Barricades in en om het Stedelijk Museum

(Een stuk van de afdeling recensies van globalinfo.nl dat best van donaties houdt, foto Stedelijk Museum)

in maart 1980 was het de Vondelvrijst(r)aat die voor barricades bij het Stedelijk zorgde. Uiteindelijk moesten er tanks aan te pas komen om de barricades opzij te schuiven. Er was dan ook dagenlang aan gewerkte door honderden mensen. Het betrof een serie barricades van soms drie achter elkaar. Sommige waren zeker twee meter hoog en dik, met daarin allerlei straatmeubilair en auto’s verwerkt. Het was vooral handwerk; rijen mensen die elkaar stoeptegels doorgaven, maar een stel handige krakers lukte het ook om een graafmachine die in de buurt stond aan de praat te krijgen en er heen te rijden om met de werkzaamheden te helpen. Het pand zelf werd niet ontruimd trouwens en bleef gekraakt en werd later gelegaliseerd.

Foto door Albert Kok2 – Own work, CC BY-SA 3.0

Minstens zo geruchtmakend was een barricade die ruim twee jaar later recht voor het Stedelijk opgericht werd. Dat gebeurde in het kader van massale protesten tegen de ontruiming van weer een ander kraakpand op een steenworp afstand van het Stedelijk, de Lucky Luik. Het was eerder ontruimd door een knokploeg (van onroerendgoedknokker Luske, bekend van de ADM ook), waarna het met gevaar voor eigen leven militant herkraakt werd. De gemeente kocht het monumentale pand in de Jan Luikenstraat aan, maar besloot desondanks te ontruimen en dat kwam ze op enorme rellen te staan, waarvan de barricade voor het stedelijk deel uitmaakte.

Maar die barricade werd vooral nieuws omdat Tram 10 er door in de fik ging. Media en politici verzonnen dat de krakers het tramstel in de fik hadden gestoken, maar dat was een pure leugen. In werkelijkheid (uw verslaggever was er heus zelf bij) was het een ongelukje. De tramchauffeur die met zijn vehikel uit de Willemsparkweg kwam aanrijden weigerde de aanwijzingen te volgen van krakers en omstanders dat de weg verderop versperd was. Hij reed gewoon de hoek om, en reed zich vast op de gebruikelijke troep die op straat en in de rails komt te liggen als de straat opengebroken wordt door protesterende burgers. De tram kon niet meer voor- of achteruit. Iets verderop lag een barricade, waar vervolgens een bouwkeet op gereden en omgegooid werd, om de barricade te verstevigen. Ook was er een vat diesolie op de bouwplaats gevonden die op de barricade leeggoten werd. De barricade ging in de hens (voor komende opstandelingen: dat staat niet alleen goed, maar maakt het ook een stuk moeilijker voor de autoriteiten om hem weg te ruimen om er met hun politievoertuigen langs te kunnen…). Maar de olie was door de tramrails naar de tram gelopen en toen de barricade aan ging, volgden de vlammen keurig de rails tot onder de tram. We zagen het gebeuren, en iedereen hield de adem in. Aanvankelijk leek het vuur te zullen doven onder de tram, maar even later begonnen er toch rookwolken te ontstaan en nog even later stond het hele ding te branden…

Door Rob Bogaerts / Anefo – Wikimedia CC0,

Nog wat foto’s voor de kraaknostalgici hier en hier

Een wapenfeit van de toen nog goed georganiseerde kraakbeweging was het krantje Amsterdam Ontluykt, dat een paar dagen na de rellen werd uitgebracht in een oplage van een paar honderdduizend exemplaren en in zo’n beetje alle buurten in Amsterdam en omstreken huis-aan-huis werd verspreid in een poging uit te leggen wat er gebeurd was en waarom.

