De kredietcrisis volgen(2)

(Een vervolg op dit eerdere overzicht)

De kredietcrisis blijft ongelofelijke ontwikkelingen vertonen. Na een eerdere bekendmaking dat Nederland, België en Luxemburg Fortis te hulp zouden schieten met 11 miljard euro toen deze meegesleurd dreigde te worden in de reeks omvallende banken, blijkt nu een nog grotere operatie opgezet te zijn. De Nederlandse staat heeft alle Nederlandse activiteiten binnen het Europese concern opgekocht, waaronder ABN-AMRO, voor 16 miljard euro. Volgens minister van Financiën Bos is het een "tijdelijke maatregel" en zal de boel weer geprivatiseerd worden als de economie er beter voor staat. (NRC)

Onder leiding van Sarkozy, en geïnspireerd door een voorzet van Balkenende, probeert de EU een soort permanent fonds op te zetten om getroffen bedrijven bijstand te verlenen. Het voorstel is een pot van zo’n 300 miljard euro te creëren (waarvan Nederland 18 miljard zou moeten inleggen).  Maar niet iedereen in de EU is daar erg happig op, met name Duitsland verzet zich tegen het plan. De pogingen van Sarkozy/Balkenende zijn mede ingegeven door het feit dat de crisis spanningen binnen de EU veroorzaakt, doordat lidstaten op eigen houtje maatregelen nemen. Zo hebben zowel Ierland als Griekenland het besluit genomen alle spaartegoeden bij hun banken volledig te garanderen. Andere landen hebben beperkte garanties (in Nederland is het bijvoorbeeld 40.000 euro), waardoor er binnen Europa nu geldvlucht dreigt van het ene land naar het andere. (FD)

Ondertussen is in de VS eindelijk het gigantische bail-out-plan goedgekeurd dat de Amerikaanse regering had bedacht om daar de financiele sector met belastinggeld vol te pompen. Ondanks veel protest werd vrijdag door het Huis van Afgevaardigden met meerderheid (263 voor, 171 tegen) voor het plan gestemd, dat Bush inmiddels al tot wet ondertekend heeft. Het betreft de veelbesproken 700 miljard dollar belastinggeld die naar de banken zal gaan om hun ‘slechte takken’ op te kopen. De Republikeinse congresleden (de Senaat had donderdag al voorgestemd) die maandag nog weigerden het plan te steunen, werden over de streep getrokken met beloftes voor extra belastingverlagingen. Dat zal vermoedelijk de schade alleen maar vergroten omdat het nu nog moeilijker zal worden deze schuld ooit af te lossen.

New York Times columnist Paul Krugman denkt dat het allemaal niet veel zal helpen, en dat het hoofdzakelijk wat uitstel van executie betekent. Het is paniekvoetbal zonder inzicht:
"As recently as three weeks ago it was still possible to argue that the state of the U.S. economy, while clearly not good, wasn’t disastrous — that the financial system, while under stress, wasn’t in full meltdown and that Wall Street’s troubles weren’t having that much impact on Main Street…. But that was then." "(…) And the people who should be steering us away from that abyss are out to lunch."

Krugman haalt deze speculant aan die meent dat het huidige tijdperk vergelijkbaar is met dat van de terreur tijdens de Franse Revolutie: "Markets get overdone and revolutions end in excess. In my opinion, the fact that American Express can trade that wide is the financial equivalent of the Reign of Terror during the French Revolution. Trust has been destroyed and devalued and it will take a very long time for it to revive itself."

Kenmerkend is dat het fameuze bedrag van 700 miljard dollar ook niet planmatig tot stand is gekomen. Volgens de LA Times   die dit zakenblad als bron aanhaalt) dachten ze bij Financiën: laten we een lekker groot bedrag uit de duim zuigen, dat zal iedereen overdonderen ("It’s not based on any particular data point," a Treasury spokeswoman told Forbes.com Tuesday. "We just wanted to choose a really large number."). Het bedrag is overigens maar 100 miljard meer dan het budget voor defensie (lees: de kosten van onder meer de oorlogen in Irak en Afghanistan

Zie hier trouwens een overzicht van alle (wordpress)blogs die over dat bedrag bloggen.

Een van de gevolgen van deze kredietcrisis is dat lokale overheden (zoals de staat Californië) zonder geld dreigen te komen te zitten. Schwarzenegger – gekozen op een imago van een extreme vrijemarktjongen – smeekt nu op z’n knieën om hulp. Bepaald zorgwekkend voor machthebbers als Bush en Bos moet wel zijn dat ondanks deze verbijsterende hulp aan het kapitaal, de beurskoersen penibel blijven. De belangrijkste Amerikaanse indexen zakten zelfs op vrijdag nog verder (bron ).

