WTO . ZIP nr.39

inhoud:

A) Waardeloos compromis havenliberalisering

Een kleine delegatie van het Europees Parlement sloot een compromis met Europese transportministers over ‘liberaliseringen’ van havenwerk. Over een paar weken stemt het Parlement over het hele voorstel, voor of tegen. De werkgevers zijn tevreden maar alle havenvakbonden wijzen het compromis af. “Hier gaat ellende van komen.”

B) The collapse of Miami?

Van 19 tot 21 november wordt er in Miami verder gepraat over de vorming van de Free Trade Area of the Americas. De verhoudingen binnen de groep van FTAA-staten zijn na het Cancún-debacle niet meer dezelfde als voorheen, met name Brazilië roert zich. De tegenstanders van de FTAA ook. Zij maken zich ondertussen op voor akties in Miami – ondanks een verbod op bijna elke vorm van protest.

C) Patentering van software in de Europese Unie beperkt
Bolkestein en Microsoft krijgen niet hun zin

Na aanpassingen op belangrijke punten stemde het Europese Parlement onlangs voor een voorstel van Europees Commissaris Bolkestein voor patentering van software. Het is nu de vraag of het parlement de druk van Bolkestein en van grote Amerikaanse bedrijven als Microsoft kan weerstaan om ook in de tweede ronde bij haar besluit te blijven.

D) WIPO’s Patent Agenda doet TRIPs-verdrag verbleken

Na Cancún zijn de TRIPs-onderhandelingen in de ijskast gezet. Binnen de World Intellectual Property Organisation (WIPO) worden pogingen gedaan om te komen tot nog sterkere patentregels, waarvan vooral transnationale ondernemingen zullen profiteren. De Britse organisatie GRAIN waarschuwt voor de WIPO’s Patent Agenda.

E) NEF versus IMF

De New Economics Foundation bekritiseert de conclusies van het IMF over de toestand van ’s werelds economie en haar adviezen voor arme staten. In het rapport “The Real World Economic Outlook” wordt uitgelegd dat het trickle-down effect niet opgaat maar dat er een grote stofzuiger actief is…

F) China beschuldigd van veroorzaken Amerikaans handelstekort

De VS beschuldigt China – een van de G22-staten – van het veroorzaken van zijn eigen handelstekort. Ex-IMF econoom Stiglitz legt uit waarom.

A) Waardeloos compromis havenliberalisering
(door robin van Stokrom)

Eind september bereikte een kleine delegatie van het Europees Parlement (EP) een compromis met de transportministers van de EU over ‘liberaliseringen’ in het Europese havenwerk. Eind november of begin december stemt het EP voor of tegen.
De Europese Havenautoriteiten zijn voor een groot deel tevreden en volgens hen zal de interpretatie van de tekst in hun voordeel uitvallen. Alle Europese havenvakbonden hebben het compromis over havenliberaliseringen afgewezen. “Hier gaat ellende van komen.”

De Europese havenarbeiders voeren al meer dan een jaar actie tegen de plannen. Op 29 september was er een staking waarbij internationale havenwerkers naar Rotterdam kwamen voor een betoging. Volgens Groenlinks Europarlementariër Bouwman hebben de protesten invloed gehad. “Ik ben ervan overtuigd dat dankzij de massale acties twijfelaars in het parlement onder de indruk zijn geraakt door de negatieve gevolgen van de richtlijn”. Hij stelt dat vooral conservatieve en liberale vertegenwoordigers aan het twijfelen zijn geslagen.

Die twijfel hebben havenwerkers hard nodig. De plannen stellen de rederijen in staat zelf mensen in dienst te nemen bij laden en lossen, buiten geregistreerde havenwerkers om. Het compromis dat de delegatie van het EP eind september bereikte met EU-ministers houdt dit plan slechts voor een deel tegen. SP-Europarlementariër Erik Meijer vindt dat het compromis juist die punten terugdraait die door acties en politieke druk waren afgedwongen. En zelfs over de interpretatie ervan is discussie.

