Ga naar de inhoud

‘Kapitalismus über Alles?’ – Strijd Tussen Twee EU-Directies

Op 17 juli 2020, verscheen in Le Monde een groot artikel over de strijd die woedt tussen twee EU-Directies over het produceren van chemische producten. Dit artikel maakt in een klap inzichtelijk wat er zich achter de schermen aan machtsstrijd in het binnenste van de EU-organisatie voordoet. Hieronder treft u aan een bewerking door mij van het betreffende artikel van Stéphane Mandard, getiteld ‘UE: bataille d’arguments sur les produits chimiques’.

8 min leestijd

(Door Thom Holterman, oorspronkelijk verschenen op Libertaire Orde grafiek van Ec Europa)

In de bespreking van het tijdschrift Réfractions (nr. 44) met het thema ‘collapsologie’, verwees ik naar een artikel in het Franse dagblad Le Monde (10 juli 2020). Dat handelde over de bescherming van bijen en andere bestuivers. De Europese Commissie had daarvoor indertijd een operationeel ‘Strategisch plan’ van tien jaar (2010-2020) opgesteld. De EU Algemene Rekenkamer bestudeerde na afloop ervan de effecten. Ze oordeelde vernietigend: nul-komma-nul effect. In dezelfde krant stond ook nog een ander artikel, waarvan ik gebruikmaakte. Dat betrof de inzet van de Europese Mediatrice. Zij strijdt tegen de EU krachten die doordrukken dat pesticiden in gebruik blijven (en dus medeverantwoordelijk zijn dat het Strategisch plan ter bescherming van de bijen een mislukking werd). De EU-Mediatrice verzet zich dan ook tegen het proces ter autorisatie van pesticiden.

Een week later, 17 juli 2020, verscheen in Le Monde een groot artikel over de strijd die woedt tussen twee EU-Directies over het produceren van chemische producten. Dit artikel maakt in een klap inzichtelijk wat er zich achter de schermen aan machtsstrijd in het binnenste van de EU-organisatie voordoet. Hieronder treft u aan een bewerking door mij van het betreffende artikel van Stéphane Mandard getiteld ‘UE: bataille d’arguments sur les produits chimiques’. [ThH]

Chemische sector

Het Europese bestuursapparaat is opgebouwd onder meer uit een aantal Directies (departementen). De problematiek die hier speelt houdt twee directies bovenmatig bezig. In de eerste plaats gaat het om de ‘Directie Interne markt & Industrie’ (Dir. Industrie); in de tweede plaats is daar de Directie belast met Milieu (Dir. Milieu). De problemen cirkelen rond de productie of het verbieden van allerlei alledaagse milieuverontreinigende – en voor de gezondheid schadelijke – stoffen, die overal inzitten, van speelgoed tot verpakkingen van etenswaren, meubels, elektrische apparaten enzovoort. Men vindt ze terug in ons lichaam. De ambitie van de Dir. Milieu is de productie terug te dringen (tot nul) en de Dir. Industrie tracht die ambitie af te remmen, in te dammen, te frustreren. Dit is niet zomaar een spelletje, het gaat om duizelingwekkende bedragen, om ‘Kapitalismus’.

Op het niveau van de Europese Unie (EU) wordt er elk jaar ongeveer 300 miljoen ton chemische stoffen door de industrie geproduceerd. De meerderheid ervan (74 %) wordt beschouwd als ‘gevaarlijk voor de gezondheid en het milieu’ (AEE; Agence européenne pour l’environnment). En 18 % is geklasseerd als (a) potentieel kankerverwekkend, (b) mogelijk mutaties veroorzakend en (c) reprotoxique (giftige stoffen die de vruchtbaarheid van man/vrouw kunnen aantasten of leiden tot spontane abortus). In het kader van wat de ‘Green Deal’ is genoemd heeft de huidige voorzitster van de EU-Commissie zich verbonden met een ‘duurzame strategie in het domein van de chemische producten’. Die strategie moet een milieu zonder giftige stoffen garanderen, met als tijdshorizon 2030. De Dir. Milieu gaat zich hiermee bezighouden.

Met deze ambitie is niets mis. Maar wat, zo vraag ik mij af, betekent ‘duurzame strategie’ meer dan het uitspreken van een bekende mantra? Zo’n strategie van 10 jaar (2010-2020) was ook opgezet om de bijen te beschermen. Effect van die strategie: een volkomen fiasco, aldus de EU Rekenkamer, zagen we. Het maffiose agro-kapitalisme had – ongetwijfeld via gericht lobbyen ­– de sector waar zij thuis is (Dir. Industrie) weten te bewerken. Het zit er dik in dat zich dit gaat herhalen. Gelet op de interne strijd binnen het EU-apparaat ziet het daar naar uit, want juist daar geldt: Kapitalismus über Alles. Het is nu al te traceren, wat men kan opmaken uit het genoemde artikel in Le Monde.

Industriële sector

De nieuwe duurzame strategie doet de volgende belofte, zo citeert Le Monde: ‘Het zal de burger en het milieu beter beschermen tegen gevaarlijke chemische stoffen en het zal de vernieuwing stimuleren van stoffen met het oog op de ontwikkeling van oplossingen in de sfeer van betrouwbare en duurzame vervangers.’ Op 10 juli 2020 heeft het EU-parlement met grote meerderheid haar steun uitgesproken voor een dergelijk initiatief van de Europese Commissie. De uitwerking van deze strategie is toevertrouwd aan de ‘Directie belast met Milieu’. Maar het is nu al duidelijk dat de ‘Directie Interne markt en Industrie’ haar hele gewicht in de strijd gooit om het uitgesproken elan van de duurzame strategie om de chemie te hervormen, af te remmen.

