De kredietcrisis volgen (4): reacties op megareddingsplan
Overal zijn de afgelopen dagen de beurskoersen omhoog gegaan, nadat in
het weekend de Europese regeringsleiders een reddingsplan voor de
financiële sector hadden bedacht dat zijn weerga niet kent en dat nog
meer geld omvat dan het eerdere uit de VS waar we toen helemaal van
ondersteboven vielen. Het kan dus letterlijk niet op, zo lijkt het. In
werkelijkheid is het levensgevaarlijk gegok met ‘ons’ geld om de banken
en de economie vlot te trekken, zonder dat enig parlement er nog veel
controle meer over heeft.
(zie eerdere overzichten hier (1) hier (2) en hier (3))
De nieuwste en meest spectaculaire maatregel is, nadat eerder particuliere spaartegoeden gegarandeerd werden, dat ook leningen tussen banken onderling voortaan door de overheden gegarandeerd worden. Dat hebben de 15 landen van de eurozone tenminste afgesproken. Dat zou het probleem op moeten lossen dat er de afgelopen dagen nauwelijks meer transacties tussen banken waren omdat die bang waren hun geld kwijt te raken aan een ‘omvallende bank’, waardoor een algehele economische verlamming optrad. Om het verkeer tussen banken weer op gang te brengen, is nu dus besloten dat de staat garant staat als er iets mis gaat. De vraag is wat dat nog met kapitalisme te maken heeft (waar winst door uitbuiting legitiem geacht werd omdat de kapitaalsverschaffer het risico loopt zijn bezit te verspelen).
Een van de problemen die nu ontstaat, is het verschil in positie van ‘gezonde’ banken (die geen staatssteun ontvangen) en de wankelbanken, zoals ABN-Amro die in feite genationaliseerd is. Er gingen zelfs stemmen op, ook in gerenommeerde economische en politieke kringen, om (tijdelijke) de gehele financiële sector te nationaliseren, dus niet alleen de zwakke broeders. In ieder geval is de Rabo-bank in de gordijnen geklommen omdat Bos gesuggereerd zou hebben dat ook zij op zouden kunnen draaien voor eventuele verliezen bij de ‘gegarandeerde’ IJslandse bank Icesafe. Interessant is ook dat onder andere een groot aantal Nederlandse gemeentes een spaarpotje bij die bank bleek te hebben, en dat geld nu kwijt dreigen te raken. Voor particuliere spaarders is tot 100.000 euro gegarandeerd, maar de Gemeente Amstelveen (niet bepaald een van de armste) bleek er wel 15 miljoen te hebben geparkeerd en Asten een miljoen.
De veelbejubelde stijging van de aandelenkoersen valt eigenlijk erg mee, of tegen zo je wilt. De Nederlandse AEX is nog steeds niet boven de 300-grens uitgekomen, waar die vorige week doorheen zakte, hetgeen eerder nog voor ondenkbaar gehouden werd. In Wall Street eindigde de Dow Jones index vandaag zelfs lager dan gisteren en hangt nog steeds onder de ‘historische’ 10.000 punten. En dat ondanks de vele honderden miljarden die de overheden de afgelopen dagen toegevoegd hebben aan hun eerdere injecties. Nederland loopt daarbij aardig voorop; na de 20 miljard die twee weken geleden op tafel kwamen, beloofde Bos dit weekend nog eens 200 miljard (ter vergelijking: Duitsland heeft het over 100 plus 400 miljard, de VS 513 miljard euro). Zie hier een handig overzicht op de BBC-website.
De meer pessimistische analisten waarschuwden daar al voor en halen daarvoor vaak de lekke-band-metafoor tevoorschijn; je kunt er wel lucht inpompen en dat helpt even, maar als er overal gaten zitten waardoor geld verdwijnt, loopt die toch weer leeg. Bovendien is die aandelenbeurs niet echt een goede indicatie van de toestand van de economie.
Met al dat geld had ook iets anders kunnen gebeuren, stellen veel linkse commentatoren, en als je het toch in de reguliere economie steekt, kun je tenminste tegeneisen stellen. Tot nu toe zijn daar van regeringszijde nauwelijks indicaties van, behalve dan het populistisch handige verbod op superbonussen voor de managers van de betreffende bedrijven. Bij Fortis hebben ze die boodschap nog niet ontvangen.
Uit de stortvloed linkse commentaren en analyses hier eerst een paar hoogtepunten.
Het netwerk uit de globaliseringsbeweging Attac heeft een uitgebreide verklaring uitgebracht, waarin aangegeven wordt welke maatregelen zij noodzakelijk en rechtvaardig achten. Het gaat om een heel stel maatregelen om de macht en vrijheid van financiële markten aan banden te leggen. Opvallend is dat er ook opgeroepen wordt voor een Nieuwe Bretton-Woods Conferentie, nadat de Britse premier Brown die ook al aangekondigd had.
Ook het IMF en de Wereldbank (die min of meer op de Bretton-Woods conferentie ontstaan zijn) en die tot voor kort steeds minder macht hadden in de financiële wereld, zien plotseling een nieuwe rol weggelegd voor hun instellingen, namelijk de ontwikkelingslanden ‘helpen’ om de kredietcrisis te overleven.
Robin Broad en John Cavanagh hopen echter dat de Wereldbank niet voortgaat met het ruinieren van de wereld.
Ook de kersverse nobelprijswinnaar Krugman ("this morning something funny happened") oordeelt dat Brown eindelijk iets goed heeft gedaan, misschien heeft hij wel het wereldsysteem gered.
Krugman vat de crisis even samen: "What is the nature of the crisis? The details can be insanely complex, but the basics are fairly simple. The bursting of the housing bubble has led to large losses for anyone who bought assets backed by mortgage payments; these losses have left many financial institutions with too much debt and too little capital to provide the credit the economy needs; troubled financial institutions have tried to meet their debts and increase their capital by selling assets, but this has driven asset prices down, reducing their capital even further."
Loren Goldner pleit voor meer radicale maatregelen in de strijd tegen ‘fictief kapitaal’: "What we need is a basic grasp of the total resources available on a world scale, in terms of existing labor power and means of production, to effect such a transition. The cost of reproducing world society in today’s terms is the "foundation" of a measure of "fictitious capital". Here the is the minimum, "first 100 days": program.
Gedegen uitlegwerk van Cornerhouse (pdf): Crumbling Wall of Money
Global Growth of Private Equity
De schrijvers van House of Cards hebben weinig vertrouwen in de laatste maatregelen.
Walden Bello maakte al in september een handig overzicht van de feiten.
Chomsky zet de zaken helder op een rijtje: The Financial Crisis of 2008
Monbiot denkt dat de klimaat/natuurcrisis deze economische crisis zal doen verbleken.
In Nederland: Willem Bos ziet geen oplossingen.
Dit wordt door sommigen voorgesteld als oplossing.
Of toch Crash and Burn?
Op indymedia Duitsland het gebruikelijke gedegen overzicht met grafieken van Wal Buchenberg.
Nb: aanstaande zaterdag 18 oktober is in Den Haag een informatiebijeenkomst over de crisis.
———————–
www.globalinfo.nl