Liberalisering arbeidsvoorwaarden

Rederijen mogen nog steeds de eigen mensen gebruiken voor het laden en lossen vanuit de schepen, maar ze mogen volgens het compromis geen eigen mensen aan de wal in dienst nemen. Hierdoor zou de mogelijkheid vervallen om goedkope arbeidskrachten, die minder goed geschoold zijn en uit lagelonenlanden komen, in de haven te huren van bijvoorbeeld koppelbazen. Alleen scheepsbemanning mag volgens de richtlijn helpen met het laden en lossen. Voor het overige moeten geregistreerde havenwerkers het werk doen.

Volgens diverse betrokkenen is de angel uit de richtlijn gehaald met het compromis. In de praktijk zou op de meeste schepen niet genoeg personeel aanwezig zijn om het laden en lossen te doen. Het Actiecommitee Portpackage ‘Nee’ maakte bekend dat de Europese Havenautoriteiten (ESPO) daar anders over denkt. In een schrijven aan hun leden geeft de ESPO aan, dat het nog steeds mogelijk is goedkope arbeidskrachten aan de wal in te huren, bijvoorbeeld via koppelbazen, omdat het compromis niet expliciet stelt dat de vaste bemanningsleden alleen maar op het schip mogen werken.

Ook los van deze interpretatie versterkt het compromisvoorstel de concurrentie tussen havens waarbij arbeidsrechten onder toenemende druk komen te staan. De richtlijn zegt weinig over de omstandigheden en de algemene arbeidsvoorwaarden waaronder bootslieden van de rederijen moeten werken. Het Europees Parlement eiste in eerste instantie een systeem van vergunningen met criteria zoals sociale- en milieueisen, maar de delegatie die onderhandelde met de ministers, heeft dit laten varen. Het is weinig verrassend dat het ESPO verheugd is dat er geen voorwaarden gesteld zijn aan havenarbeid dat verricht wordt door zeevarenden. Dat betekent immers minder loonkosten.

Ports of Convenience

De lidstaten mogen wel – zoals nu al de praktijk – zelf regels maken voor en voorwaarden stellen aan rederijen. In het licht van de concurrentie tussen havens komen die richtlijnen onder druk te staan. In Nederland zijn er niet eens regels voor de rederijen omdat de stuwadoorswet al afgeschaft is. Hierdoor kan een situatie ontstaan waarbij rederijen meer dan voorheen de regels van havens zullen vergelijken. De havens en nationale staten komen onder druk te staan om minder regels op te stellen. Er zullen “Ports of Convenience” komen, stelt de Feport, de federatie van particuliere exploitanten van de havens, in navolging van vakbonden die dat al jaren roepen.

De Ports of Convenience of ‘substandaard havens’ zijn havens die met zo min mogelijk sociale regelgeving zoveel mogelijk lading proberen aan te trekken. Om deze vorm van “oneerlijke concurrentie” te voorkomen eiste het EP een Europees systeem van vergunningen. Daarmee wordt een evenwichtig en minimaal niveau bedoeld, waaraan de rederijen in alle havens van de EU zouden moeten voldoen. Zo zou een “eerlijk speelveld” voor concurrentie tussen havens moeten ontstaan.

Toch gaat Feport akkoord met het compromis. “Feport maakt het bont door te stellen dat ze blij zijn met het resultaat en tegelijkertijd geven ze aan dat de deur wordt opengezet voor ‘substandaard havens’, vanwege het achterwege blijven van een verplichting tot een vergunningenstelsel”, aldus het Actiecommitee Portpackage ‘Nee’ op het webforum havenforum.nl.

Tegenstemmers

Volgens Groenlinks Europarlementariër Theo Bouwman is het voorstel dermate uitgekleed, dat het voor veel havens weinig gevolgen zal hebben. Zijn opvatting wordt door voorstanders van de liberalisering van havenarbeid gedeeld. “Eurocommissaris De Palacio is teleurgesteld over het eindresultaat en de Nederlandse minister, Carla Peijs, zegt dat de richtlijn van tafel moet. Daar ben ik het volledig mee eens, ik hoop dat ze zich daaraan houdt”, zei Bouwman in een eerder persbericht voordat de ESPO-interpretatie over het compromis bekend werd.

