De G8 en de onschuldige steen

Wanneer
een gerenommeerde krant als Die Zeit de helft van zijn voorpagina gebruikt voor
een commentaar op de strategie van de andersglobalisten, dan moet er wel iets
aan de hand zijn.

In Die
Zeit nr. 24 van 6 juni is het zover. Onder de titel "Hört auf!"
krijgen we de opinie van Bernd Ulrich over het gebruik van geweld door de
demonstranten tegen de G8. Interessant, daar niet van, maar ook een beetje
aangebrand.

Het
betoog van Ulrich komt erop neer dat hij de geweldloze activisten oproept om
zich af te scheiden van degenen die geweld gebruiken.

Vooraf:
zijn terminologie omhelst, me dunkt, een misvatting wanneer hij daarbij de
'autonomen' als groepsnaam gebruikt voor de relschoppers. Daarmee schoffeert
hij die autonomen die uitdrukkelijk geweld weren.

Waar
hun geweld lang geleden nog spontaan was, zijn ze er nu op getraind en
uitgerust, tot en met het zwarte uniform. "Gewalt ist ihr Ziel' schrijft
hij, 'zoals tijdens de G8-protesten weer eens duidelijk werd'.

De
beweging roept hij op om politiek en fysiek afstand te nemen van de zwarte
uniformen. Diegenen die menen dat alle G8 protesteerders hetzelfde wereldbeeld
delen, noemt hij afzichtelijk naïef. Immers, het gebruik van geweld, is geen
neutrale opstelling. De stenengooier denkt niet aan hongerende kinderen in
Afrika. Die schieten met gebroken politiearmen ook niet op. Het geweld
gebruiken ze louter voor hun eigen glorie en bevestiging.

Ulrich
schetst een moreel onderscheid tussen de democraten en niet-democraten. Aan
dezelfde kant van deze grens ziet hij zowel Bush (als 6 andere G8 leiders) als
de geweldloze demonstranten. Aan de overkant dus de relschoppers.

Zijn
artikel bevat nog een interessante passage waar hij stelt dat de beweging zich
laat gijzelen door de relmakers. Men tolereert de brutale minderheid, om dan
met grote ogen vast te stellen dat het geweld de krantenkoppen bepaalt. Men
laat zich naar het secundaire drijven, 'man lässt sich in eine Fixierung auf
Sekundäres treiben'.

 
Varianten
op Ulrich's redenering waren tijdens de dagen van G8 protesten ook in andere
Duitse kranten te lezen.

Hoe
ziet de beweging dit zelf? Kan niet anders dan een verdeelde opinie zijn. Twee
aspecten worden onderscheiden aangaande het geweld: het morele en het
strategische.

Wat de
strategie aangaat, velen delen wellicht de mening van de Duitse pers. Bij de
organisatoren van de geweldloze protesten lagen na de eerste rellen ook
scenario's klaar om -geweldloos- tussenbeide te komen wanneer bij hun vreedzame
blokkades geweld zou gebruikt worden. Letterlijk tussenbeide komen was het
plan: met de armen omhoog, tussen politie en stenengooiers.

Niets
zo vervelend en destructief voor een geweldloze actie als het onvoorzien
escaleren naar geweld natuurlijk: heel het geweldloze concept wordt onderuit
gehaald, vreedzame demonstranten komen in gevaar, de kracht van de serene actie
wordt gebroken, de politie krijgt de reden om in te grijpen waarop ze wachten.
Naar de buitenwereld is het beeld niet meer die van de vastbesloten maar ten
allen tijde respectvolle protesteerder. Het beeld kleurt grimmig zwart,
relschoppers zijn niet lief en de aanhang bij het publiek voor de eisen van het
protest smelt zienderogen.

Integendeel,
vraagt de publieke opinie om streng ingrijpen, wat politiek en politie niet
nalaten om te verzilveren. Weg dus met de zwarte uniformen, dat ze hun eigen
front organiseren. Denken ze daar te kunnen winnen tegenover de legers van onze
moderne staten?

De
meeste tegenstrijdige opinies vinden we in het debat over de morele
verantwoording van geweld als strategie. Tijdens de slotmeeting van de
alternatieve G8-top werd het nog verwoord door Sandro Mezzadra van de
universiteit van Bologna: "de stenengooiers voeren dezelfde strijd, ze
kiezen een ander middel". Reactie uit de zaal (de Nikolaikirche van
Rostock): een oudere vrouw veert recht en zegt het een schande te vinden dat
zoiets in een kerk verkondigd wordt. Ter legitimatie van het gebruik van een
geweldstrategie wordt al eens aangehaald dat het dagelijkse geweld van
staatswege komt: oorlog, foltering, het organiseren van armoede en dodelijk
honger, het ontnemen van mensenrechten, … In dit verband: vooral de staten
van de G8 zijn vandaag de masters of war (zie bijvoorbeeld hier).

