Ga naar de inhoud

Om het naakte bestaan – Met Marx uit de crisis?

Een boekje met voor menigeen eye-opende, verfrissende inzichten. Een must in een tijd waarvan Herman Wijffels zegt: Wij hebben niet genoeg aan een tijdperk van veranderingen. Nodig is een verandering van tijdperk.
Het boek bestaat uit een onlangs in Utrecht gehouden Karl Marx-lezing, alsof het een vast terugkomend evenement zou zijn, aangevuld met bijlagen over ecologie, economie en oplossingen. Deze bijlagen bestaan uit aaneengeregen fragmenten van eerdere artikelen en recensies van de schrijver die zichzelf niet een echte Marxist vindt maar meer een raden-democraat.

 

5 min leestijd
naakte bestaan

In het kort

1. Economisch, sociaal en cultureel zijn we suïcidaal bezig. Het aardse draagvlak van elke economie en van alle leven, de biosfeer, wordt ernstig aangetast. Binnenkort onomkeerbaar (smelten permafrost, verzuring oceanen e.d.). Het wordt wel geweten maar het zit bij de mensen nog niet in het ruggenmerg.
2. De mens is onderdeel van de levensordening. In deze fase van de evolutie een belángrijk onderdeel vanwege zijn bewuste zijn en omdat hij kennis kan hebben van de ecologie. Maar wat doen in de rijke landen de welvarende verdwaasden daarmee? Zij zijn niet te vergeven wat zij kunnen weten wat zij (niet) doen.
3. Het moderne produceergeweld (productivisme), veroorzaakt door het private of staatskapitalisme of het staatssocialisme, heeft welvaart gebracht. Bovendien zijn alle mensen en hun instellingen de gevangene van dat productivisme. De bedrijfsschoorstenen moeten blijven roken. De economische theorie en meetlatten en de mening van het publiek zijn daaraan aangepast. Daarom zit alles erg vast.
4. De zachte hand van de markt werd de harde vuist van het kapitaal. En hoe mobieler die vuist, hoe instabieler de economieën werden. Geld moet groeien en zo kwam er groeidwang. Levendig werd dynamisch, dynamisch werd hectisch. De deugden van weleer werden de zonden van vandaag.
5. Wat een vraag-economie was werd door het geld een aanbod- ja opdringeconomie. We moeten flink blijven consumeren voor die schoorstenen. De noodzakelijke kalmering kan gewoonweg niet. Daarom is er een revolutie nodig, maar er zijn geen revolutionairen. Althans niet bij ons. Behulpzame gebeurtenissen: de campagne van Al Gore en de kredietcrisis. Om de schade aan de biosfeer te beperken is haast geboden, om mensen en structuren te veranderen geduld. Het spanningsveld van de veranderaars.
6. Ook denkt men uitzichtloos: het komt omdat de mens nu eenmaal hebberig is. Terwijl dat productivisme in hoge mate wordt veroorzaakt door het moderne geldsysteem dat heerst en individualiseert, de concurrentie verhit en onze mentaliteit sterk vormt.
7. Na de kredietcrisis probeert men de trein van het productivisme weer op snelheid te brengen (de lijn SER/regering). Elders raast deze zelfs supersnel door (China en India). Toch ontwaakt er een tegenstroom. Bij ons verhoogt deze dijken en mikt op windparken, ledlampen en craddle2cradle. (Niet te min over doen, kost inspanning genoeg.) Maar met alternatieve energie wil men het produceer-gekkenhuis instandhouden, terwijl de ecologie en de entropie leren dat we met veel minder energie moet zien te doen.
8. We moeten werken aan verdieping: de aandrijvende rol van het geld, de groeidwang, de schoorstenen die moeten blijven doorroken. De gevangenispositie van iedereen, zeker ook van de ondernemers. En ook van de bestuurders – die aangepasten die zijn komen bovendrijven in het systeem. Media die vastzitten aan de aantallen gebruikers (reclame-inkomsten!) De grote politieke partijen die vastzitten aan de aantallen kiezers en dus moeilijk wendingen kunnen maken. (Het makke van de democratie…)
9. Vandaar dat de veranderingsbeweging vooral een bevrijdingsbeweging zal zijn. Voorstellen: Van een aanbodeconomie terug naar een economie afgesteld op de vraag – een verantwoorde vraag. Dit door middel van de opbouw van een thuissector – minder hectisch, echt duurzaam en sociaal – bestaande uit sterk zelfvoorzienende regio’s. Waar iedereen aan het werk is (thuis zorgen of in de buurt is ook werk). Flexibilisering van zowel de kapitaalsbeloning als van de werkgelegenheid. Het geld getemd, van meester tot dienaar. De markt bevrijd van het kapitaal, en de markt van de hele gemeenschap gemaakt. De economie meer van de mensen. Vandaaruit de officiële, door het Grote Geld en WHO/EU geregeerde sector kalmeren, vergroenen en socialiseren. De thuissector als zingevend vangnet.
10. Als je het een beetje volgt, is er overal op de wereld al veel aan de gang in de goede richting, als reacties op de feilen van het huidige systeem. Zet je al die alternatieven bij elkaar, dan krijg je al een aardig en hoopgevend beeld van een meer intelligente samenleving.
11. Kalmering en van richting veranderen in enkele West-Europese landen kan indirect van invloed zijn op andere landen die nog denken met het ouderwetse productivisme vooruit te komen. Die kalmering bij ons (verkleining van onze ecologische voetafdruk) geeft meteen enige ruimte voor economisch herstel in het Zuiden.
12. Er is opstand nodig van alle mensen van goede wil. Waarschijnlijk ook een wisseling van de macht. Dino’s wegwezen! Pionierende woelmuizen en relratten, neem de ruimte.
13. Het inzicht van Marx en Engels dat de productiekrachten van hun tijd, in de handen van de bourgeoisie en met als instrument het kapitaal, destructief zouden worden en dat we ons die krachten dus moeten toe-eigenen ter overleving, kan dus op onze tijd toegepast worden.

—————

Om het naakte bestaan – Met Marx uit de crisis? 
Willem Hoogendijk. 136 blz. ISBN 978-90-6224-493-5  9.95 euro
Uitgave Stichting De Appelboom, Utrecht. Distributie: Uitgeverij Jan van Arkel, Utrecht.
Oa. te krijgen bij Het Fort van Sjakoo in Amsterdam en in Utrecht bij de Rooie Rat.