Het compromis leidt ertoe dat sociale regels een grotere rol spelen in de keuzebepaling van de rederij in welke haven het zijn lading zal lossen. Dit is een overduidelijk voorbeeld van algemene arbeidsrechten die onder druk komen te staan door een vorm van globalisering die producenten meer rechten geeft en werkenden tegen elkaar uitspeelt.

De kans dat het EP het compromisvoorstel verwerpt lijkt groot. In de delegatie van het EP was er geen meerderheid voor het voorstel; de stem van de voorzitter gaf de doorslag. Het EP kan het compromis nu alleen aannemen of verwerpen. Amenderen is niet mogelijk. Er zal nog veel gelobbyd moeten worden en havenarbeiders sluiten nieuwe acties niet uit. “Dit mag niet doorgaan”, stelt een havenarbeider op havenforum.nl. “Men moet weten dat hier ellende van gaat komen. Dan bedoel ik geen onrust alleen. Dan bedoel ik vooral sociale onrust. Mensen zullen in de problemen gaan komen doordat een inkomen wegvalt. Mensen zullen in hun eigen land langs de zijlijn staan. Kijkend naar hun werk wat is overgenomen door goedkope arbeiders, waar ook vandaan.”

Via website havenarbeiders kan er een e-mail gestuurd worden naar de Europarlementariërs.

B) The collapse of Miami?
(door Kees Stad)

Van 19 tot 21 november komen de onderhandelaars van alle landen van het Amerikaanse continent – behalve paria Cuba dan – bijeen in Miami om verder te praten over de vorming van de FTAA. Deze Free Trade Area of the Americas is de grootste vrijhandelszone van de wereld en zal, zoals de Amerikaanse regering het noemde, “voorspoed brengen van Alaska tot Vuurland”.

Dit stuk staat als apart artikel op de website.

C) Patentering van software in de Europese Unie beperkt
Bolkestein en Microsoft krijgen niet hun zin
(door Renate Ebner)

Op 24 september stemde het Europese Parlement over een voorstel van Europees Commissaris Bolkestein voor patentering van software. Na felle discussies werd besloten het voorstel op belangrijke punten aan te passen alvorens het aan te nemen. Het is de vraag of het parlement de druk van Bolkestein en van grote Amerikaanse bedrijven als Microsoft kan weerstaan om ook in de tweede ronde bij haar besluit te blijven.

De ontwerp-richtlijn voor “patenteerbaarheid van computer-toegepaste uitvindingen” [1] heeft tot stevige inhoudelijke discussies en lobbywerk geleid.[2] Conferenties over softwarepatenten van de Europese Groenen van 8 mei en 17 september leidden tot heldere conclusies: de bestaande copyright is voldoende voor de bescherming van software. En software-patenten hinderen niet alleen de toegankelijkheid en uitwisseling van informatie maar ook innovatie en concurrentie. Patenteren verkleint de kansen voor het midden- en kleinbedrijf en leidt tot monopolie- en kartelvorming.

Andere initiatieven waren een petitie van IT-wetenschappers [3], een brief van economen en een online-petitie van de Eurolinux Alliance tegen software patenten.[4] Verder werden er in de aanloop naar de stemming in het Europese Parlement [verder: EP] demonstraties gehouden, onder andere in Straatsburg en München. Last not least wendden zich de twee belangrijkste ontwikkelaars van het open-source operating system LINUX, de Fin Linus Torvald en de Brit Alan Cox, in een brief aan de
leden van het EP. Zij uitten hun bezorgdheid over aantasting van de “vrijheid van publicatie, de vrijheid van ‘interoperation’ en van andere basiswaarden van de informatie maatschappij.”[5]

Gedeeltelijke overwinning

Het EP ging op 24 september ‘in eerste lezing’ akkoord met de aangepaste richtlijn. De belangrijkste overwinning van de tegenstanders is dat “programmes logic” en “business logic” uitdrukkelijk uitgesloten zijn van patenteerbaarheid en dat vrijheid van publicatie en vrijheid van interoperatie bewaard zijn gebleven. Dit tot ergernis van grote computer- en internetbedrijven [6] en van Anthony Howard, de verantwoordelijke voor het “Software Patent Directive Project” onder Europees commissaris Bolkestein.[7]

