Uitgelekt: TTIP-handelsverdrag bedreigt voedselveiligheid

(Oorspronkelijk verschenen op supermacht.nl foto: flashmob tegen TTIP tijdens verkiezingsoptreden van sociaaldemocraat Martin Schultz, via)

Afgelopen donderdag, 24 juli, maakte het Amerikaanse Institute for Agriculture and Trade Policy (IATP) [1] in het bezit te zijn van een gelekt document van de Europese Commissie [2] over de aanpassing van richtlijnen en regelingen voor voedselveiligheid, dier- en plantgezondheid (SPS – Sanitary and PhytoSanitary Issues). Het (concept)document is de weerslag van een discussie achter gesloten deuren tussen hoge Europese ambtenaren en vertegenwoordigers van grote ondernemingen en instellingen over dit onderwerp, en het is bedoeld als basis voor de Europese onderhandelingsinzet over een SPS-hoofstuk van het Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP), een controversieel handels- en investeringsverdrag waarover al enige tijd wordt onderhandeld met de VS [3].

Verlaging van voedselveiligheidsnormen

Uit analyse door het IATP [4] blijkt dat de Europese Commissie aanstuurt op drastische verlaging van veiligheidsnormen en -standaards. De Amerikaanse NGO wijst er op dat dat kan leiden tot hogere risiko´s voor volksgezondheid en voedselveiligheid mocht het TTIP worden goedgekeurd.

Volgens de schrijver van de analyse, Dr. Steve Suppan, geeft de gelekte concepttekst weliswaar geen inzicht in de preciese richting waarin de onderhandelingen over voedselveiligheid gaan, maar is er wel degelijk reden tot ernstige bezorgdheid. Terwijl de onderhandelingen achter gesloten deuren plaatsvinden en het publiek geen enkel inzicht krijgt in belangrijke details, komen uit dit gelekte document de contouren naar voren van het SPS-hoofdstuk. De onderhandelaars blijken de SPS-regels en -maatregelen ondergeschikt te maken aan de maximalisering van de handelsstromen.

Meer risiko, minder aansprakelijkheid

Zo ondersteunt de tekst de Amerikaanse benadering om af te zien van inspecties en testen zodra voedsel(producten) de grens overkomen (¨port of entry food inspections and testing¨). Niet alleen verhoogt dit het risiko van gezondheidsproblemen voor consumenten, maar het bemoeilijkt ook de opsporing van voedselbesmettingshaarden en het aansprakelijk stellen van bedrijven die in vervuild voedsel verhandelen.

In de gelekte tekst wordt eveneens uitgegaan van het tegengaan importbeperkingen vanuit landen waar plant- en dierziekten heersen (denk aan de gekke koeien-ziekte en aan schimmelinfecties op plantenrassen).

Dierenmishandeling

Een ander aspect is dat er in de tekst weliswaar wordt gerefereerd aan dierenwelzijn, maar dat dit niet wordt ondersteund door bijbehorend taalgebruik dat juridische houdbaar is in een geschillenrechtbank. Naar inschatting van de IATP zal wet- en regelgeving van afzonderlijke lidstaten in de EU of de VS onder een TTIP-regiem ook niet kunnen voorkomen dat er levensmiddelen worden ingevoerd die afkomstig zijn van mishandelde dieren (denk aan het ´paardenvleesschandaal´).

¨Volksgezondheid ondergeschikt aan ondernemersbelangen¨

Hoewel burgers en de meeste poltici geen enkel inzicht krijgen in belangrijke elementen uit de onderhandelingen over het TTIP, is volgens IATP-onderzoeker Steve Suppan inmiddels wel duidelijk dat de onderhandelaars alleen rekening houden met de belangen van grote ondernemingen en dat ze de belangen van de burger geheel daaraan ondergeschikt maken. Alleen gelekte teksten vormen de bron voor publieke analyse van de stand van zaken. ¨Een regelrechte aantasting van de democratie om alleen op die wijze er achter te komen welke risiko´s er te verwachten zijn voor onze gezondheid en veiligheid,¨ aldus Suppan.

Wetgeving ondergeschikt aan handelsbepalingen

Ook over de wijze hoe er zal worden omgegaan met mogelijke geschillen op het gebied van SPS-gebied is niet veel bekend. In de tekst wordt een Joint Management Committee ten tonele gevoerd als forum voor bespreking van conflicten met SPS wet- en regelgeving van VS en EU. Niet duidelijk is echter hoe dit committee zich verhoudt tot de instelling waaraan de Commissie moet rapporteren, het TTIP Oversight Body.

Bedrijven klagen overheden aan, niet andersom

Evenmin is duidelijk of onopgeloste zaken door het TTIP Oversight Body aan een controversiéle geschillenrechtbank (Investor State Dispute Settlement mechanisme – ISDS) zullen worden overgedragen of niet.

In het algemene TTIP-voorstel wordt de afhandeling van geschillen tussen bedrijven en overheden overgelaten aan een ISDS-tribunaal. Dat betekent dat de interpretatie van nationale, regionale en lokale wet- en regelgeving en de bijgaande bindende beslissingen worden overgelaten aan een handvol handelsexperts…. (gewone rechtbanken staan dus buitenspel).

