het eens over een ‘gelijk speelveld’ en nog meer mooie dingen. Maar de harde economie moet nog uitmaken wat dit waard is, in de economische oorlog die nu goed losbarst.
 
Uiteenlopende visies op onderhandelingen
Daarnaast liet Biden zich openlijk uit over zijn bereidheid tot onderhandelen met Rusland, onder voorwaarden. Eén van die voorwaarden is de leidende mening van Oekraïne.
 
Het Russische antwoord liet niet lang op zich wachten. Over de vier geannexeerde provincies valt niet te praten, die zijn van Rusland. Maar praten… akkoord. Macron liet bij vertrek uit de VS een interview publiceren waarin ook hij nogmaals onderhandelingen bepleit en ook aandacht wenst voor Russische veiligheidsbelangen.
 
Er wordt dus in de openbaar geseind dat er gepraat moet worden. Verder nog weinig nieuws. Oekraïne liet niet lang op zich wachten en hoonde de pogingen weg. Er werd zelfs geëist dat Rusland al zijn kernwapens moet opgeven. Terecht natuurlijk, maar niet realistisch. Overigens zijn de geplande onderhandelingen tussen de VS en Rusland, in Caïro, over strategische kernwapens vorige week niet doorgegaan.
 
NAVO: steun voor Oekraïne ‘zo lang als nodig is’
Vorige week was er de NAVO-vergadering waar NAVO-baas Stoltenberg uitsprak dat de NAVO Oekraïne zal steunen, ‘zo lang als nodig is’. Daarbij ging het vooral over het oprekken van de beperkingen in het wapenleverantiebeleid. Komt er een geavanceerde luchtverdediging voor Oekraïne? Dat is nog niet duidelijk. Maar een no-fly-zone komt er zeker niet.
 
Komen er verder reikende artillerieraketten dan de HIMARS en Pantserhouwitsers die nu geleverd worden? Dat is nog niet beslist. Komen er westerse tanks? Nee. Komen er westerse straaljagers? Nee, er zijn geen tekenen die daarop duiden.
 
Wat wel duidelijk is dat Westerse landen grote problemen hebben om de productie van wapens op peil te houden. Niet alleen voor de Oekraïense krijgsmacht dat meer munitie gebruikt in een dag dan de Amerikanen in een maand in Afghanistan, maar ook voor de eigen voorraden. Want wat als ergens anders een conflict uitbreekt?
Terwijl Oekraïne verrekt van de kou, lijken de grenzen van de oorlog bevroren. Hoe worden ze ontdooid en wat dan?
 
Graag tot volgende week.
 
Bovenstaande tekst is uitgesproken bij de vredesactie op het Museumplein. Hieronder het uitgebreide verhaal waarop hij is gebaseerd.

  1. NAVO-top Boekarest
  2. Wapenindustrie über alles
  3. Ruzie tussen EU en VS
  4. Onderhandelen met Rusland
  5. Oekraïense doden
  6. Voedseloorlog – Russische kunstmest vrijgegeven
  7. Toch geen overleg kernwapens
  8. Verzet tegen de oorlog

 
1. ‘As long as it takes’ op de NAVO-top
Afgelopen week hield de NAVO een tweedaagse conferentie in Boekarest. De stad waar de Amerikaanse president Bush in 2008 forceerde dat Oekraïne lid van de NAVO zou worden. Ooit.
 
Die beslissing werd vorige week herbevestigd en niet voor de eerste keer, ook in juni 2021 werd dat gedaan. ‘Dat is onacceptabel en Rusland zal het niet toestaan’, zei Poetin toen ook door de herbevestiging in 2021. Inmiddels zit Oekraïne en de rest van de wereld met de ‘consequente’ reactie van Rusland toen.
 
‘Zo lang als nodig’, zal de NAVO Oekraïne voorzien van middelen, dodelijke en niet-dodelijke, om Rusland te doen verliezen. Dat zei NAVO-Secretaris-Generaal Jens Stoltenberg op de NAVO-top in Boekarest. Wat die middelen zijn wordt nu besproken. Wat winnen is, is al langer een onderwerp van gesprek. Het zegt verder weinig over een staakt-het-vuren of onderhandelingen.
 