Barricade van Bakoenin

Nu ligt er een imposante barricade midden in het Stedelijk. Die is het werk van de Turkse kunstenaar  Ahmet Öğüt, die geboren is tussen de eerste en de tweede barricades hierboven in.  Ahmet Öğüt’s werk is een voorstel aan het Stedelijk om het als kunstwerk permanent aan te kopen. Er liggen nog 23 andere voorstellen, die voor een groot deel opvallend radicaal (politiek) zijn. Gaat dat dus zien, de tentoonstelling heet In The Presence of Absence . Een van de andere werken gaat over de ondergrondse actiegroep RARA die in de jaren ‘80 een stel Makro-vestigingen van multinational SHV in de hens stak, om ze te dwingen uit Zuid Afrika te vertrekken. Andere werken gaan over koloniale geschiedenis, of moderne handel en macht.

Maar de barricade van  Ahmet Öğüt is waarlijk een prachtige kunstwerk. Centraal ligt een omgegooide Mercedes, die wordt omzoomd met allerlei dranghekken, stoeptegels, prullenbakken en ander ijzerwerk dat de ervaren relschopper voor handen heeft. Maar, en dat maakt het een kunst-barricade, er zijn ook beroemde kunstwerken uit de collectie van het Stedelijk in verwerkt. Ahmet Öğüt heeft dat idee gekregen omdat kameraad Bakoenin, de opa van de anarchisten, dit opperde toen ze in 1848 een poging hadden gedaan om Dresden te bevrijden en de Pruisische militairen aanstalten maakten om ze af te maken. Als ze kunstwerken tussen of voor de barricades zouden zetten, uit het Nationale Museum in de stad, zouden de soldaten misschien terugschrikken om er met geweld doorheen te rammen.

Ahmet Öğüt- die dit kunstwerk al een paar keer eerder in andere musea heeft opgericht –  heeft er nog een nieuwe radicale draai aan gegeven, door onderdeel van zijn werk te maken dat er een contract getekend wordt (het hangt aan de muur) waarin het Stedelijk zich verplicht om de barricade uit te lenen als burgers die nodig hebben.

Naar verluidt is Behoud Lutkmeer meteen begonnen met een verzoek te doen, aangezien ze vrezen dat ze volgend jaar hun geliefde polder en biologische akkers zullen moeten verdedigen tegen de bouwwoede van GroenLinks. In dat geval zal een dergelijke barricade goed van pas komen. Er wordt al gezocht naar een mooie plek op de Etnastraat waar de kunstwerken goed tot hun recht kunnen komen, en met het verzoek of de originele Rietveld-stoel er ook bij kan, want soms is het lang wachten tot die luie honden van SADC aan komen sjokken om de politie weer eens wat volkstuinen te laten vernielen en bezorgde huisvrouwen en klimaatactivisten de cel in te gooien. (Beroepsambtenaar en al tien jaar door de belastingbetaler bezoldigde rabiaat Lutkemeerhater Heiko Vader van de afdeling ‘nutteloze bedrijventerreinen’ pakt nu potloodje, likt aan de punt en schrijft op: “note to self: wethouder Marieke van Doorninkck (van Groen noch Links) opdragen om bij volgende commissievergadering ‘ernstig bezwaar te maken tegen de mogelijkheid dat een gemeentelijk instelling als het Stedelijk Museum materiaal ter beschikking zou kunnen stellen aan dat stel lutsers dat vindt dat klimaat en biologische landbouw belangrijker is dan een prachtig nieuw bedrijvenpark voor multinationals’)”.

Het is overigens niet de eerste keer in Nederland dat barricades als kunst het museum in (of uit-) gedragen zijn. Deze hieronder is van Fernando Sánchez Castillo en ligt in het Beeldenpark Leidsche Rijn.

(Foto van Brbbl – Trabajo propio, CC BY-SA 3.0)

De vraag is of het een vooruitgang is dat de barricades nu niet meer voor, maar in het museum liggen. Het probleem is vooral dat ze daarbuiten nooit meer opgericht lijken te worden. Maar wat niet veranderd is, is dat de autoriteiten je op alle mogelijke manieren het ziekenhuis in proberen te slaan als je dat wel doet: