FNV-voorzitter is niet te geloven
Opvallend bedaard en eindeloos matigend: Over het congres van de FNV 12/13 april jongstleden waren de media, ook die van de FNV, zeer summier. Het was wel aanleiding voor voorzitter Elzinga zich in verschillende interviews te laten horen, daartoe ook genoodzaakt zich te ‘verantwoorden’ voor het royement van de voorzitter van de sectorraad senioren, waarop Jan Taat in het commentaar van deze ronde 458 van Solidariteit ingaat.
(Door Hans Boot, overgenomen van solidariteit, foto screenshot van ETUC)
Het congres dat in jaren niet had plaatsgevonden, was Elzinga overigens goed bevallen met vijfhonderd uitgenodigde leden. Het is hier zo’n leuk feestje, de sfeer is echt zo anders dan tien, twintig jaar geleden.(1)
Een genoegen dat hem gegund is, maar ook nieuwsgierig maakt naar wat dat feestje betekent voor het beleid van de FNV. In één van die interviews (de Volkskrant, 16 april 2022) gaat Elzinga op dat beleid in. Dat deed hij ook in eerdere artikelen bij Solidariteit. De voor de hand liggende vraag is wat hij daaraan in dit interview toevoegt. Zeker gezien onze sprekende koppen als: FNV kraakt democratie – Kuur tegen polderverslaving – FNV, laat van je horen en kom op. (2). Kort samengevat is het antwoord op die vraag: de bijna argeloze vanzelfsprekendheid waarmee Elzinga de samenwerking met overheid en ondernemers ‘langsloopt’. Begripsvolle matiging is daarbij de leidraad, gerechtvaardigd door hier en daar een stoere uitspraak.
Ooit platleggen
De inleiding van het interview zette de toon en noemde Elzinga opvallend bedaard. Terwijl de inflatie al weken lang omhoog schiet – een uniek grote kloof tussen prijs- en loonstijgingen – verwees hij naar de in oktober aanstaande af te sluiten cao’s. Rutte had daartoe een voorzet gegeven met zijn mededeling in de ministerraad dat waar dat verstandig is, moeten de lonen omhoog. Slimme grootspraak door te benadrukken dat het ging om een aangelegenheid van de ‘sociale partners’.
Rutte had zijn best gedaan. Elzinga moest maar proberen er zoveel mogelijk uit te halen, maar zag de bui al hangen. Werkgevers die roepen steeds crisis, crisis, crisis. (…) Ze hebben altijd redenen om te zeggen: het gaat slecht, dus we kunnen die looneis niet betalen. Een verontwaardigde klacht die hij had ingeleid met zwaar geschut: Natuurlijk ligt het aan onze macht en moeten we het geld halen waar het zit. Een indrukwekkende knaller, waar velen al tijden op wachten, denk alleen maar aan de winsten van de farmaceutische industrie. Maar elke toelichting of concretisering bleef uit, het bleef bij de opmerking dat er wel winsten werden gemaakt, maar dat die niet gedeeld worden. Het is niet de eerste keer bij Elzinga dat strijdbare woorden niet tot daden leiden. Z0 zei bij vorig jaar rond zijn verkiezing tot voorzitter, het land plat te leggen, voorzien van een voorwaarde a la Rutte als het nodig is. Maar plat leggen, zullen we …… ooit.
Het gaat om cijfers
Verderop in het interview komt het dalende aantal FNV-leden aan de orde. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek van ruim een miljoen in 2017 naar 916.000 in 2021. Een neergang die overigens ook de vakbeweging in omringende landen raakt en in het algemeen verenigingen en partijen treft. Niettemin een terechte zorg (daling organisatiegraad deze eeuw van 25 naar 16 procent, onder de 25 jaar inmiddels minder dan 3 procent).
De stelling van Elzinga is: ons beleid is goed, maar we zijn met te weinig om dat in Den Haag en aan de cao-tafels binnen te halen. Waar we sterk staan, sluiten we betere cao’s af. Een ongrijpbare redenering. ‘Sterk’ wordt gelijkgesteld aan het aantal leden, het beleid is immers goed. En dat groeiende aantal zou met name bij de jongere werkenden gevonden moeten worden. Dan kiest Elzinga voor een zichtbare FNV met een overtuigend verhaal over een brede welvaart die loopt van een stijging van van het minimumloon tot een hogere AOW. Heel veel jongeren geloven dit meteen. Die denken ping, eyeopener. (…) Het mooie is dat het aantal jonge leden stijgt. Dat klopt, maar is uiterst minimaal. Logisch dus dat de krimp gevonden moet worden bij ouderen.(3)
Beeldje ronde tafeloverleg Even terug. Eerst dat minimumloon. Ruttes regering heeft een kleine verhoging aangekondigd in 2024. Elzinga: Wij stellen minimaal 14 euro en misschien moet dat door de inflatie 15 euro worden. (…) Wat ons betreft deze zomer al. Als de ping (ping) de grote verlokker zou zijn om jongeren naar de FNV te trekken, blijft er bij een inflatie van zo’n 10 procent weinig van over. Nog afgezien van de eenvoudige waarheid dat de zichtbaarheid niet van de cijfers zal komen, maar van de systematische aanwezigheid van wervende vakbondsmensen op de plaatsen waar jongeren hun centen verdienen. En de vertrekkende gepensioneerde vakbondsleden? Zou dat te maken kunnen hebben met het botte feit dat ze al een jaar of tien leven met een dalende koopkracht, nog los van de huidige inflatie. Een ontwikkeling die Elzinga niet onbekend zal zijn, maar hij denkt opgevangen te hebben met zijn grote persoonlijke succes van de nieuwe pensioenregeling die onder de kritiek binnen de FNV aan het kraken is.
Verhullende stoere praat
Niet voor niets eindigen de interviews met een passage over de kritiek van met name de senioren van de FNV op het pensioenakkoord. Vriendelijk, laat staan solidair spreekt Elzinga niet over hen. Ze worden onder anderen getypeerd als oude, lastige mannen, zo niet als ruziezoekers en querulanten. Het vervelende is dat je met ruzie sneller de krant haalt dan als het pais en vree is. En dat blijft aan je plakken. Toch is deze inhoudelijke botsing niet de reden het bewuste artikel in de Volkskrant onder de loep te nemen. Wel ongeloof dat een vakbondsvoorzitter zich zo soepel en zelfs gewillig schikt in de sociaaleconomische verhoudingen die rusten op principiële belangentegenstellingen. Misschien is dat mijn argeloosheid, maar de combinatie met stoere maar uiteindelijk loze praat (plat leggen, geld halen waar het zit) lijkt niets anders te zijn dan verhulling van de eindeloze matiging.
Een opsteker is dat ook de opvattingen van deze voorzitter niet samenvallen met de dagelijkse vakbondspraktijk. De blog, midden in de FNV: Vakbondsstrijd vecht voor je recht is daar getuige van – egbertjs.wordpress.com.
Noten
(1) Het Financieele Dagblad, 13 april 2022.
(2) FNV, laat van je horen, kom op – commentaar 406, 26 april 2020. Kuur tegen polderverslaving – extra 429-1, 14 maart 2021. FNV kraakt democratie, extra 451-4, 16 januari 2022.
(3) Jan Verhagen, Jongeren in de vakbeweging. Vakbondslidmaatschap jongeren in vrije val –vakbondshistorie.nl: vakbondslidmaatschap-jongeren-in-een-vrije-val