Maar er is ook slecht nieuws voor de tegenstanders: volgens Cohn-Bendit van de Europese Groene Fractie blijft de richtlijn “overbodig en gaat die de verkeerde kant op”.[6] Volgens Elly Plooij, lid van de Liberale Fractie in het EP zal de richtlijn weinig aan de praktijk veranderen: de nationale en Europese octrooibureaus hebben immers al zo’n 30.000 patenten verleend en de richtlijn betreft volgens haar alleen een harmonisatie-proces.[8]

Concurrentie(vervalsing)

De discussie rond het patenteren van software in het EP maakt deel uit van de wedstrijd rond de toekomst van software. Grote economische belangen zijn in het geding. Aan de ene kant staan software- en internetgiganten uit de VS (met als bekendste Microsoft) die de markt wereldwijd (willen) beheersen met “proprietary software”. Aan de andere kant staan de ontwikkelaars en steeds meer (grote) gebruikers die om reden van kosten, betrouwbaarheid, beveiliging en onafhankelijkheid kiezen voor “free software”. Onder hen ook het US Department of Defence, Hewlett-Packard, Sun en IBM.[9]

Het probleem? “Free software is different, because it works against the concentration of wealth. Copyright is a major factor of concentration”.[9] Zo zijn bijvoorbeeld de Chinese en Indiaase regering overeengekomen, toepassingen van open-source software te ontwikkelen. Zij kunnen als springplank dienen voor landen uit het zuiden die uit de greep van de VS software-giganten willen raken.[10]

En die laatsten laten zich in de besluitvorming rond de Europese richtlijn niet onbetuigd. Al voor de stemming in het parlement stuurde “The Mission of the USA to the EU” – een dekmantel voor Amerikaanse Patent Bureau en de Business Software Alliance – een lijvig stuk aan talrijke leden van het EP.[11] Hierin werd gewaarschuwd dat de aangepassingen op de richtlijn niet in overeenstemming zijn met bepalingen in het TRIPs-verdrag van de WTO en met de harmoniseringsplannen van de VS in andere verbanden (WIPO, WSIS en OESO). Ook na 24 september – en daarmee gericht op een besluit tijdens ‘de tweede lezing’ door het EP dringt de sector aan op intrekking van de amendementen: US Patent Attorney Basinsky van het AIPLA roept begin oktober zijn Europese collega’s op om in het geweer te komen.[12]

Het moet nog blijken wie het laatste woord zal hebben…

Noten:

[1] http://europa.eu.int/comm/internal_market/en/indprop/comp/index.htm
Het gaat hierbij om de vraag of een toegepast programma een uitvinding is of niet en of het al dan niet gepatenteerd mag worden. Een patent sluit gebruik door andere producenten en programmeurs over het algemeen uit. Meer over definitie en interpretratiestrijd zie: http://swpat.ffii.org/papers/eubsa-swpat0202/komp/index.en.html
[2] Zie ondermeer: http://www.groenlinks.nl/partij/europa/nieuws/4001776.html en http://swpat.ffii.org/news/news/index.en.html en http://www.greens-efa.org/en/issues/?id=14
[3] http://www.math.chalmers.se/~bengt/petition.pdf
[4] http://petition.eurolinux.org/index_html?LANG=en
[5] http://swpat.ffii.org/news/03/linu0922/index.en.html
Meer over de betekenis van interoperationaliteit, het gebruik mogen maken van (delen van) softwareprogramma’s van derden bij de verdere ontwikkeling van toepassingen in: JURI 2003/04-6 Amendments: Real and Fake Limits on Patentability, par. 1.4 http://swpat.ffii.org/papers/eubsa-swpat0202/juri0304/index.en.html#art6
Meer over GNU/Linux en vrije software op: http://www.indymedia.nl/nl/2003/10/14647.shtml
[6]”EU-Parlament schrãnkt Softwarepatente ein”, Der Spiegel, 24 september 2003
[7] http://swpat.ffii.org/news/03/peti1001/index.en.html
[8]”EP akkoord met softwarepatent”, Volkskrant, 25 september 2003
[9]”Trashing Free Software” van Toni Solo, http://www.counterpunch.org/solo10102003.html
[10]Zie “The Bottom line: software and copyright” op http://www.upi.com/view.cfm?StoryID=20031003-052555-4332r
[11]http://swpat.ffii.org/papers/eubsa-swpat0202/usrep0309/index.en.html
[12]http://swpat.ffii.org/papers/europarl0309/aipla0310/index.en.html

