Maak Kapitalisme Geschiedenis: De blokkade van de G8

Dit is
de vertaling van een stuk van Rob Augman dat eerder op Znet verscheen

De
grassroots mobilisaties tegen de G8-top, die begin juni gehouden werd in de
Noordduitse stad Heiligendamm, werden georganiseerd door een breed netwerk van
directe actievoerders, antiracistische groepen, anti-grens-groepen,
antifascistische militanten, queer activisten, krakers, groepen tegen schulden,
vakbonden, milieuorganisaties en vele anderen. Ondanks het uitermate
restrictieve beleid van de Duitse staat die alle demonstraties verbood in een
wijde omtrek van het 'veiligheidshek' dat de G8-top afschermde, verstoorden de
activisten de G8-top met succes. [i]

De
kleine badplaats Heiligendamm was twee dagen lang alleen bereikbaar met helikopters
of met boten over zee, omdat demonstranten alle landwegen en treinverbindingen
naar de plek van de top blokkeerden. Indrukwekkend waren de beelden van
duizenden mensen die door velden en bossen trokken om de grote politiemacht te
omzeilen en in de buurt van het hek te komen.

Heiligendamm
zal als nieuw historisch moment gelden in de andersglobaliseringsbeweging, een
beweging wiens kracht vaak verklaard wordt uit de diversiteit van haar
deelnemers. Maar deze menigte ('multitude') moet trouwens niet verward worden
met willekeur, aangezien de beweging zelf ook worstelt met de uitdagingen van
het ontwikkelen van een kritiek van het mondiale kapitalisme dat voorziet in
emancipatorische mogelijkheden.

Eigentijdse
sociale conflicten, een wijdverspreid gevoel van vervreemding, intense
gevoelens van machteloosheid en de toenemende intensiteit van gewelddadige
conflicten, maken een lawine aan ressentimenten en weerstanden los jegens de
mondiale situatie die niet emancipatorisch zijn. Veel mensen die ernstig
ontevreden zijn met de mondiale politieke en economische orde, drijven niet in
de richting van organisaties die progressief bezig zijn, of met sociale
rechtvaardigheid. De opkomst van racistische, nationalistische,
fundamentalistische en andere vormen van reactionaire politiek, is ook het
resultaat van een reactie op de mondiale situatie en zij concurreren om macht
en invloed op hetzelfde sociale terrein als links. Je ziet ze ook terug in de
discussies en politieke voorstellen en beleid rond globalisering en dus ook in
de mobilisering tegen de G8 afgelopen jaar.

In
Duitsland, met z'n geschiedenis van Nationaal Socialisme en de opkomst van
neo-Nazisme en nationalisme na de val van de Berlijnse muur, moet links strijd
leveren en zichzelf positioneren tegen kritieken van "de nieuwe wereld
orde", "globalisering" en zelfs van "kapitalisme,"
door niet-emancipatorische posities, waaronder door (extreem) rechts. Zulke
niet-emancipatorische kritieken lopen sterk uiteen, van voorstanders van
economisch protectionisme en politiek isolationisme (die je terugvindt in
rechtse anti-oorlogsposities), tot het culturele gebied van "beschermen
van culturele bijzonderheid tegen commercialisering," tot en met extreem
rechts en diens pogingen om sociale vraagstukken op te lossen op
hypernationalistische manieren.

De
schaal waarop rechtse betrokkenheid in antiglobaliseringspolitiek plaatsvindt,
of bredere sentimenten van reactionair antikapitalisme, levert feiten op die
niet genegeerd zijn door bepaalde delen van links in Duitsland en die je
terugziet in de anti-G8-mobilisatie, gericht tegen extreemrechts, tegen de
staat, of als zelfkritiek van onze eigen sociale bewegingen. Deze groepen
benutten uiteenlopende benaderingen, en stellen ook andere doelen in hun
emancipatorische streven. In hun confrontatie met 'globalisering' aan de ene
kant en met reactionaire antiglobalisering aan de andere kant, zie je dat de
analyses en praktijken binnen links veranderen. De internationale mobilisering
tegen de G8-top in Duitsland biedt een unieke kijk in deze strijden om te
bekijken hoe links en groepen uit het veld van sociale rechtvaardigheid zich
beter zou kunnen bewapenen tegen de ingewikkelde en uiteenlopende uitdagingen
waar we tegenover staan.

