Gaza: Vijfhonderd doden voor een staatsbudget

(Foto Mazur/Catholicnews.org.uk, flickr CC2.0)

Meer dan vierhonderd doden en heel veel veminkten was woensdag het — voorlopige — resultaat. In een sinds 7 oktober 2023 durende oorlog die al meer dan 48.000 doden eiste, was dit de dodelijkste klap. Een duidelijk signaal om er het einde van het in januari afgesproken Staakt-het-vuren mee af te kondigen.

Niet stoppen

Al wie het conflict een beetje gevolgd had wist dat de Israëlische premier Benyamin Netanyahu de wapenstilstand zou doen springen, en zelfs dat dit moment nabij was sinds de eerste fase ervan afliep op 1 maart. Dat dit op een zo grove manier gedaan werd deed nochtans zelfs trouwe Europese aanhangers van Israël verwonderd opkijken. Niet dat ze er iets aan zullen doen, de Europese vrienden van Israël, hun eigen reglementen toepassen op Israël of zo.

De tweede fase van het akkoord, die al een paar weken geleden had moeten ingaan, behelst immers onderhandelingen over de stopzetting van de oorlog, en Netanyahu verklaarde al enkele malen plechtig dat hij de oorlog niet zou stoppen, niet voor hij Hamas in Gaza vernietigd had. Bovendien dreigden de uiterst rechtse partijen in zijn coalitieregering er herhaaldelijk mee dat zij de regering zouden doen vallen als Netanyahu de oorlog stopt. (Eén ervan, Otzma Yehudit    — Joodse Macht –, van Itamar Ben Gvir was al uit de regering gestapt bij het sluiten van het wapenstilstands-akkoord, zonder de coalitie te doen vallen. Nu, bij het hervatten van de oorlog, trad de groep opnieuw tot de regering toe — die ze dringend nodig heeft.)

De twee maanden relatieve rust op de frontlijnen, relatief want de dodencijfers in Gaza bleven stijgen, en Israëlische tanks konden intussen weer de etnische zuivering van de Westbank gaan bijstaan in Jenin en Tulkarm, met weer tientallen doden als resultaat, konden intussen door beide partijen benut worden. De murwgeslagen inwoners van Gaza, families van nu vooral vrouwen en kinderen, konden zich een schijn van stabiliteit organiseren in de bouwvallen en tentenkampen, goed zichtbaar voor de luchtmacht en haar AI. Hamas kon hergroeperen en aan ondergrondse reparaties doen, Israël kon zijn munitiereserves weer aanvullen — grotendeels met nieuwe aanvoer van raketten uit de VS — en een deel van zijn soldaten wat laten uitrusten. Maar dit was slechts een tijd van wachten.

De uitwisselingen van gevangenen

De tijdspanne werd gemarkeerd door de weerkerende momenten van spanning rond de uitwisseling van gevangenen. Telkens leverde Hamas enkele vooraf afgesproken gijzelaars uit, in ruil voor enkele honderden Palestijnen die Israël gevangen hield. Identiteiten en details aan de twee kanten waren dan minutieus afgesproken en op papier gezet, want elke afwijking, gewild of ongewild, kon het akkoord doen afspringen, lees Israël een voorwendsel geven om de oorlog te hervatten.

Hoe reëel dit gevaar toen al was, bleek telkens weer bij de uitlevering van de gijzelaars, waar Hamas een theatraal militaristische enscenering aan gaf met gemaskerde, strikt geüniformeerde en gewapende strijders, en voor de Israëlische toeschouwers van het door alle TV zenders live uitgezonden gebeuren tot toppunt van wansmaak hier en daar een vrijkomende gijizelaar die haar bewakers ten afscheid bedankte. Of het de bedoeling was hiermee sympathie op te wekken in het Israëlische publiek weet men niet, en als die sympathie er al was werd ze beslist de grond ingeslagen door de laatst vrijgekomen gijzelaar die in zeer slechte staat van verzwakking uitgeleverd werd, “als uit een concentratiekamp”.  Het zal nochtans niet de psychologische staat van de gijzelaars geweest zijn die de regering van Benyamin Netanyahu meest irriteerde, maar de militaristische ceremonie die elke keer opgevoerd werd door Hamas. Want toch was de bedoeling van de oorlog de vernietiging van Hamas, en hier werd elke keer door die Hamas voor de hele wereld duidelijk gemaakt dat zij terdege nog bestond, na anderhalf jaar oorlog tegen, het machtigste leger van de regio. Getuigde het niet van de beste smaak, als teken had het een zekere coherentie.

Per 1 maart diende dus de tweede fase in te gaan, waarin gekoppeld aan de uitlevering van de laatste — nog levende en dode — gijzelaars het einde van de oorlog zou besproken worden. Wellicht in samenspraak met VS-president Trump bij zijn bezoek in het Witte Huis, probeerde Netanyahu hieraan te ontsnappen met een voorstel om het akkoord te herschrijven: de eerste fase zou verlengd worden, gesprekken gingen gevoerd worden, en de overgebleven gijizelaars zouden allen tegelijk uitgeleverd worden. Dit was een voorstel waar Trump wel oren naar had, want het paste mooi bij zijn eigen plan om van de ontvolkte Gazastrook een Levantijnse Rivièra te maken. Maar alle gijzelaars loslaten zonder het einde van de oorlog te bedingen zal Hamas niet zozeer gelegen hebben, aangezien ze daarmee heel hun onderhandelingsbasis uit handen zouden geven. Die wilden, dat is bekend, wel alle gijzelaars teruggeven, maar dan in ruil vooor het echte einde van de oorlog. De discussie rond het voorstel zal Donald Trump geërgerd hebben, waarop hij zijn uitval deed naar Hamas, dat hij al die gijzelaars (onder wie Amerikanen) vrij wilde zien, anders zou “de hel losbarsten” over Hamas.

Men kan dit, als men wil, interpreteren als een groen licht voor Bibi Netanyahu om de bombardementen te hervatten op een grotere schaal. Netanyahu stelde dan voor dat Hamas de helft van de gijzelaars zou uitleveren, en daarna de stopzetting van de oorlog bespreken.  Toen Hamas dit weigerde sloot Israël Gaza opnieuw af voor humanitaire hulpverlening, en sloot de electriciteit af. Ongeveer op dit moment zullen Amerikaanse diplomaten contact genomen hebben met Hamas om een oplossing te bespreken. Dit ondanks het feit dat Hamas voor de VS als terroristische groep op een zwarte lijst staat en er een algemeen verbod is om met Hamas contact te hebben.

Het lijkt erop dat Netanyahu met dit alles in tijdnood geraakt was, en dat hij mede daarom

besloot terug te grijpen naar het medium dat hem het liefst was: de open oorlog tegen de. Palestijnen hervatten. In het weekeinde besloot hij de chef van zijn interne veiligheidsdienst Shin Beth te ontslaan, die de onderhandelingen geleid had, en besliste meteen ook de hervatting van de oorlog. In de praktijk zijn dit ongemeen zware bombardementen, zelfs voor Gaza. Tegelijk ermee lanceerde de IDF een bevel om delen van Noord en Centraal Gaza te evacueren, die aan de grens met Israël liggen. Dit kon er op wijzen dat het leger eraan denkt met haar tanks de strook weer binnen te rijden.

Tegelijk wijst het op hernieuwde bezetting en sluit het naadloos aan bij de lopende operatie die Gaza moet ontvolken, het Palestijnenvrij te maken voor de rivièraplannen. van Trump, en van de hongerige, ongeduldige Joodse kolonisten onder bij voorbeeld hun generaalse Daniela Weiss.

En inderdaad: De tanks waarvan sprake zijn intussen, woensdagmiddag, de Strook binnengereden en hebben de centrale Netzarim corridor opnieuw gesloten. Daardoor is de noordelijke Gazastrook opnieuw afgesneden van de zuidelijke, tegen de bepalingen van de wapenstilstand in.

 Het juiste moment

Drie, vier achterliggende redenen zullen het moment van bommengooien mee bepaald hebben. Zegt Marwan Bishara, Palestijns politiek analist bij Al Jazeera, dat Netanyahu toch altijd al de bedoeling had de oorlog te hervatten tot Hamas vernietigd zou zijn. Het getreiter van Hamas door de ceremonie bij de uitleveringen van gijzelaars zou hem sterk geïrriteerd hebben.

Ten tweede zegt Bishara, kan hij bouwen op de plannen van Trump om de Palestijnen uit Gaza te transfereren: “Een transfer van miljoenen mensen gaat niet zonder oorlog.”

En ten derde zijn er nog altijd de corrruptieprocessen die Benyamin Netanyahu achtervolgen, en die hij alleen kan doen vergeten door de oorlog.

In de Israëlische pers wordt een bijkomend motief aangereikt van intern Israëlische politiek: per 31 maart moet de regering het budget door de Knesset gestemd krijgen. Lukt dat niet, dan wordt de Knesset bij wet automatisch ontbonden, en komen er nieuwe parlementsverkiezingen. In de huidige staat van impopulariteit van Netanyahu zit het erin dat hij die verkiezingen verliest — en daarmee ook zijn immuniteit. Maar de regering heeft in de Knesset slechts een zeer kleine meerderheid met 61 zetels op de 120. Dus is het alle hens aan dek, en was de terugkeer van Ben Gvir en zijn partij hoogst nodig — en voor die partij de oorlog nodig… Want de oppositie heeft ettelijke duizenden bezwaren aangetekend tegen het te stemmen budget, die allemaal moeten behandeld worden. En dit is niet alles, in een week die zich als zeer zwaar belast aankondigt, want Bibi wil meteen ook zijn gerechtelijke hervorming gestemd zien, die waar in 2023 voor de oorlog door half Israël tegen betoogd werd. n daartegen zijn rond de 73.000 bezwaren aangetekend.

Premier Netanyahu verklaart dat het einde van de bombardementen op Gaza nog niet in het gezicht is, en dat onderhandelingen met Hamas slechts nog “onder vuur” zullen plaats vinden. Ongetwijfeld zal Donald Trump dat beamen. Het zal dus wel zo zijn. Maar het staatsbudget van Israël is intussen nog niet gestemd.