Het Wereld Sociaal Forum (WSF): Van Verdediging naar Offensief

Eerdere stukken over het WSF in Nairobi op globalinfo waren onder andere Kritiek op WSF laait op en De Toekomst van de andersmodialiseringsbeweging

Het
Wereld Sociaal Forum (WSF) kwam van 20-25 januari in Nairobi, Kenia bijeen. De
organisatie, begonnen als een soort anti-Davos, is volwassen geworden en heeft
zich verder ontwikkeld dan haar deelnemers beseffen.

Vanaf
het begin is het WSF een bijeenkomst geweest van een brede verzameling
organisaties en bewegingen uit de hele wereld die zichzelf betitelden als
tegenstanders van neoliberale globalisering en imperialisme in al z'n vormen.
Haar leus was "een andere wereld is mogelijk" en haar structuur is
die van een open ruimte zonder beambten, woordvoerders of besluiten. Het WSF
heeft zich opgesteld tegen neoliberale globalisering en de term andersglobalist
is uitgevonden om de positie van de deelnemers te omschrijven – een ander soort
mondiale structuur.

Op de
eerste paar WSF-bijeenkomsten, die begonnen in 2001, lag de nadruk op het
verdedigende. De deelnemers, die telkens talrijker werden, bekritiseerden de Washington
Consensus, de inspanningen van de Wereld Handelsorganisatie (WTO) om het
neoliberalisme een wettelijke basis te geven, de druk van het Internationaal
Monetair Fonds (IMF) op perifere zones om alles te privatiseren en de grenzen
te openen voor het vrije verkeer van kapitaal, en de agressieve houding van de
Verenigde Staten in Irak en elders.

Op de
zesde wereldbijeenkomst, was deze defensieve taal grotendeels ingeperkt.
Simpelweg omdat iedereen die dingen nu wel weet. En dezer dagen lijken de Verenigde
Staten een stuk minder machtig, de WTO lijkt vast te zitten en simpelweg
onmachtig, het IMF is ongeveer vergeten. De New York Times, die verslag deed
van de Davos-conferentie van dit jaar, had het over de erkenning dat er
"een verschuiving in het machtsevenwicht is" in de wereld, dat
"niemand meer de leiding heeft" en dat "de fundamenten van het
multilaterale systeem" opgeschud zijn, "waardoor de wereld met gebrek
aan leiderschap zit, op een moment dat die in toenemende mate kwetsbaar is voor
rampzalige schokken."

In deze
chaotische situatie, presenteert het WSF een reëel alternatief en vormt het
langzaam een web van netwerken wiens politieke invloed de komende vijf á tien
jaar zichtbaar zal worden. Deelnemers aan het WSF hebben lange tijd besproken
of ze door moesten gaan met een open forum te zijn, of dat ze zich meer zouden
moeten toeleggen op gestructureerde, geplande politieke actie. Maar
stilzwijgend, bijna stiekem, werd in Nairobi duidelijk dat het onderwerp
irrelevant was. De deelnemers zouden beide doen – het WSF open houden als
ruimte die toegankelijk zou zijn voor iedereen die het bestaande wereldsysteem
zou willen veranderen en, tegelijkertijd, toestaan en stimuleren dat degene die
specifieke politieke acties zouden willen organiseren, dat zouden doen en dat
op het WSF zouden doen.

Het
kern-idee hiervoor is de vorming van netwerken, waarvoor de WSF bij uitstek
geschikt is om dat te doen op mondiaal niveau. Er is nu een effectief netwerk
van feministen. Voor het eerst werd er, in Nairobi, een netwerk van
arbeidsstrijden ingesteld (waarbij het begrip 'arbeider' breed gedefinieerd
werd). Er is nu een voortgaand netwerk van activistische intellectuelen. Het
netwerk van rurale/boeren-bewegingen is versterkt. Er is een ontluikend netwerk
van mensen die zich inzetten voor alternatieve sexualiteiten (hetgeen mogelijk
maakte dat Keniaanse homo en lesbische bewegingen publiekelijk op konden
treden, wat daarvoor erg moeilijk was). Er is een anti-oorlogsnetwerk (die
direct betrokken is bij Irak en het Midden Oosten in het algemeen). En er zijn
functionele netwerken op specifieke gebieden zoals de strijd om waterrechten,
de strijd tegen HIV/AIDS, mensenrechten.

Het WSF
broedt bovendien manifesten uit: het zogenaamde Bamako Appeal, dat een hele
campagne tegen kapitalisme uiteenzet, een feministisch manifest waarvan nu een
tweede conceptversie gemaakt is en dat zich blijft ontwikkelen, een
arbeidsmanifest dat net ontstaan is. Er zullen ongetwijfeld meer van deze
manifesten komen terwijl het WSF zich voortzet. De vierde dag van de bijeenkomst
was grotendeels gewijd aan bijeenkomsten van deze netwerken, waarvan elke
besloot welke gemeenschappelijke acties het kon ondernemen. Onder de eigen
naam, maar met het WSF als paraplu.

Ten
slotte werd er aandacht gericht op wat "een andere wereld" nu
betekent. Er waren serieuze discussies en debatten over wat we bedoelen met
democratie, wie nu een arbeider is, wat 'civil society' is, wat de rol van
politieke partijen is in de toekomstige opbouw van de wereld. Deze discussies
omschrijven de doelen, en de netwerken vormen een groot deel van de middelen
waarmee deze doelen verwezenlijkt moeten worden. De discussies, de manifesten
en de netwerken voren samen de offensieve houding

Het is
niet zo dat het WSF geen interne problemen kent. De spanning tussen sommige van
de grotere NGO's (met hoofdkantoren en kracht in het Noorden, en die het WSF
ondersteunen maar ook in Davos opduiken) en de meer militante sociale
bewegingen (die vooral, maar niet alleen, sterk zijn in het Zuiden) blijft
werkelijkheid. Zij komen bij elkaar in de open ruimte, maar de meer militante
organisaties beheersen de netwerken. Het WSF lijkt soms op een strompelend
schildpad. Maar in de fabel van Aesopus verloor de flitsende snelle Davos-haas
de race.

=============

Immanuel Wallersteins tweewekelijkse 'commentaries' zijn hier te vinden .

[Met toestemming vertaald door globalinfo.nl Copyright by
Immanuel Wallerstein, To contact author, write: immanuel.wallerstein (apenstaart) yale.edu.]