De
infrastructuur en mobilisatie voor Heiligendamm is de afgelopen twee jaar
opgebouwd en heeft activisten uit heel Europa en nog verder met elkaar
verbonden. Een week van protesten, een tegentop met internationale gasten die
de grootste problemen van globalisering bespraken, van klimaatverandering en
gezondheidsbeleid tot gender-gelijkheid en het recht op vrije beweging voor
allen, en plannen voor het fysieke blokkeren van de G8-top, waren enkele van de
belangrijkste gebeurtenissen. Mensen organiseerden drie kampen om duizenden
actievoerders te huisvesten, inclusief keukens, beveiliging, douches en andere
voorzieningen. Indymedia-groepen regelden de infrastructuur voor voortdurende
verslaggeving van het nieuws. Informatie werd verspreid met stencils en op het
web om de mensen te informeren over politietactieken, grensbeperkingen,
bewakingstechnieken en nog veel meer over wat ze konden verwachten en hoe ze in
geval van nood ondersteuning konden regelen. Juridische hulp werd gegeven door
linkse advocatenorganisaties. Mobiele groepen zorgden voor medische hulp. Daar
bovenop organiseerden activisten een hotline voor het geval van seksistische of
seksuele incidenten. Groepen als de Hedonistische Internationale organiseerden
demonstraties met hun techno truck en hun "Rave Against the Machine."

Zelforganisatie
was de ruggengraat van de demonstraties en de infrastructuur van de mobilisatie
tegen de G8-top. De middelen zijn het doel, hetgeen ook gold voor een
waardering van plezier, vertier en esthetische wensen. De mobilisatie gaf een
voorbode van politiek, was een visie in praktijk van de "andere wereld die
mogelijk is".

"Nie
Wieder Deutschland!" (Nooit
Weer Duitsland!)

Voor
veel internationale activisten die zich aansloten bij de demonstraties tegen de
G8, betekende de Oost-Duitse stad Rostock waar de massademonstraties en het
voornaamste convergence center waren, geen enkel referentiepunt. Maar voor
degenen die oud genoeg waren zich dat te herinneren, was Rostock de plaats van
een gewelddadige drie dagen durende aanval op Roma en Vietnamese asielzoekers
door neonazi's en gewone Duitse burgers. Het gebeurde 15 jaar eerder, in de
zomer van 1992, en bracht een golf van andere aanvallen door het hele land
teweeg op Afrikaanse, Turkse, Aziatische en andere migranten, waarbij huizen
platgebrand werden en mensen gedood. "Wat 1968 voor links was, was 1992
voor rechts." [ii]

Deze
golf van racistisch geweld was een zwaar politiek thema. Het gebeurde tijdens
de hereniging van Oost en West Duitsland, de val van de Sovjet Unie en de
herschikking van internationale verhoudingen na de Koude Oorlog. Slechts enkele
tientallen jaren na de holocaust bleken racistische meutes en politieke groepen
van Nieuw Rechts weer sterk in opkomst in Duitsland en Europa.

Het
merendeel van de economische problemen die volgden op de "hereniging"
werden geprojecteerd op migranten, als specifieke groep de deze crises zou
veroorzaken. Deze vorm van raciaal zwartepieten bleef niet beperkt tot extreem
rechts, maar spoelde over politieke grenzen heen en werd ook uitgedrukt in gangbare
discoursen. "Bonn (hoofdstad van West-Duitsland), niet in staat om de
economie van de ex-DDR snel op te lappen zoals beloofd, verschoof de
verantwoordelijkheid voor de economische kwalen van het land naar Duitslands
liberale asielwetgeving." [iii]

Vandaar
dat terwijl de politie handjeklap zocht met de meute in Rostock en hen daarbij
urenlang de vrije hand gaf om het asielcentrum aan te vallen, voerde het
staatsbeleid zijn eigen aanval op migranten uit, met beperkingen die bijdroegen
aan het intrekken van de asielwetgeving. Het stelde ook een hiërarchisch
arbeidssysteem in voor degenen die achterbleven, en stuurde de boodschap uit
dat migranten de bron van Duitslands economische problemen zouden vormen.