Het
gebruiken van geweld is in sé een kritiek op het behouden van het monopolie
door de staat op het geweld.

Tenandere:
de deconstructie van 'kwalijke constructies' – bouwwerken die een instrument
zijn van de overheersende krachten in ons kapitalistisch bestel zoals banken,
bepaalde lobbykantoren of hoofdkwartieren- is een interessante strategie: José
Bové en zijn Conféderation Paysanne deden het ons voor door een nieuw Mac Donalds
restaurant te ontmantelen met schroevendraaier en Engelse sleutel en de
materialen verder onaangeroerd te laten. Helaas is een dergelijk propere aanpak
niet iedereen gegeven, en toch: na ultieme deconstructie wordt glas weer zand,
steen weer grond en is staal hersmolten.

Men mag
de vergissing niet begaan om de zwarte uniformen als ongeletterden af te doen:
te lezen aan hun blogs zijn er ook veel hooggeschoolden aanhanger van de
geweldstrategie. John Zerzan, Amerikaans filosoof en anarchist, gaat door voor
hun belangrijkste ideoloog. Een vriend van me schreef het zo: zeg eens
met de hand op het hart dat wij niet met stenen mogen gooien, terwijl zij
moorden.

Naast
deze politiek benadering kan ook een cultuurfilosofisch inzicht gezocht worden,
zoals in Neues Deutschland van 6/06/07 ('Der unschuldige Stein?', H.D.Shütt,
p.9). Hij beschrijft 'die Steinewerfer' als iemand die uiting geeft van een
sentiment dat niet gedisciplineerd wordt tot iets vaag en aangepast.
"Wanneer anders zien de machtigen nog het gezicht van hun morrende,
ontevreden volk? Is hun steen niet ook degene die eenieder in zijn hart draagt
('der ins zum Herzen fällt') en die in dit geval ongecontrolleerd en dom
gebruikt wordt? Vervolgens maakt hij een vergelijking met de psyche van
anti-helden uit de theatergeschiedenis, die trouwnes ook vaak met zwarte kleren
worden opgevoerd.

Interessant,
maar zelf denk ik dat we met deze discussie inderdaad afwijken van wat
essentieel is, minstens in deze volg ik Bernd Ulrich van Die Zeit. Heel het
gepiegel over politiestrategieën en de rechten van de gearresteerde kunnen me
niet boeien, wie de morele rechtvaardiging en verantwoording voor zijn daden
draagt en met menige korrels zout de wet respecteert, kan zich beter met
interessanter lectuur bezighouden. Het
echte strategische debat behandelt andere kwesties: hoe slagen we erin om te
winnen, hoe kan de beweging haar eisen hard maken en vertaald zien in een veranderde
mentale, politieke en economische constructie.

Het
debat hierover blijft helaas oppervlakkig, meer aandacht hiervoor lijkt me vast
toe te juichen. Interessant op dit
gebied is een publicatie nav de G8 van Turbulence.

Tot
slot nog over de pers: een foto van rellen verkoopt wellicht gemakkelijker dan
ééntje van een geweldloze blokkade. Maar het evenwicht in de berichtgeving was
er tijdens de G8 niet altijd.

Ter
illustratie: het 'artikel'van twee zinnen vandaag (14/06/07) in De Morgen. 'G8-betogers leggen lijst met klachten
tegen politie voor… De klachten gaan over beledigingen, seksuele intimidatie,
mishandeling, en ongeoorloofd gebruik van geweld'.

Volgens
veel getuigen werden veel rellen uitgelokt door het optreden van de politie.
Twee mollen van de politie werden ook ontmaskerd toen ze een groep zwarte
uniformen probeerden op te hitsen om hun
steen te gooien. Ze werden door de omstaanders gedwongen om hun
identiteit vrij te geven.

Vervolgens
dus, proberen sommige journalisten de goede van de slechte manifestanten te
onderscheiden en ze gaan daarin wel heel ver. Ondermeer Walden Bello, directeur
van Focus on the Global South (tevens een partner van 11.11.11), werd valselijk
beschuldigd van het oproepen tot geweld. Der Spiegel zag zich gedwongen om
nadien zijn excuses aan te bieden . 'Irresponsible journalism is alive and
well in Germany ', schrijven die van Global South. Mijn suggestie: laat die 'in
Germany' er maar af. 

Ach,
laat me eindigen met het citaat van Pablo Neruda, ter herinnering gebracht door
Jean Ziegler als hulde aan de beweging,
tijdens de opening van de tegentop in Rostock: "You can cut off all the
flowers, but you cannot keep spring from coming."

Zie
ook: "Rellen na G8-protest in Rostock " op Indymedia-be.