Brazilië: Landloze landarbeiders schrap tegen Lula

Een
vertaling van een artikel van Isabella Kenfield van CENSA (18/06/07)

Afgelopen
week heeft de Braziliaanse Beweging van Landloze Landarbeiders (MST) zijn vijfde nationale congres gehouden in
Brasilia, de hoofdstad van het land. De kracht die de MST opgebouwd heeft
gedurende de 23 jaar van z'n bestaan, was voelbaar terwijl meer dan 17.500
afgevaardigden uit 24 staten en bijna 200 internationale gasten optrokken naar
het Plein van de Drie Machten. Dit plein ligt tussen de gebouwen van de
uitvoerende, de juridische en de wetgevende machten van de regering in.
Demonstranten hingen een groot spandoek op het plein op met de tekst: "We
beschuldigen de drie machten van het bedreigen van de landbouwhervorming."

De
meeste MST-leden koesteren het oordeel dat President Luis Inácio
"Lula" da Silva en zijn Arbeiders Partij (PT) gefaald hebben het
uitvoeren van de radicale economische en sociale hervormingen die beloofd
waren, met name de landbouwhervorming. Volgens José Maria Tardin, die in 1989
gekozen werd tot de eerste burgemeester van de PT in Paraná en die nu voor de
MST werkt, "is Lula voor links de grootste politieke tragedie in de
geschiedenis van Brazilië."

In een
discussie met journalisten, bracht oprichter en nationale coördinator van de
MST João Pedro Stedile in herinnering dat toen Lula in 2002 gekozen werd, de
MST had gehoopt dat Brazilië veel van het neoliberale beleid dat opgelegd was
door Washington en instellingen als het IMF, ongedaan zou kunnen maken. Maar,
"niemand kan beweren dat Lula een alternatief project aan het uitvoeren
is. We kunnen niet zo simplistisch zijn om te zeggen dat alles de fout van Lula
is, maar de regering Lula vertegenwoordigt niet de werkende klasse en is niet
links," zei Stedile. Hij wees erop dat gedurende Lula's eerste termijn van
vier jaar, de financiële sector meer kapitaal heeft opgehoopt dan gedurende de
voorgaande acht jaar onder President Fernando Henrique Cardoso.

Deze
publieke bekentenis van een breuk in de historische alliantie tussen de MST en
Lula en de PT, vertegenwoordigt een belangrijke verschuiving in de richting van
een meer confronterende stellingname. Een MST-lid vertelde dat Lula had
gevraagd om te mogen spreken op het congres, maar geweigerd was. Lula had
eerder verzoeken van de hand gewezen om de MST te ontmoeten nadat hij afgelopen
oktober voor een tweede termijn gekozen was. De optocht van donderdag was
belangrijk voor de verhouding van de MST met de rest van de Braziliaanse
maatschappij, aangezien veel stedelijke Brazilianen, die ook gedesillusioneerd
zijn, geloven dat de MST Lula nog steeds steunt.

De
klachten van de MST over Lula zijn tekenend voor diens onvermogen om politiek
gezien naar links te bewegen, zoals andere leiders in Latijns Amerika wel doen,
zoals Hugo Chavez in Venezuela, Evo Morales in Bolivia en Rafael Correa in
Ecuador. Niet alleen heeft Lula de voortschreidende intocht van buitenlands
kapitaal in Brazilië niet afgeremd, in veel gevallen versnelt hij die juist.
Zoals in het geval van zijn voorspraak van de export van Brazilie's ethanol
productie naar de VS. In termen van geografische afmeting, bevolking en
economische kracht, is Brazilië het grootste land van Latijns Amerika. Zo lang Brazilië
Washington's neoliberale beleid niet het hoofd biedt, zal de regio gehinderd
worden in het vermogen om de verschuiving naar links te consolideren.

Groeiende
woede en vijandigheid tegen de VS was ook een belangrijk onderdeel gedurende
het congres. Onderweg naar het Plein van de Drie Machten kwamen de
demonstranten langs de ambassade van de VS, waar ze doodskisten plaatsten met
de namen van landen, waaronder Irak, Palestina, Haïti en Afghanistan en vuilnis
op het grasveld van de ambassade werd gegooid. François Houtart, directeur van
het Centre TriContinental in België, verklaarde, "Neoliberalisme is in
crisis, en het imperialisme van de VS is op de terugweg. Imperialisme verliest
terrein maar is nog steeds sterk." Houtart verklaarde dat mondiaal
kapitaal zoekt naar "nieuwe grenzen van overheersing," en noemde
biotechnologie, agribusiness en de privatisering van publieke hulpbronnen.