De
nieuwe economische en politieke situatie werd onder woorden gebracht door een
nationalistisch kader van centrumpolitici, door extreem rechts en door de hele
maatschappij heen. [iv] Maar deze nationalistische explosie en de verschuivende
politieke situatie veroorzaakte ook reacties bij radicaal links. Duits
nationalisme, racisme, fascisme en de geschiedenis van de Shoah werden
belangrijke thema's van zorg. Terwijl ze deze als nauw verbonden beschouwden,
demonstreerde het Duitse links van na '89 achter een spandoek met de leus
"Nie Wieder Deutschland!" (Nooit Meer Duitsland!)

"Wij
zijn hier omdat jullie onze landen verwoesten"

Wij
zijn hier omdat wij jullie grenzen vernielen"

Als
onderdeel van de protestacties tegen de G8-top, werd een actiedag georganiseerd
onder het motto "Mondiale Vrijheid van Beweging." Vroeg in de ochtend
omsingelden zo'n 2000 mensen het 'Bureau voor Buitenlanders" in Rostock,
waar de beslissingen genomen worden of personen wel of geen verblijfsvergunning
krijgen of het land uitgezet worden. Aangezien ze van tevoren van de acties
afwisten, was het kantoor die dag gesloten met de smoes dat er
'computerproblemen' waren. Actievoerders klommen op het dak van het gebouw en
hingen spandoeken op tegen uitzetcentra, met de tekst "Geen kampen – Hier
Niet en Nergens!"

Na die
actie trokken de activisten naar het Sonnenblumenhaus, de plek van de
racistische aanvallen 15 jaar daarvoor. "Door deze manifestatie te houden,
willen we de gebeurtenissen van 1992 herdenken en benadrukken hoe veel slechter
nog de omstandigheden voor vluchtelingen in Duitsland zijn geworden door deze
pogrom." [v] Bij de manifestatie zette de politie de repressie tegen de
activisten voort. Een arrestatieteam drong de demonstratie binnen om een paar
zwartgeklede demonstranten te grijpen, waarbij ze de neus van een vluchteling
uit Kameroen braken en een cameramens verwondden. Later die dag werd de
demonstratie, die toen op weg was naar de haven in het centrum van de stad (en
10.000 mensen telde, vert.) geblokkeerd door relpolitie met waterkanonnen en
pantserwagens. Maar na twee uur onderhandelen, kon de demonstratie voortgezet
worden.

Die
demonstraties waren deel van een week van protesten tegen de G8 waarbij
nadrukkelijk gewezen werd op de strijd die overal geleverd wordt tegen het
bewind van mondiale migratiemanagement. Activisten uit talloze landen namen
deel aan de transnationale netwerk bijeenkomst, waar ze het hadden over de
situatie van de verschillende migratiestrijden, variërend van
massademonstraties en stakingen door geillegaliseerde migranten in de VS,
strijd om legalisering in Frankrijk, België, Italië en Spanje, en acties om
uitzetcentra gesloten te krijgen in Duitsland [vi]. De bijeenkomsten en acties
hebben als doel om duidelijk te maken dat migratie deel uitmaakt van de
processen van internationale verhoudingen van uitbuiting – bijvoorbeeld door
privatisering van hulpbronnen in het mondiale Zuiden die het voor mensen die
daar leven steeds moeilijker maakt om zichzelf te onderhouden, of door de
openlijke vraag naar goedkope arbeid – met name in de dienstensector – in het
mondiale Noorden. Vandaar de leus "Wij Zijn Hier Omdat Jullie Onze Landen
Verwoesten". Maar tegelijkertijd vinden sommige activisten dit beeld te
mechanisch, alsof migranten alleen maar slachtoffer zijn die op drift raken
door processen die helemaal buiten hun invloed liggen. Als reactie op deze
"Fort Europa" positie, beweren activisten van de analyse van de
"autonomie van migratie" dat ondanks de realiteit van
migratiemanagement door staten en interstatelijke systemen, de opgeworpen
barrières voortdurend uitgedaagd en ondermijnd worden door creatieve actoren –
daarom zou migratie ook beschouwd kunnen worden als een "zeer geslaagde
sociale beweging." [vii]

De
verhouding en conceptualisering van migratie als een fenomeen in het tijdperk
van globalisering zou daardoor van een bevoogdende verhouding van liefdadigheid
en bescherming omgebogen kunnen worden naar een verhouding van steun en
solidariteit. "Globalisering" kan dan ook niet simpelweg als een
eendimensionaal komplot van een mondiale elite beschouwd worden, maar als een
bewind dat ontstaan is uit conflict dat voortkomt uit een verscheidenheid aan
bronnen, waarvan sommige zelfbepalend zijn. Met de nadruk op het migratie-thema
bij de anti-G8-mobilisatie wordt dan ook een structureel feit van het sociale
leven onderstreept ondanks de belemmeringen – misschien wel een intrinsiek
anti-nationale beweging. Daarom wordt deze feitelijke migratie gepresenteerd
als een recht op mobiliteit en ziet men ook de praktische erkenning van mondiale
sociale rechten als deel van emancipatorische veranderingen.