In veel zogenaamde ontwikkelingslanden wordt met de nodige ironie op deze maatregelen gereageerd. De Braziliaanse president Lula merkte eerder al op dat in het verleden dit soort staatssteun hen altijd verboden was door IMF en Wereldbank. De huidige crisis blijkt trouwens voordelen voor ontwikkelingslanden te bevatten. Ze hebben relatief weinig last van de de crisis omdat het vooral financiële speculaties in het Noorden betreft en: "Een dalende export naar rijke landen wordt gecompenseerd met onderlinge handel en groeiende binnenlandse consumptie. Hun ontluikende financiële sector is te weinig verweven met Wall Street om voor grote schokgolven te zorgen."

In Rusland daarentegen blijven de beurskoersen kelderen en is vrijdag voor de zoveelste keer de handel stilgelegd.

Ondertussen groeien de betere analyses van deze opmerkelijke ontwikkelingen in het kapitalistische systeem langzaam aan.
(in het vorige overzicht werden al links naar een aantal bronnen gegeven)

Hieronder een aanvulling van websites  en nieuwe analyses.

Transnational Institute is ‘Casino Crash’ begonnen, een verzameling "Critical radical thinking on the financial crisis"

Andere klusterwebsites zijn Truthout :
common dreams en countercurrents.

Meer economische analyses:
CPE , Economic Dreams en Naked capitalism.

In het Nederlandse blijft gedegen linkse informatie schaars, tenzij we in België zoeken, bijvoorbeeld
uitpers   en Attac Vlaanderen
(En globalinfo.nl natuurlijk, als u af en toe wat schenkt om die in de lucht te houden)
In het Franse en Duitse taalgebied verschijnt natuurlijk ook van alles, maar ik heb me verder maar tot Engels beperkt. In België is eerder dit jaar trouwens het volgende complot (filmpje) van de bevolking ontdekt.

Zijn er verder nog positieve uitwegen uit de crisis denkbaar?

Aartsoptimist en anarchistisch historicus Howard Zinn zou het wel weten. Geen belastinggeld verspillen aan het helpen van een stel bankiers, maar de crisis aangrijpen om een einde te maken aan ‘empire’ en een begin aan een democratisch gecontroleerde economie: "Let’s face a historical truth: we have never had a "free market", we have always had government intervention in the economy, and indeed that intervention has been welcomed by the captains of finance and industry. They had no quarrel with "big government" when it served their needs."
(…)

The alternative is simple and powerful. Take that huge sum of money and give it directly to the people who need it. Let the government declare a moratorium on foreclosures and give aid to homeowners to help them pay off their mortgages. Create a federal jobs programme to guarantee work to people who want and need jobs and for whom "the free market" has not come through.
We have a historic and successful precedent. Roosevelt’s New Deal put millions of people to work, rebuilding the nation’s infrastructure, and, defying the cries of "socialism", established social security. That can be carried further, with "health security" – free health care – for all.
All that will take more than $700 billion. But the money is there. In the $600 billion for the military budget, once we decide we will no longer be a war-making nation. And in the swollen bank accounts of the super-rich, by taxing vigorously both their income and their wealth. (..)

Aan de Nederlandse regering is de oproep van Zinn tot nu toe voorbij gegaan. Minister van ontwikkelingshulp Koenders liet woensdag weten te hopen dat ‘investeerders’ zullen blijven ‘investeren’ in de ontwikkelingslanden om zo snel mogelijk weer terug te keren bij business as usual. "Ik doe een oproep aan de ontwikkelingsbanken om juist in deze tijd aan private financiers te laten zien dat investeren in ontwikkelingslanden rendabel kan zijn. Ik wil daarbij samenwerken met de FMO en de private sector’, aldus Koenders (Ontwikkelingssamenwerking)." Hij kan betere eerste eens naar John Cavanagh luisteren.
Ook Barry Gills ziet mogelijkheden om nu ‘radical options’ op de tafel te leggen.

Dergelijke geluiden ontbreken vooralsnog geheel in Nederland. Als begin zouden we kunnen voorstellen dat de zojuist genaaste ABN-AMRO omgevormd wordt in een algemene non-commerciële democratische spaarbank voor de bevolking, een soort moderne en verbeterde versie van de Postbank van vroeger. Misschien kunnen ook de postkantoren dan weer open en kunnen we ook de PTT en de Spoorwegen weer terug eisen, maar dan uiteraard onder waarlijk democratische controle en arbeiderszelfbestuur? In plaats van fondsen te vormen om multinationals bij te staan, zouden regeringen bezig moeten gaan met het garanderen van wereldwijde bestaanszekerheid voor de bevolking. Dat kost een paar centen maar die zijn er genoeg op de wereld, alleen worden ze verkeerd besteed (namelijk aan zinloos bankieren, oorlog voeren en milieu vernietigen).

Mocht de crisis overigens leiden tot een volledige instorting van het monetaire systeem, dan kunnen we altijd nog overgaan op mackerel economics (geld dat je kunt eten).

Stay tuned!