Het spel en de knikkers

• (Foto demonstratie tegen hervormingen pensioenen Parijs 2020 door Jeanne Menjoulet, Flicker CC2.0)

Zelf woon ik al 30 jaar in Frankrijk en run daar samen met mijn vrouw een geitenboerderij. Dat klinkt als een fait divers, maar is toch van belang om bijvoorbeeld inzicht te krijgen in de pensioenregeling in Frankrijk. Na zo’n 30 jaar lang 7 dagen per week te hebben gewerkt ga ik op m’n 67e 538 euro per maand ontvangen. En gelooft U me, ik ben niet de enige boer die het met zo’n schamel pensioentje zou moeten doen. Het is op het platteland soms armoe troef. Gelukkig heb ik nog AOW uit Nederland.

Macron heeft de pensioenleeftijd in Frankrijk verhoogd van 62 naar 64 jaar. Deze maatregel brengt iedere Nederlander aan het lachen. Dat hoor ik tenminste van alle kanten. Maar in werkelijkheid gaat het hier niet om de pensioenleeftijd, maar om de dienstjaren. Wil je een volledig pensioen krijgen, dan moet je 42 jaar gewerkt hebben en niet minder. Heb je dat niet, dan moet je ook in Frankrijk tot je 67e doorwerken om je volledige pensioen te krijgen. Wat dus veel mensen, zoals ik, doen. Je mag ook met 60 stoppen, maar je krijgt dan navenant minder.

Kortom, veel mensen werken door, of moeten doorwerken, tot hun 67e om een volledig pensioen te krijgen. De voorgestelde 60, 62, of 64 jaar vormen dus eigenlijk een minimum uitstapdatum. Een soort mogelijkheid tot vervroegd pensioen. Maar dat alles onder de voorwaarde dat je voor een volledige uitkering wel 42 jaar gewerkt moet hebben. De opvatting dat Fransen niet willen werken of niet werken is een misvatting die nergens op slaat. Samenvattend: je moet 42 jaar GEWERKT hebben wil je aanspraak maken op een volledig pensioen. En daarnaast: er is in Frankrijk niet het ‘vangnet’ van een AOW. Dat bestaat niet. Nederlanders, gepamperd als ze zijn, kunnen zich niet voorstellen dat zo’n minimum verzorging, die bovenop hun pensioen komt, NIET bestaat.

Dus dat het vervroegd pensioen in Frankrijk omhoog of omlaag gaat van 64 naar 60 of omgekeerd, heeft alleen met de staatsfinanciën te maken: hoe langer de sociale afdrachten, des te meer in de kas. Veel mensen werken hier, vanuit hun persoonlijke positie, noodgedwongen tot hun 67e. En je mag dat -moet dat zelfs- interpreteren als een graadmeter voor ‘armoede’. En dat is belangrijk voor het vervolg van m’n betoog.

Mijn algemene kritiek op het stuk van Kalshoven begint als volgt: vanuit zijn – door materiele rijkdom en idealisme gevoede – Nederlandse optiek ervaart hij de voorstellen van het NFP (2) niet eens meer als ‘klassiek links’, maar als archaïsch links. Laten we ze één voor één doornemen:

1) Minimumloon omhoog. In Nederland bedraagt het netto wettelijke minimumloon 1857 euro. In Frankrijk 1398 euro. Dat zijn 450 euro verschil tussen twee moderne landen. De NFP wil naar 1600. Bescheiden zou ik zeggen. Niet bepaald archaïsch. Of moet het zo blijven? Armoede trekt een zware wissel op een maatschappij.

2) Prijzen bevriezen, voor voedsel en energie. Met een hoog minimumloon zoals in Nederland zou je kunnen zeggen: what the fuck, dat het voedsel wat duur is. Of de energie. Maar hier in Frankrijk leven veel mensen van net niks. De basis-voorzieningen, zoals voedsel en energie, moeten niet aan systemische schommelingen blootgesteld zijn. Tja, dat is wel klassiek links. Niet liberaal inderdaad. Dus archaïsch?

3) Hogere belasting voor de rijken. Wat archaïsch om dat te willen eisen als je dat afmeet aan de winsten die de internetgiganten maken, zonder belasting te betalen.

4) Goh ja, en onderwijs en zorg … die zouden we eigenlijk moeten vergeten. Vergeten dat je op het platteland hier 40 km (de afstand tussen Amsterdam en Utrecht) moet rijden om een arts of fysiotherapeut te bezoeken, als die arts je al wil hebben. Nee, je om zoiets druk maken … dat is geen links geluid….Of wat denk je zelf?

Ik begrijp uit de column van Kalshoven dat met een dergelijk programmatische inzet zoals van de Franse NFP links zichzelf zou discrediteren. Want wat ze willen lijkt ook nog als twee druppels water op het sociaal-economische deel van het verkiezingsprogramma van de PVV. Daarmee vist de linkse NFP dus in troebel water. Zo is zijn suggestie. Wat het voor hem nog makkelijker maakt deze vorm van links af te schrijven als archaïsch en weinig toekomstgericht. Zijn stelling: ze hebben geen nieuw mooi wervend alternatief, waar wij als rijke verwende linkse Nederlanders nou eens echt warm voor zouden kunnen lopen. Terwijl wij, en zelfs de hele wereld (domineesmentaliteit), dat juist zo nodig hebben.