"Om
te wijzen op het antifascistische karakter van de anti-globaliserings
beweging" [vii]

Terwijl
op 2 juni linkse en progressieve groepen een enorme internationale demonstratie
tegen de G8-top organiseerden achter het spandoek "Een Andere Wereld is
Mogelijk," kwamen meer dan 40 bussen met neonazi's bij elkaar in de
naburige stad Schwerin. Als reactie op de neonazi's organiseerden groepen uit
het maatschappelijk leven, vakbonden en antifa-groepen drie verschillende
tegendemonstraties. De antifa-groepen hadden daarbij als doel om fysiek
onmogelijk te maken dat de neonazi's zouden kunnen demonstreren. Maar op de
ochtend van het protest werden zowel de neonazidemonstratie als die van de
antifa's verboden. De neonazibussen verlieten Schwerin en gingen naar
omringende steden, waar ze spontane demonstraties hielden, waarvan er een onder
de Brandenburger Poort in Berlijn marcheerde. Een groep van 150 antifa's die in
Schwerin aankwam, werd daarentegen op het treinstation omsingeld door
zwaarbewapende politie en gearresteerd.

Vijftien
jaar na de golf van racistisch geweld in 1992, valt niet te ontkennen dat
extreemrechts nog steeds een rol speelt in het politieke en sociale leven. Ze
blijven migranten aanwijzen als de bron van de aanhoudende sociale en
economische problemen. Daar komt bij dat ze steeds vaker hun weerzinwekkende
denkbeelden uitgedrukt hebben in termen uit de anti-globalisering en het
anti-kapitalisme. Zij zien de machtige internationale instellingen zoals de G8
verpersoonlijkte termen. De ingewikkelde sociale constellaties die vaak
gesimplificeerd worden met de term "globalisering" worden gezien als
niets meer dan een plan van een specifieke sociale groep. Vanwege de historische
associatie van internationale netwerken met joods gemeenschappen,
verpersoonlijkt extreem-rechts deze internationale samenspanning dan als de
"Joodse" heersers van de wereld. [ix] Tegen dit gefabriceerde komplot
zetten ze dan een even denkbeeldige kracht om zich te verdedigen, namelijk de
"nationale gemeenschap".

De
kracht van extreemrechts heeft daarom alles van doen met hun ingrijpen in de
actuele politieke discoursen, of die nu in de mainstream politiek ontwikkeld
worden, of opgeworpen door links. Als reactie op die thema's projecteren ze
regelmatig sociale crises op specifieke sociale groepen als zouden die de
oorzaak zijn – vaak migranten, joden, of linksen. Om die reden zijn authentieke
klachten die voortkomen uit sociale, politieke en economische problemen, een
bron van steun voor hen. Door het combineren van de onvrede over de hoge
werkeloosheid in het oosten van het land, met het stigmatiseren van migranten
en "mondiale elites" als oorzaak van deze problemen, won de Nationaal
Democratische Partij van Duitsland vorig jaar meer dan 7 procent van de stemmen
bij de verkiezingen in de deelstaat Mecklenburg-Vorpommern. Daarmee kwamen ze
in de regionale parlementen. Dat was het kader waarin de antifa-demonstratie
was georganiseerd, "om het antifascistische karakter van de
anti-globaliseringsbeweging te benadrukken".