D) WIPO’s Patent Agenda doet TRIPs-verdrag verbleken
(door Rob Bleijerveld)

Terwijl de TRIPs-onderhandelingen [1] na Cancún in de ijskast gezet zijn, worden buiten de WTO de pogingen om tot een wereldwijd akkoord voor patentering te komen voortgezet. De Britse organisatie GRAIN waarschuwde begin oktober voor de plannen van de World Intellectual Property Organisation (WIPO) ter versterking van patentrechten ten behoeve van multinationale ondernemingen [2].

In WIPO-verband wordt al drie jaar onderhandeld over een nieuw internationaal patentverdrag met de naam “Substantive Patent Law Treaty” (SPLT). Dat dient voornamelijk de belangen dient van transnationale ondernemingen uit de VS, de EU en Japan [3]. De beperkte mogelijkheden die regeringen onder het TRIPs-verdrag nog hebben voor het maken van nationaal patentbeleid zullen onder het SPLT bijna volledig verdwijnen.

TRIPs: opstap naar harmonisering patentwetgeving

Vele jaren lang is geprobeerd om een WIPO-verdrag tot stand te brengen dat een algehele gelijkschakeling van patentsystemen bewerkstelligt onder leiding van een centraal patentbureau. Tevergeefs. Grote ondernemingen haalden regeringen daarom begin jaren ’90 over om te streven naar een minder ambitieus maar politiek wel haalbaar verdrag. Dat resulteerde in het “Akkoord inzake Handel en Intellectuele Eigendomsrechten” (TRIPs) van de in 1995 opgerichte WTO. In WTO-verband kan namelijk veel meer politieke druk uitgeoefend worden op tegenstribbelende staten. Zo is deelname aan de WTO gebonden aan aanvaarding van alle WTO-handelsverdragen ineens (“single undertaking”). Tevens biedt het systeem van geschillenbeslechting de mogelijkheid sankties op te leggen bij schending van patentregels.

TRIPs-plus

TRIPs legde in één klap de patentstandaards van VS, EU en Japan op aan alle overige lidstaten en beperkte de bestaande mogelijkheden voor de ontwikkeling van ‘eigen’ industrieën [4]. Het verdrag zou in ruil daarvoor een eind maken aan de bilaterale druk door de rijke staten en mogelijkheden bieden om de nationale patentsystemen te versterken. Al snel bleek het tegendeel: na de inwerkingtreding eisten de geïndustrialiseerde staten juist verdergaande patentbescherming in bilaterale akkoorden, de zogenaamde ‘TRIPs-plus’-bepalingen. Het WIPO-secretariaat was in dit verband behulpzaam… en adviseerde waar mogelijk regeringen om vooral TRIPs-plus bepalingen op te nemen in de nationale wetgeving. Zelfs waar dat strijdig is met uitzonderings- en overgangsregelingen voor Minst Ontwikkelde Landen [5].

SPLT: kern van de zaak

Het SPLT is de kern van de Patent Agenda van de WIPO. Het gaat verder dan het TRIPs-verdrag en perkt de ruimte van nationale patentbureau’s nog meer in. Ten eerste wordt het niveau voor de gelijkschakeling van regels en voorwaarden verhoogd. Daarnaast mogen nationale patentbureau’s geen aanvullende patentcriteria meer opstellen – zoals nu nog toegestaan onder TRIPs.

Het TRIPs-akkoord is gebaseerd op de gemeenschappelijke noemer van de patentsystemen van de VS, EU en Japan van voor 1995. Het tast hun onderlinge machtsverhoudingen niet aan, maar legt arme(re) staten wel een nieuw kader voor patentregels op. Totstandkoming en ratificatie van het SPLT zal politiek namelijk moeilijker zijn dan het verkrijgen van consensus over TRIPs in WTO-verband. Het gaat uit van het wegnemen van de verschillen tussen de wetgeving van de VS, EU en Japan. En waar aanvaarding van TRIPs door arme(re) staten gezien kon worden als noodzakelijk kwaad om op andere vlakken handelsvoordelen te behalen biedt het SPLT hen niet meer compensatie dan dat het werk van nationale patentbureau’s vereenvoudigd wordt [6].

Rien ne va plus?

Formeel zullen staten de keuze hebben om het SPLT al dan niet te aanvaarden (‘opt in’). In de praktijk zal echter op veel lidstaten van de WIPO enorme druk uitgeoefend worden om deel te nemen. Het SPLT bepaalt immers voor eem belangrijk deel de toekomstige machtsverhoudingen in de globale economie.

In de onderhandelingen over het SPLTS zijn sinds 2002 een aantal amendementen ingediend door arme staten. Desondanks zal volgens GRAIN het SPLT-voorstel leiden tot toenemende gelijkschakeling en dus tot verdere inperking van de ruimte voor nationaal ontwikkelingsbeleid en het publieke belang. Daarom is het om te beginnen nodig om de SPLT-onderhandelingen stop te zetten. Vervolgens moeten de TRIPS-bepalingen teruggeschroefd en patentering van levensvormen worden voorkomen. Naar verwachting zal de strijd zich uiteindelijk concentreren op het bilaterale en regionale niveau. Een strijd waarbij de belangen van transnationale ondernemingen direkt in geding zijn.Een hopeloze zaak? Cancún heeft aangetoond dat samenwerking voor arme staten onverwacht perpectieven kan openen.

Noten:
[1] Het WTO-verdrag voor Handel en Intellectuele Eigendomsrechten
[2]”One global patent system? WIPO’s Substantive Patent Law Treaty”, GRAIN Briefing, oktober 2003, http://www.grain.org/publications/wipo-splt-2003-en.cfm GRAIN staat voor Genetic Resources Action International.
[3] En in zekere mate levert het ook voordelen op voor bedrijven uit andere rijke staten en uit de grootste ‘ontwikkelingslanden’.
[4] Door de groei van goederenstromen vanuit arme(re) staten werd in de loop der jaren de betekenis van patentbescherming voor transnationale ondernemingen groter. Zij kunnen zich door patentbescherming op technologische middelen, transportsystemen, productieprocessen ed. gemakkelijker toegang verschaffen tot die markten dan de bedrijven uit de arme staten zelf.
[5] Bijvoorbeeld ten aanzien van flexibiliteit bij dwanglicenties en parallelle importen van medicijnen.
[6] De Grain-briefing gaat verder in op de verhoudingen tussen de VS, EU, Japan en andere rijke staten, op de positie van nationale patentbureau’s en van aanvragers, op de uitzonderingen van patenteerbaarheid, op biopiraterij en onteigening van traditionele kennis en op de steeds actievere rol van arme staten in de discussie over het SPLT. Tenslotte wordt de WIPO-agenda uitgelegd.

Verwijzingen:
– Op de BIO-IPR-maillist van GRAIN wordt informatie rondgestuurd over de ontwikkelingen mbt. intellectuele eigendomsrechten voorzover die te maken hebben met biodiversiteit en verwante kennis. Aanmelden kan door een onbeschreven mail te sturen aan:– De website http://www.ictsd.org (doorklikken naar ‘TRIPs’) bevat diverse interessante artikelen over IPR-onderhandelingen.
РDe Working Group on Reform of the Patent Cooperation Treaty (PCT) vergadert van 17 Р21 november in Gen̬ve. Meer info: http://www.wipo.int/pct/en/meetings/reform_wg/reform_wg5.htm

E) NEF versus IMF
(door Kees Stad)

Kort na de WTO-conferentie was het alweer de beurt aan IMF en Wereldbank om te vergaderen. Zonder al teveel ongewenste belangstelling van actievoerders hielden zij hun najaarsvergadering in het altijd zonnige Dubai. Het IMF bracht ook haar jaarlijkse lijvige rapport over de toestand in de wereld weer uit, de World Economic Outlook. De informatie die daarin aangeboden wordt, geldt als gezaghebbend. Maar er is ook kritiek. Niet zozeer omdat de feiten niet zouden kloppen, maar omdat ze steevast alleen bepaalde feiten weergeven, en allerlei andere zaken buiten beeld laten.

Dit stuk staat als artikel op de website.