Juan
Reardon, Nationale coördinator van de Vrienden van de MST, met thuisbasis in
Santa Cruz, Californië, stemde in met Houtart's vaststelling. "Irak toont
aan dat het leger van de VS niet onoverwinnelijk is," zei hij. "De
oorlog in Irak zet vraagtekens bij de gehele militaire machtsstructuur van de
VS."

Het
congres werd afgesloten met een video-boodschap van Subcommandante Marcos van
de Mexicaanse Zapatistische beweging. Hij verklaarde dat de MST "onze
genegenheid heeft en ons respect, en ook onze bewondering heeft. We voelen
broederschap voor alle bewegingen en mensen die om land strijden, omdat geen
enkele natie echt soeverein kan zijn als het land niet in handen is van degenen
die het bewerken. Er kan geen sociale rechtvaardigheid zijn zolang de productie
voor de buitenlandse dieven is en niet voor de arbeiders."

Marcos'
boodschap onderstreepte de belangrijke positie die de MST ingenomen heeft in de
groeiende mondiale strijd tegen neoliberalisme, vooral in Latijns Amerika.
Sinds de oprichting in 1984 is er begonnen met het organiseren van arme,
landloze gezinnen voor het bezetten van ongebruikte grond van
grootgrondbezitters. De MST heeft ook een belangrijke rol gespeeld in het
organiseren van de internationale beweging Via Campesina, die met meer dan 150
organisaties op vier werelddelen vertegenwoordigd is.

Er
waren dan ook, ondanks de verschillende uitdagingen waar de MST tegenover staat
bij het opbouwen van een alternatief project in Brazilië, veel redenen voor de
afgevaardigden op het congres om te vieren. De MST heeft de regering gedwongen
om meer dan 370.000 gezinnen land te geven en heeft ook veel bereikt op het
gebied van onderwijs, met name alfabetisatie van volwassenen. Met de leus
"elke landloze studeert," heeft de MST banden aangeknoopt met
federale en staatsuniversiteiten en met buitenlandse overheden zoals Venezuela
en Cuba om onderwijs te verbeteren op het gebied van taal en gezondheid.

De MST
loopt bovendien voorop als het gaat om het invoeren van ecologische landbouw en
beleid op het gebied van voedselsoevereiniteit, die beide kunnen genieten van
groeiende populariteit in progressievere ontwikkelingskringen sinds begin jaren
2000. Terwijl de beweging zich ontplooid heeft, is het bewustzijn sterk
gegroeid dat de geïndustrialiseerde landbouw verworpen moet worden, met name
monocultuur met gebruik van landbouwvergif en de productie van handelsgewassen
voor de export. Ecologische landbouw wordt gezien als een manier voor mensen,
met name de arme bevolking buiten de steden, om uit de klauwen te kunnen
blijven van multinationale agribusness bedrijven.

Het
congres werd ook gebruikt als forum van het MST om steun te verwerven voor de
bezetting door Via Campesina van een testboerderij van de Zwitserse
multinational Syngenta in de staat Paraná. Deze was op 14 maart 2006 door de
beweging bezet nadat de Braziliaanse overheid bevestigd had dat Syngenta
illegaal genetisch gemodificeerde soja had geplant. De boerderij ligt binnen de
grenzen van Iguaçu Nationaal Park dat in 1986 door de Verenigde Naties tot
Beschermd Erfdeel van de Mensheid was verklaard. De sociale bewegingen hebben
de krachten verenigd met gouverneur Roberto Requião om deze bezittingen van de
multinational te onteigenen.

In zijn
laatste brief aan de Braziliaanse gemeenschap, verklaarde de MST dat het zal
doorgaan met "strijden zodat alle grote grondbezittingen onteigend zullen
worden, met voorop de bezittingen van buitenlands kapitaal en de banken."
Verder wordt beloofd dat de MST "strijd zal leveren tegen multinationale
bedrijven als Monsanto, Syngenta, Cargill, Bunge, ADM. Nestlé, Basf, Bayer,
Aracruz en Stora Enso, die uit zijn op de beheersing van de zaden en de productie
en handel van de Braziliaanse landbouw."

——————-

Isabella
Kenfield is verbonden aan CENSA en een journalist met als thuisbasis Curitiba,
Brazilië, waar ze schrijft over sociale bewegingen, agribusiness,
landbouwconflicten en rurale ontwikkeling.