Militant
antifascisme werd een belangrijk middelpunt van radicaal links na 1992, met het
organiseren van een landelijk antifa-netwerk dat extreemrechts op straat
bestreed. Daarnaast gingen velen onderzoek door naar de geschiedenis van
Nationaal Socialisme, toen men zich zorgen ging maken over een breder Duits
nationalisme. Daardoor kregen ze meer kennis over het 'discursieve kader' van
extreemrechtse politiek en de historische continuïteit daarvan (en verschillen)
in het huidige tijdperk. Deze analyses kunnen teruggevonden worden in de
actieoproep voor de antifa-demonstratie in Schwerin. In hun pamflet legden ze
uit hoe de antisemitische ideologie van de neonazi's voortkomt uit een
verwrongen soort antikapitalisme. De nazi-analyse van de maatschappij is
samengesteld uit een tweezijdige weerstand met foute vooronderstellingen. Ze
geloven dat een "reële, natuurlijke, materiele arbeid" bedreigd wordt
door een "abstracte, parasitaire, financiële elite." Een citaat uit
het antifa-pamflet:

"Aan
de ene kant bevat [de Nazi] visie [van kapitalisme] het idee van een nationale
economie met zijn "eerlijke Duitse" arbeid – het zogenaamde
"vormende kapitaal", met aan de andere kant het "geldgraaiende
joodse" kapitaal. Voor de nazi's bestaat dit zogenoemde "joodse
kapitaal" in het systeem van rente en de financiële wereld, bijvoorbeeld
in banken en aandelenbeurzen in het algemeen en in "Wall Street" in
het bijzonder." [x]

Niet in
staat om het kapitalisme al een sociaal geheel te zien, een systeem waarvan
arbeid zelf is gevormd, zien ze kapitalisme als iets dat door het buitenland
opgedrongen wordt, vooral door de VS. Hun antwoord is dan het 'natuurlijk
herstel' van iets dat zij als concreet beschouwen; de imaginaire 'nationale
samenleving'. Deze geamputeerde kritiek van kapitalisme helpt te begrijpen hoe
ze komen tot een tegelijk racistische en antisemitische politiek aan de ene
kant, verweer tegen de naties waarvan ze denken dat die een anders harmonieus
Duitsland binnendringen, en aan de andere kant tegen wat zij denken dat
antinationale leiders van deze wereldorde zijn, de internationale joodse elites
die profiteren van de onttakeling van "echte naties." [xi]

Maar de
electorale steun die de NPD kreeg bij de verkiezingen is maar het topje van de
ijsberg. Hun visies zijn invloedrijk, ook als ze niet in zulke botte en
gewelddadige taal geuit worden. Daar komt bij dat hun thematiek overlapt met
die die aangekaart wordt door sommige antiglobaliseringsgroepen die met links
geassocieerd worden. Zo is er vaak brede steen voor een
andersglobaliseringsbeweging als die zich uitspreekt tegen
"Amerikaans" kapitaal, in contrast met een Europees of Duits
kapitalisme waarvan verondersteld wordt dat die meer sociaal verantwoordelijk
zou zijn. Of als internationale investeerders afgebeeld worden als parasieten
die de "echte" economie plunderen. Er zijn voorbeelden te over in
Duitsland van linksen die argumenteren in een taal die doet denken aan het
Nazi-tijdperk. Deze problemen hebben delen van links doen bekritiseren dat er
ook onder delen van links een beperkte kritiek van kapitalisme gevonden kan
worden.

"Kapitalisme
is geen komplot, en de Hamas is niet de Rebel Alliance"

De
grote internationale demonstratie was samengesteld uit twee demonstraties die
bij elkaar kwamen. In de grote antikapitalistische sectie werd een blok geleid
door een coalitie van groepen waaronder de Berlijnse Theorie, Organisatie,
Praktijk (TOP). [xii] TOP is voortgekomen uit de antifa-beweging van de jaren
1990. Maar toen de Duitse staat op een gegeven moment probeerde het mantra van
antifascisme over te nemen door demonstraties met dezelfde leus te organiseren,
stond antifascistisch links voor wat uitdagingen. Uit de noodzaak om
anti-fascisme te plaatsen binnen een breder kader van begrip van
kapitalistische maatschappelijke verhoudingen, ziet TOP zichzelf nu als
post-antifa. Anti-fascistische politiek en de kritieken die voortgekomen zijn
uit die kringen, spelen vandaag de dag hun rol in de politiek van veel actuele
anti-kapitalistische groepen in Duitsland.