Maar laten we eens even naar de werkelijkheid kijken. De voedingsbodem voor extreem rechts, zeker in Frankrijk, is ‘armoede’ , de afstand tussen stad en platteland, de afstand tussen de bevolking en de elite. Het iedere maand geconfronteerd worden met gebrek aan geld (het beruchte ‘fin du mois’) laat mensen naar zondebokken zoeken. Daar begint de ware zegemars van extreem rechts. Een zondebok weten ze wel te vinden. Maar dat de ware zondebok de systemische armoede is wordt buiten beschouwing gelaten. Al vlamt die ware reden bij tijd en wijlen scherp op, zoals bij de opstanden van de ‘Gilets Jaunes’. Dat is de werkelijkheid in Frankrijk.

Wij, zowel in Nederland als in Frankrijk, verkeren nu in een situatie waarbij de rechts extreme zondebokken-ideologie politiek de overhand heeft. Dat is erg tragisch.

Wat Nederland betreft is dat voor mij onbegrijpelijk. Een van de rijkste landen ter wereld suggereert zich arm en uitgebuit door immigranten. Het is het gedrag van verwende kinderen.
Wat Frankrijk betreft wordt in Nederland (en ook door Kalshoven) de sociale situatie verward met de Nederlandse. De armoede onder de Franse bevolking wordt niet in zijn volle omvang gezien. Maar het is die armoede (in Nederland dus vermeende armoede) die de ware oorzaak is van het zoeken naar zondebokken. Dus: laat links die ware oorzaak wegnemen en verzachten. Dat is wat de NFP in feite met z’n voorstellen doet en vooral probeert.

Ze hebben één jaar, hooguit drie, om een antwoord te vinden op het autoritaire en fascistische antwoord van het Rassemblement National van Le Pen. Door in deze situatie met een idealisme te komen dat de wereld moet redden -door een modern, niet archaïsch links verhaal in de woorden van Kalshoven- zal links er niet komen.

Links heeft de neiging cultureel, ethisch en moreel open te zijn qua mentaliteit. Daar ben ik een sterke voorstander van. Plat gezegd: links heeft de neiging het ‘wokisme’ tot de kern van hun wereldbeschouwing te maken. Maar hoe goed die boodschap ook is, en hoe sterk we er ook aan moeten vasthouden tegen fascisme en autoritarisme, zonder inzicht in het belang van de status of het gevoel van armoede komt links er niet. De wereld vraagt in feite om minder consumptie. Maar een sociaal rechtvaardige verdeling van de welvaart heeft in het huidige tijdsgewricht de absolute prioriteit. Verhoging van het minimumloon is geen archaïsche politiek maar het de wind uit de zeilen nemen van racistisch extreem rechts. Dat dilemma ziet Frank Kalshoven over het hoofd. De NFP heeft dat wel begrepen.

Frank Kalshoven stuurde me deze reaktie nadat ik hem bovenstaande had toegezonden:

Dank voor de mail. Je aanname klopt niet helemaal. Ik woon al een aantal jaren deels in Frankrijk, en ken bijvoorbeeld de pensioendiscussie daar vrij goed. Ik doe niets af aan je opvattingen. Maar stel wel vast dat de Franse overheid groter is dan de Nederlandse (meer uitgaven, hogere belastingen), en dat er bovendien een hoog financieringstekort is en een onhoudbare staatsschuld. In zo’n situatie is het denk ik te makkelijk om simpelweg de maatregelen voor te stellen die het Front Populaire deed.

Ik heb hem als volgt geantwoord:

Tja beste Frank, dat had ik kunnen weten. Iedere Nederlander heeft tegenwoordig een huisje in Frankrijk. 😅

Maar goed, om even terug te komen op je reactie, waarvoor ik je nog even bedank dat je daar de moeite voor hebt genomen:

We hebben dus een politiek meningsverschil. Ik denk dat het RN een groter gevaar is dan het begrotingstekort. En ik denk dat de politiek van Macron precies dat heeft aangetoond. Met bezuinigingen op essentiële zaken, met het afschaffen van de isf (impôt sur les fortunes) speel je het RN in de kaart. Alleen de bevolking tegemoet komen met een sterkere grip op migratie, meer autoriteit en repressie, doet de panelen verschuiven richting extreem rechts. In Frankrijk zowel als Nederland. Dat is in beide verkiezingen (nl en fr) wel duidelijk geworden. En Frankrijk (en dus Europa) wacht over 3 jaar of 1 jaar een aardverschuiving als politiek niet meer richting de ‘materiële noden’ van de bevolking gaat. Dat is wat er werkelijk op het spel staat. 

Maar ja, links Frankrijk is wel nogal verdeeld. Het wordt helemaal niks met die nieuwe premier ministre. En Macron maakt de fout links te willen uitspelen, terwijl hij z’n overleven aan hen te danken heeft. De deuren voor het RN staan wagenwijd open. Nee nee, begrotingstekort heen en weer…. Dat kan nu niet de leidraad zijn. Ik houd me maar aan Thomas Picketty en anderen die zeggen dat het toch mogelijk is. Soort slaappil. 

Nogmaals bedankt voor je reactie

Mocht je meer van me willen lezen ik schrijf af en toe op konfrontatie.nl. onder het pseudoniem ‘Bender’. Ben ook een soort argumentatie-fabriek. Maar alleen als ik gedreven ben. Meestal heb ik niks te zeggen.

Noten:

1) Links maakt in Europa -eerder ondanks dan dankzij zichzelf- een wederopstanding door. De column zit op het internet natuurlijk (!) achter een betaalmuur.

2) Nouveau Front Populaire, een bundeling van partijen en partijtjes op links die in de naam refereert aan het antifascistische Front Populaire uit de jaen dertig van de vorige eeuw.