Er stonden verschillende grote agendapunten over Oekraïne op het programma. Wat is nodig om Oekraïne humanitair te stutten.

  • Humanitaire hulp aan Oekraïne
  • Militaire hulp aan Oekraïne
  • Het militair versterken van de Oost-Europese NAVO-landen

 
Winterisatie
In het NAVO-jargon wordt gesproken van winterisatie, het bestrijden van kou en honger. Ik meldde vorige week dat Nederland voor 162 miljoen euro goederen heeft beloofd.
 
Militaire hulp aan Oekraïne
De druk op de Amerikaanse taboes groeit. In het huidige beleid zijn dat vier beperkingen aan de enorme militaire steun die wordt gegeven.

 
Militair doel?!
De Russische reactie op deze discussie kwam van de minister van Buitenlandse zaken Lavrov. Lavrov stelt dat de bombardementen in Oekraïne niet bedoeld zijn de burgerbevolking te treffen, maar de westerse bevoorrading en het Oekraïense militaire apparaat. Zonder stroom op de bovenleiding rijden er geen treinen naar het front. Niet met wapens en ook niet met soldaten. Dat zal ongetwijfeld een doel zijn. Maar om daarmee gelijk 35 miljoen burgers te treffen is totaal buitenproportioneel en daarmee niet geloofwaardig.

2. Wapenindustrie barst uit zijn voegen Een dag in Oekraïne is als een maand in Afghanistan. Dat is de samenvatting van de schaal waarop wapens en munitie van vooral de artillerie worden gebruikt. Dat melden toplui in de westerse wapenindustrie. Er zijn door Westerse landen 350 kanonnen (artilleriestukken geleverd), waarvan 142 door de VS. In de opslagplaatsen in Polen en andere Oost-Europese is het een drukte van belang. Met invoer uit het Westen en uitvoer naar Oekraïne. De nadruk ligt op artillerie en munitie voor kanonnen. De Duitse wapenproducent Rheinmetall stelt dat uitvoerige wapenproductieprogramma’s met een duur van tien tot vijftien jaar moeten worden opgesteld.

3. EU de lasten en VS de lusten van de oorlog – Macron naar Amerika Vorige week meldde ik al dat er ruzie was over de zich ontwikkelende verhoudingen tussen de EU en de VS.
In het Britse blad The Economist werden de lasten die de EU zou moeten dragen van de oorlog en vooral de economische sancties nog eens goed in de verf gezet.
Het is dan ook niet vreemd dat de Franse president Macron onmiddellijk naar de VS ging om te proberen de klachten van de EU gehonoreerd te krijgen. Hoofdklacht is het feit dat invoering van de wet in de VS (Inflation Reduction Act) die grote voordelen oplevert voor het Amerikaanse bedrijfsleven.
Biden toonde zich inschikkelijk en zei dat gestreefd wordt naar een gelijk speelveld waaronder bedrijven onder gelijke kansen kunnen meedingen naar orders van de Amerikaanse overheid. Er wordt een taakgroep van de VS en de EU opgericht die de banden moet versterken op het vlak van schone energie, elektrische voertuigen, tot wederzijds voordeel.

4. Onderhandelen met Rusland De VS toonden zich na de top met Frankrijk inschikkelijk om met Rusland te onderhandelen. Maar voegde Biden eraan toe dat hij geen onmiddellijke plannen heeft contact op te nemen met Poetin, tenzij Poetin bereid is om de oorlog te beëindigen. Dan zal hij dat, na raadpleging van de NAVO, overwegen.
 
Het antwoord uit Rusland kwam snel. Poetin heeft geen zin om nu te praten, het offensief moet doorgaan.
Macron liet bij het verlaten van de VS weten dat hij zich ook zorgen maakt over de veiligheid van Europa in de toekomst waarin ook Rusland een plaats houdt.

5. Oekraïense doden Er is een politiek relletje uitgebroken over een toespraak van EU-commissievoorzitter Von der Leyen. Er zijn twee versies van de toespraak. De eerste bevatte een opmerking over 100.000 gesneuvelde Oekraïense militairen (en 20.000 gedode Oekraïense burgers). In de aangepaste versie is deze zin verdwenen.
 
Dat zij dat zei is niet heel vreemd want op 10 november verklaarde de Amerikaanse stafchef Milley dat er aan beide oorlogvoerende zijden 100.000 doden zijn gevallen.
De Oekraïense regering heeft zich nu verplicht gevoeld inhoudelijk te reageren op de verwijderde opmerking van de EU-baas Von der Leyen dat er 100.000 Oekraïense militairen zijn gesneuveld. Het zouden er 13.000 zijn en de regering van Oekraïne belooft meer informatie te zullen geven.

6. Voedseloorlog – kunstmest uit Zeeland nu onderweg
De VN laat weten dat de Russische kunstmest vrijgegeven wordt om naar Mozambique en andere arme landen te worden vervoerd. Ook Nederland speelde daarin een rol omdat ook Nederland de Russische voorraden die zich gedeeltelijk in Nederland bevinden moesten worden vrijgegeven voor uitvoer. Het schip dat Greenwich verliet geladen met 20.000 ton kali, fosfor e.d. de haven van Terneuzen.
De wereldvoedselorganisatie FAO publiceerde vrijdag een rapport waarin zij waarschuwt voor het verdiepen van de wereldwijde voedselcrises en het verergeren van de hongersnood.
 
Ondertussen werd in de Tweede Kamer gedebatteerd over het vreemde feit dat het uit Oekraïne vrijgegeven graan, voedsel, vooral naar Europa komt. Daarbij ook naar de Nederlandse veeteelt dat ermee gevoerd is. Minister Adema meldde dat Oekraïne zelf bepaalt wie het granen levert. Adema stelde dat het wereldvoedselsysteem een vrije markt is en dat Nederland dit niet kan veranderen. Hij wees er wel op dat de graandeal heeft gezorgd voor een daling van de graanprijs op de wereldmarkt. ‘Daarmee helpen we de minderbedeelde landen om graan in te kopen.’.

7. Kernwapens Afgelopen dinsdag zouden in Caïro onderhandelingen tussen Rusland en de VS over de verlenging van het NEW START-verdrag. Dat verdrag gaat over strategisch intercontinentale kernwapens. Het was een hoopgevend teken dat die gesprekken recent waren gepland, maar…… afgelast. Er waren Russische verwijten dat de Amerikanen de boel in hun voordeel wilden draaien. Nogal onnavolgbaar en teleurstellend.
 
In de Tweede Kamer werd na debatten over begrotingen van Buitenlandse Zaken en Defensie in de afgelopen weken een motie aangenomen die de regering oproept transparanter te zijn over de Amerikaanse kernwapens in Nederland.
Aanleiding was het bericht dat de nieuwe Amerikaanse kernwapens versneld in Europa, in Volkel in Nederland, zullen worden geplaatst.

8. Vredesactie in Rusland Er zijn verontrustende berichten over Russische soldaten die bevelen om te vechten hebben geweigerd. Dienstweigeraars worden geïntimideerd en onder ellendige omstandigheden opgesloten net achter het front.
Opvallend is dat vrouwenactiegroepen, vaak familieleden, naar het front reizen en allerlei eisen stellen aan de commandanten. Dat kan variëren tot fatsoenlijke spullen, goed eten en onderdak. Dat leidt er ook toe dat in geval van dienstweigering aandacht wordt gevraagd in de openbaarheid én een fatsoenlijke behandeling en vrijlaten worden geëist. Soms gebeurt dat ook.
Daarnaast is een feministische actiegroep opgestaan die met een open brief een petitie is gestart waarin geëist wordt dat Russische troepen uit Oekraïne worden teruggetrokken. 

​​​Guido van Leemputis mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief