Ga naar de inhoud

Het Belastingparadijs

Het zal niet veel gebeuren dat op Globalinfo een bespreking verschijnt van een boek, geschreven door journalisten van het blad Quote, met een voorwoord door Jort Kelder. Het boek dat dit voor elkaar weet te krijgen heet ‘Het belastingparadijs’, en is geschreven door Martin van Geest, Joost van Kleef en Henk Willem Smits. De ondertitel, ‘waarom niemand hier belasting betaalt – behalve u’, maakt wel duidelijk wat de Quote-wereld tegen belastingparadijzen kan hebben, terwijl aan de andere kant belastingparadijzen ook symbool staan voor alles wat er mis is met de financiële wereld.

4 min leestijd
Placeholder image

 

Het boek legt in soms iets té vlotte taal duidelijk uit hoe Nederland functioneert als belastingparadijs. De auteurs konden natuurlijk nog niet weten dat je van de Tweede Kamer Nederland sinds kort niet meer zo mag noemen. Dat besluit van de Kamer zou te verdedigen zijn wanneer je een belastingparadijs in heel beperkte zin ziet als een plek waar je geld buiten bereik van de belastingen kunt bewaren. Dat is in Nederland niet het geval, maar de auteurs maken duidelijk dat Nederland een belangrijke rol speelt bij het overbrengen van geld naar zo’n belastingparadijs, zonder dat er onderweg al te veel belasting moet worden betaald. Trustkantoren regelen hier alle noodzakelijke formaliteiten voor grote aantallen brievenbusfirma’s van multinationals, die alleen maar dienen om geld door te sluizen van een land waar de multinationals feitelijk actief zijn naar een land waar ze het geld voordelig permanent kunnen bewaren; over het bedrag aan belasting dat ze hier betalen maken ze een afspraak (‘ruling’) met de belastingdienst. Dit systeem werkt vooral door het grote aantal belastingverdragen dat Nederland heeft afgesloten met andere landen, en kan geïllustreerd worden aan de hand van het voorbeeld van Mongolië.

 

Mongolië sloot in 2002 een belastingverdrag met Nederland, waarin ook staat dat bedrijven in Mongolië geen belasting hoeven te betalen over dividend, als dat dividend wordt overgemaakt naar Nederland. Dat leek op dat moment geen probleem, maar een Canadese mijnbouwgigant die in 2009 in Mongolië goud en koper begon te winnen, zette voor de gelegenheid een Nederlandse brievenbusfirma op, waarna dividend en royalties vanuit Mongolië naar Nederland konden worden overgemaakt zonder afdracht aan de fiscus daar. Vanuit Nederland kon het geld, na een afspraak met de belastingen, bijna zonder ‘verlies’ weer worden doorgeschoven naar de Britse Maagdeneilanden, van waaruit de Canadese multinational oorspronkelijk de zaken in Mongolië scheen te regelen. Mongolië was kwaad, en toen het geen andere voorwaarden kon uitonderhandelen, zegde het land het verdrag per 1 januari 2014 op. Deze Nederlandse praktijken kostten ontwikkelingslanden 640 miljoen euro per jaar becijferde de econoom Francis Weyzig in 2008. Je vraagt je af waarom nog steeds zoveel landen een belastingverdrag met Nederland hebben. Wel is minister Ploumen van plan bestaande belastingverdragen met arme landen door te lichten op schadelijke effecten voor die landen.

 

Hoeveel levert dit systeem Nederland op? Het boek schat het op een half miljard euro vennootschapsbelasting, en zo’n 3700 banen, dus ongeveer zoveel als er op het moment in een dag of vier verloren gaan in de crisis. Wie verdedigen het? Vooral het ministerie van financiën, ongeacht de politieke kleur van de bewindslieden, en, denkt Rodrigo Fernandez van SOMO, de academici in het fiscaal recht, die bijna allemaal zijn verbonden aan één van de grote accountantskantoren, de kantoren die voor de multinationals de goedkope routes uitdenken.

 

Er ontstaat wel meer verzet, en de hypocrisie wordt natuurlijk ook wel erg groot, wanneer veel grote bedrijven uit Portugal en Griekenland de belastingen daar ontwijken door hier een klein beetje te betalen, waarna Nederland op hoge toon van hen eist dat ze hun begroting eens een beetje op orde brengen. De Tweede Kamer nam onlangs een motie van GroenLinks aan waarin de regering wordt gevraagd vóór de zomer met een plan te komen om stap voor stap een einde te maken aan Nederland als belastingparadijs; inderdaad, hoewel de Kamer eerder had besloten dat je Nederland geen belastingparadijs mocht noemen, besloot de Kamer nu dat er een einde aan moest komen. Het resultaat telt, laten we maar zeggen. Over het mogelijke resultaat is het boek tamelijk sceptisch. In eerder gevoerde discussies werd vooral besloten dat de brievenbusfirma’s meer ‘substance’ moesten hebben, er moesten meer feitelijke activiteiten plaatsvinden met bijv. Nederlandse bestuurders. Dat werd dan door de trustkantoren wel geregeld, waarna dus alles hetzelfde bleef.

 

De Europese Commissie heeft wel plannen om belastingontwijking tegen te gaan, maar zolang regelingen en tarieven in verschillende landen verschillen, blijven er gaten bestaan die benut kunnen worden. Als consument tenslotte raden de auteurs je, als je er wat aan wilt doen, aan bedrijven te boycotten waarvan bekend is dat ze op deze manier met hun belastingverplichtingen omgaan. Drink een kop koffie bij Koffiehuis Ome Dick en niet bij Starbucks, koop boeken niet bij Amazon, en vergeet ook Google en Apple. Een iPad koop ik dus voorlopig maar eens niet, zie daarvoor ook de Tegenlicht-uitzending over de ‘Tax Free Tour’.

 

———————————–

 

Gerrit Stegehuis

Lid van het Platform Duurzame en Solidaire Economie

 

Het boek:

Het belastingparadijs

Martin van Geest, Joost van Kleef en Henk Willem Smits

Uitgeverij Business/Contact

ISBN 978 90 470 0560 5

 

—————————————-

 

(Toevoeging: Zie ook recensie op FTM: ‘Het Belastingparadijs’is Politiek Explosief)