Lezen in Coronatijd: oud werk van Marge Piercy
Toen corona begon toe te slaan, in Nederland dan, was er even een moment van ongekende verwarring waarin alles pas op de pas leek te maken. Alles ging dicht, je mocht niet eens meer naar kantoor (of kroeg, kerk, noem maar op, maar het kantoor was toch voor de meesten de grootste schok). Er werd al snel gesuggereerd dat we, gedwongen thuis, eindelijk tijd zouden hebben voor allerlei zaken waar we in de dolgedraaide dagelijkse sleur niet meer aan toekwamen. Zoals eindeloos boeken lezen.
(Door Kees Stad geschreven voor het boekje Kaboem Forever, om de drukker door de coronacrisis te helpen)
Maar bij mij werkte dat helemaal niet zo, en ik heb het vermoeden dat dat voor veel meer mensen geldt. Ik heb ooit eens een paar dagen achter tralies doorgebracht, om redenen die er nu niet toe doen, maar uiteraard enorm idealistisch en nobel waren. Ik heb aanvankelijk alleen maar lopen ijsberen en tegen de deur aan staan schoppen, en kreeg na een tijd zowaar een boek dat mijn geliefden gebracht hadden. Ik heb drie dagen geen bladzijde echt kunnen lezen omdat mijn hoofd overliep. Terwijl dat ongeveer het enige was dat ik kón doen. Het waren vertaalde korte verhalen uit de Duitse moderne literatuur. Toen ik eenmaal vrijgelaten later thuis probeerde terug te vinden waar ik gebleven was, lukte dat niet. Ik had alleen maar de woorden afgescand, zonder er iets van daadwerkelijk in me op te nemen.
Die vreemde onrust had ik de eerste dagen van de coronacrisis ook. Natuurlijk overheerste toen het ‘lezen’ van online artikelen in een poging iets van de pandemie te begrijpen. Dat ging wel, maar als de computer uitging en het bed werd opgezocht, waar ik doorgaans altijd moeiteloos stapels boeken van de stoel naast het bed verwerk, waarvan het overgrote deel steevast fictie is, duurde het lang voor er weer een boek bleef plakken.
Ik dacht toen dat het misschien tijd was om iets te gaan lezen dat even uitzonderlijk is als deze bizarre coronatijd. Er zijn vast hele passende boeken voor, en om een of andere reden dacht ik dat het NU moest lukken om de vreemde boeken van Roberto Arlt (De Zeven Gekken en De Vlammenwerpers) te lezen. Maar die bleven even ondoordringbaar als de vorige keren dat ik het probeerde. Albert Camus heeft natuurlijk ook van alles geschreven dat bij dit tijdperk past, maar die is zo universeel geweest dat hij overal wat over te zeggen heeft. Zo heb ik het ene na het andere boek geprobeerd en weer weggelegd. Tot er een boven kwam drijven dat al jaren lag te wachten, en nu zichzelf opdrong als een poes die zich tussen de lakens nestelt. The Third Child van Marge Piercy. Piercy is in activistische kringen in de VS beroemd geworden met het boek Vida, en daarna andere veelal feministisch getinte werken, waarmee ze ook ‘mainstream’ behoorlijk scoorde.
Vida is een ongelofelijk goede beschrijving van de radikale groepen in de jaren ‘60 en ‘70 (en met radikaal bedoel ik dan: aanslagen met bommen en banken beroven en zo). Het beschrijft ook hoe de toon veranderde, van naïef en vreedzaam naar steeds harder en sektarischer. Maar het is geen defaitistische roman. de hoofdpersoon is een vrouw die doorgegaan is met haar ondergrondse werk en dat in 1980 (toen het boek uitkwam) nog steeds doet…
The Third Child is Marge Piercy’s zestiende boek. Zoals Vida minutieus de wereld van de radikale scenes in de VS beschreef, schetst dit boek de leefwereld van een jonge vrouw uit een elitemilieu (ouders steenrijk en politici) die op de universiteit haar eigen leven wil vormgeven en zich tegen de wereld van haar ouders afzet, maar daar toch niet van los kan komen. Ze leert een medestudent kennen, wat heet ze worden stomende lovers, die zwart is en een appeltje te schillen heeft met haar reactionaire politicus-vader. Het hele boek lang blijft onduidelijk of het allemaal toeval is, of dat de man haar gebruikt om bij die vader in de buurt te komen. Tot de bloedige shoot-out aan het eind, dan wordt alles wel duidelijk en is de hoofdpersoon nog even eenzaam en ontheemd als aan het begin. Maar ondertussen biedt het boek een treffende schets van de wereld van de ultra-rijken en machtigen in de VS, en een thriller over de kinderen van de generatie Black Panters, die maar moeten zien hoe ze overleven met de trauma’s die hen en hun ouders zijn aangedaan.