Bedrijven kunnen in dat systeem overheden aanklagen en grote schadeclaims eisen wegens ¨gederfde winsten¨ terwijl overheden bedrijven op hun beurt niet (!) ter verantwoording zullen kunnen roepen. Dit zal naar verwachting zorgen voor risikomijdend gedrag bij overheden om grenzen te stellen aan de wijze waarop ondernemingen opereren.

– De gelekte EC-tekst.
– De IATP analyse.

Meer lezen:
– ¨EU Investment Policy: Looking behind closed doors – Helping the public understand EU investment negotiations,¨ EU Secret Deals.
– ¨TTIP, beware what lies beneath,¨ NGO-coalitie via Green/EFA Group in het Europesen Parlement.
– ¨Nieuw ‘vrijhandelsakkoord’ VS voorziet mogelijk verbod op GGO-labeling,¨ De WereldMorgen, 30 september 2013.
– ¨TTIP/TAFTA: Met de economische NAVO naar de Mooie Nieuwe Investeerderswereld,¨ Globalinfo 27 december 2013.
– ¨The secret trade deal that threatens the food on your plate,¨ GM Watch 23 april 2014.
– ¨10 reasons TTIP is bad for good food and farming,¨ IATP, 16 mei 2014.
– (audio, video)¨TTIP: Professor Dr. Ewald Engelen constateert geringe baten en hoge kosten,¨ NMV, 20 mei 2014 (+ bijdrage Siet Keimpema (DDB), manifestatie 19 mei Den Haag).
– ¨De Gucht downplays corporate dominance in TTIP talks,¨ Euractiv, 25 juni 2014.
– ¨(TTIP) Regering stuurt nep ISDS studie naar Tweede Kamer,¨ Globalinfo, 29 juni 2014.
– ¨Will European requirements for labeling GMO foods survive new trade negotiations?¨ Huffington Post, 3 juli 2014.
– ¨TTIP documents could be made public after EU court ruling,¨ Euractiv, 4 juli 2014.
– ¨Agribusiness grootste lobbyist voor TTIP,¨ Globalinfo, 10 juli 2014.(.
– ¨Germany’s fear of ‘chlorine chicken’ complicates US trade talks,¨ Euractiv, 14 juli 2014.
– ¨121 scholars speak out against planned investor-state arbitration provisions in the US-EU TTIP, modeled on the Canada-EU CETA,¨ Bilaterals 15 juli 2014.
– (video) ¨Activists disrupt TTIP trade negotiators at stakeholder consultation,¨ Bilaterals, 16 juli 2014.
– ¨Backroom talks on dangerous TTIP agreement must end,¨ Euractiv, 16 juli 2014.
– ¨MEPs wary of commission’s approach to TTIP negotiations,¨ Parliament Magazine, 16 juli 2014.
– ¨US Ambassador: Beyond growth, TTIP must happen for geostrategic reasons,¨ Euractiv, 17 juli 2014.
– ¨American poultry standards draw criticism at trade talks,¨ Global Meat News, 21 juli 2014.
– ¨Transatlantic Dialogue between legislators on TTIP in European Parliament,¨ ARC, 21 juli 2014.
¨Commission swamped by 150,000 replies to TTIP consultation,¨ Bilaterals, 24 juli 2014.
– ¨´Genome editing´: GM by another name,¨ GM Watch, 24 juli 2014.
– ¨German NGO says TTIP will undermine global food security,¨ Euractiv, 25 juli 2014.
– ¨Biotech lobby’s fingerprints over new EU proposal to allow national GMO bans,¨ GM Watch, 27 mei 2014.
– ¨ TTIP: ‘In the end Parliament decides on the agreements’,¨ Prageu Post, 27 juli 2014.
– ¨Event: Roundtable on Mega-regionals and the WTO, An RTA Exchange Initiative
29 July 2014, Geneva, Switzerland,¨ ICTSD
– ¨TTIP DIY action evening in the Vrankrijk,¨ ASEED, juli 2014.

Noten:
[1] Het IATP zet zich lokaal en internationaal in ¨op het snijvlak tussen beleid en praktijk van eerlijk en duurzaam voedsel, landbouw- en handelssystemen¨.
[2] Een geheim document over voedselveiligheid, dierenwelzijn en plantgezondheid (Sanitary and PhytoSanitary kwesties) en certificatie (TPC) dat de Europese Commissie (DGTrade en DGSanco) achter gesloten deuren samenstelde in nauw overleg met lobbyisten van invloedrijke ondernemingen en instellingen. Volgens het IATP vormt dit document de basis voor de Europese inzet bij de onderhandelingen met de VS over het onderdeel SPS van het beoogde handels- en investeringsverdrag tussen EU en VS (TTIP). Meer over SPS: zie bij EU en WTO.
[3] Zie de website van de EU.
[4] ¨Leaked document reveals US-EU trade agreement threatens public health, food safety,¨ persverklaring IATP, 24 juli 2014 en ¨Analysis of the draft Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP) chapter on food safety, and animal and plant health issues (proposed by the European Commission, as of June 27, 2014),¨ IATP-analyse, 24 juli 2014.
[5] Door de zogenaamde harmonisering van standaards en regelgeving.