De Dir. Industrie gaat ook over chemie. Dat maakt de vierde industriële sector van Europa uit (28 000 ondernemingen, waaronder Bayer – dat Monsanto/RoundUp/glysofaat inlijfde – en BASF; een miljoen werknemers). Deze sector is ook een speler in de mondiale economische strijd. De inschatting is dat het handelscijfer van de wereldmarkt zal verdubbelen in de looptijd van de ‘duurzame strategie’, dat wil dus zeggen vanaf nu tot 2030. De financiële betekenis ervan is als volgt uit te drukken: vanaf nu gerekend, gaat het om 3470 miljard euro tot ongeveer een verdubbeling in 2030, dat beraamd is op een bedrag van 6600 miljard euro. De Europese markt zal daarvan een deel voor zijn rekening willen nemen. Maar ook ontwikkelingslanden zullen ervan willen profiteren, en, zo wordt al voorspeld, die zijn soepel in het hanteren van milieunormen. Wie kapitalistisch denkt, wil zich niet laten belemmeren door ‘leuke dingen’ voor de burger en het milieu, toch?

De Dir. Industrie heeft dan ook de tekst over de duurzame strategie in de sfeer van de chemie geamendeerd. Le Monde heeft toegang weten te krijgen tot die amendementen en de ermee samenhangende  commentaren van die directie. Wie die leest leert dat er niet veel heel blijft van wat de Dir. Milieu heeft opgezet. Le Monde citeert uit die informatie. Zo lees je dat de Dir. Industrie de introductie van de ‘duurzame strategie’ als erg negatief beoordeelt en het verwijt maakt dat ze ‘een onnodige angst bij de burgers’ creëert. Ook is de verwijzing naar de 74 % van gevaarlijke chemische substanties op de Europese markt geschrapt. ‘Vergeten’ zijn door de Dir. Industrie ‘de waarschuwingen van de wetenschap en de zorgen van de burgers, die de beslissers uitnodigen snel gerichte maatregelen te nemen.’ ‘Verwijderd’ heeft de Dir. Industrie de zinsnede: ‘de chemische vervuiling, erkend als een van de belangrijkste factoren, die de aarde in gevaar brengt en aanleiding is van andere planetaire crisis.’ En zo zijn er nog meer zaken die de Dir. Industrie heeft geschrapt.

Smart regulation

Waar er mogelijk, vanwege chemische vervuiling, kans op ‘ernstige schade voor de gezondheid’ bestaat, vindt de Dir. Industrie dat de EU al de beschikking heeft over een juridisch kader om die problemen aan te pakken. Het is dus niet nodig de boel helemaal om te gooien, vindt ze. Daar tegenover staat de ambitie van de Dir. Milieu met het concept ‘gifvrije hiërarchie’. Die term drukt uit: de nieuwe politiek moet worden het verwijderen van de meest gevaarlijke stoffen. Daarop reageert de Dir. Industrie met het argumentatieve concept ‘smart regulation’ of wel ‘intelligente regulering’. Dat wordt al tijden gehanteerd en bleek in het verleden veelal neer te komen op ‘deregulering’!

Een lid van het EU-parlement, rapporteur van de resolutie op 10 juli door het parlement aangenomen, over die ‘intelligente regulering’ geciteerd in Le Monde: ‘De vereenvoudiging van de EU-wetgeving heeft in het algemeen niet in het voordeel van de gezondheid van de burger en het milieu uitgepakt. Het heeft veelal eerder de autorisatie van bepaalde substanties voor de industrie gefaciliteerd.’

De DG (directeur-generaal) van de Dir. Industrie, die consequent zijn voet op de rem zet als voorstellen de interne markt dreigen te treffen, weet wel een oplossing. ‘De substanties die schadelijke problemen opleveren voor de gezondheid en het milieu zijn te vermijden en te vervangen elke keer als dat technisch en economisch mogelijk is [mijn curs. thh.].’ Dat heet ‘smart regulation’. Mijn [thh.] vermoeden is, dat dit ook is toegepast bij het remmen van de strategie ter bescherming van de bijen.

‘Kapitalismus über Alles’

Het is duidelijk dat er twee kampen, twee directies, binnen de EU-bestuursorganisatie bestaan. Inzichtelijk is geworden op welke punten die directies elkaar bestrijden. Het is ook in te schatten achter welke directie het kapitaal schuil gaat. Ergens in het artikel in Le Monde komt men tegen dat de inname van het standpunt door de EU-Commissie van de ‘duurzame strategie’ ‘de belofte van een kleine revolutie’ inhoudt. Dat is wishful thinking. De revolutie zou wellicht te verwachten zijn met het opdoeken van de Dir. Industrie, wat gelijk zou staan met het opheffen van de gedachte ‘Kapitalismus über Alles’. De constatering van de EU-Rekenkamer over het al dan niet geslaagd zijn van de ‘duurzame strategie’ in het domein van de chemische producten anno 2030, is nu al te schrijven: zie de stand van zaken met de bijen anno 2020!

Thom Holterman (gebaseerd op het artikel van Stéphane Mandard, ‘UE: bataille d’arguments sur les produits chimiques’, in: Le Monde van 17 juli 2020; voor de internetversie, klik HIER).

[Beeldmateriaal met dank overgenomen van Brumlord.]