F) China beschuldigd van veroorzaken Amerikaans handelstekort
(door Rob Bleijerveld)

De economie van China – een van de G22-staten – groeit snel. Zo ook het handelstekort van de VS [1].

De Amerikaanse minister van Financiën beschuldigde recent China ervan de waarde van de munt (de renminbi) met opzet laag te houden ten opzichte van de dollar. Hij riep op om de “marktkrachten” de werkelijke waarde ervan te laten bepalen. Datzelfde Amerika weerde jarenlang “marktkrachten” uit de eigen landbouwsector…
(Ex-)Hoofdeconoom van het IMF waarschuwde dat de Chinese buitenlandse valutareserve de “globale stabiliteit” op het spel zet. Datzelfde IMF legde de basis voor een crisis waarvan eind 90-er jaren menig
Aziatische staat de dupe werd…

Zo niet China. Dat sloeg namelijk tijdens de Azië-crisis de “dringende” raadgevingen van VS en IMF in de wind en liet de waarde van zijn munt niet “zweven” (hetgeen elk leerboek van economie ook voorschrijft). China had geen IMF-leningen nodig en voerde toch een expansionistisch monetair- en handelsbeleid. Zijn economie is nu een van de drijvende krachten in Azië…

Wat is er aan de hand?

Ten eerste is er het principe van het ‘vergelijkende voordeel’. De Chinese fabiekssector heeft een relatief voordeel en daarom is er een overschot aan fabrieksgoederen. De Amerikaanse fabriekssector heeft een relatief nadeel en heeft goedkope goederen van buiten nodig. De VS importeert dus Chinese goederen.Ten tweede geeft de Bush-regering teveel geld uit. Het geld dat opgebracht is door omvangrijke belastingverhogingen wordt niet gebruikt om te sparen. Daarom moet de VS in het buitenland krediet staan voor zijn importen. Zo neemt het handelstekort snel toe.

Niet China maar Bush’ wanbeheer is dus de “schuldige” voor de zwakke dollar. Twintig jaar geleden deed Reagan hetzelfde, Toen werd Japan beschuldigd.

Toch dreigt er “globale stabiliteit” zoals het IMF zei. En wel dankzij het onverantwoordelijke leengedrag van de VS. Indien de krediteuren besluiten geen dollars meer aan te kopen kan het wereldwijde valutasysteem van de een op de andere dag ineenstorten. De levensduur van het enorme handelstekort van de VS – en daarmee de Amerikaanse zelfvoldaanheid – zijn gebaseerd op het vertrouwen dat anderen in het valutasysteem hebben.

Wat China betreft: een enorm overschot aan buitenlandse valuta en handelsoverschot stelt hem in staat het IMF en de VS te negeren en zijn economie te laten overleven. Geen enkele reden een andere koers te varen… [2]

Vrij naar “First Japan, now China is the culprit in US eyes” van Joseph Stiglitz, Guardian Weekly, 23 tm 29 oktober 2003.
Noten:
[1] In een onderzoeksrapport van de bank Goldmann-Sachs van begin oktober wordt concludeerd dat de economie van China in 2016 de een na grootste ter wereld zal zijn. Rond 2041 haalt China volgens de schatting de VS in (NRC, 9 oktober 2003).
[2] Volgens een ING-medewerker dreigt de economie van China oververhit te raken. (reactie op Chinese weigering om in te gaan op eis van VS, interview voor BBC-World TV, 26 oktober 2003).

colofon
Nieuwsbrief over ontwikkelingen rondom Wereld Handels Organisatie WTO en de Europese Unie. Het is een initiatief van de Werkgroep Globalisering Delft-Den Haag. Aan dit bulletin hebben meegewerkt: Renate Ebner, Kees Stad, Robin van Stokrom, Jochen Schmitt, Rob Bleijerveld
Stuur mededelingen, copy of reacties naar: Nieuwsbrief WTO.ZIP (en meer over globalisering) is te vinden op https://www.globalinfo.nl, op http://www.indymedia.nl en op http://www.stelling.nl/trouble Voor een gratis email-abonnement, mail naar

(Dit artikel was oorspronkelijk op GlobalInfo gepubliceerd door Werkgroep Globalisering Delft-Den Haag.)