Naast
het organiseren van blokken in demonstraties, houden ze zich ook bezig met de
interne linkse debatten over actuele onderwerpen. Zo verspreidde TOP een
pamflet waarin uiteengezet werd hoe een beperkte kritiek van links op
kapitalisme lijdt tot een niet-emancipatorische stellingname. Het pamflet was
gericht aan hun collega anti-G8-activisten en beschreef ook de vertakkingen van
een simplistisch antikapitalisme waar het gaat om visies van het conflict in
het Midden-Oosten. Met als titel: "Kapitalisme is geen Komplot, en de
Hamas is niet de Rebel Alliance," [xiii] pleit het pamflet tegen een
conspiratieve kijk op kapitalisme en stelt voor om uit te gaan van de visie dat
kapitalisme een sociaal systeem is. Ze schrijven; "Kapitalisme is geen
komplot van een paar – noch joden, noch de G8 of andere "leiders".
Het is niet zo verschrikkelijk geworden als het nu is door de bewuste plannen
van een paar kapitalisten of door de rentestanden en de stroom van
financieringskapitaal. De inherente logica die kapitalisme doet werken is die
van een systeem dat niet gericht is op de behoeften van mensen, maar op de
vorming van kapitaal – het is een spel dat zelfs de kapitalisten gedwongen
moeten spelen. Als we echte de wortels willen aanvallen van de kapitalistische
samenleving dan moeten we deze manier van produceren begrijpen die elk
onderdeel van ons leven tot koopwaar maakt onder de ongenadige wet van de
waarde. [xiv]

Je
hoeft inderdaad niet ver te zoeken op anti-G8-demonstraties om voorbeelden te
vinden van een conspiratieve, dualistische of verpersoonlijkte sociale kritiek:
een 911-komplottheorie-spandoek, een "Bush is Terrorist nr. 1"
affiche of de altijd aanwezige G8-octopus die met z'n uitgestrekte tentakels de
aarde opvreet. De laagste gemeenschappelijke deler van de
antiglobaliseringsbeweging is echter de weerstand tegen "financierings
kapitaal". Dit vind je terug in schijnbaar tegengestelde delen van de
beweging: of het nu antikapitalisten zijn die bankruiten ingooien of
hervormingsgezinde groepen die ijveren voor belasting op internationale
investeringen. Het "gezonde verstand" van zo'n brede sociale beweging
zou wel eens het idee kunnen zijn dat "geld de wortel van alle kwaad"
is.

Het is
precies deze visie van geld als de cellulaire structuur van kapitalisme of
globalisering die groepen als TOP proberen te vervangen door een anders soort
antikapitalistische kritiek, niet alleen omdat die te dicht aanschurkt tegen
reactionaire opvattingen en daar een geschiedenis mee deelt, maar ook omdat de
theorieën gewoon de plank misslaan.

TOP
stelt voor om de aandacht meer te richten op "het spel" en minder op
"de spelers".

Als de
activistische scene vraagtekens begint te zetten bij een zwart-witte wereldvisie
die goede "mensen" afzet tegen het kwade financiële
"kapitaal" dan zouden ze misschien beginnen in te zien – zoals het
geval is bij het conflict in het Midden-Oosten – dat er geen sprake is van een
simpele tweedeling van onderdrukker tegen onderdrukte in de strijd om
bevrijding en emancipatie. We moeten nieuwe manieren bedenken en niet de
spelers bevechten, maar het hele verdomde spel. [xv]

Deze
analyse van kapitalisme als een sociaal systeem inplaats van een simpele
verhouding van overheersing of een binaire strijd tussen
"onderdrukkers" en "onderdrukten" voert de groep naar het
vinden van manieren om een andere richting te definiëren. Samen met andere
post-antifa groepen, liepen ze achter een spandoek met de tekst "Ums Ganze" (filmpje),
hetgeen grof vertaald "De hele hap!" betekent. Dat drukte uit dat ze weliswaar
tegen de G8 demonstreerden, maar het idee weigeren te accepteren om de G8
gelijk te stellen met mondiaal kapitalisme en er liever aan meewerken om de G8
te plaatsen als deel van een internationaal en in strijd gewikkeld systeem van
mondiaal kapitalisme. [xvi]

Liever
dan een "echte arbeid" neer te zetten tegenover een
"financierings kapitaal", een "volksstrijd" tegen een
"internationale elite" of meer van die simplificaties, proberen zulke
groepen de vormen van sociaal leven in de huidige kapitalistische maatschappij
opnieuw te bekijken. Dat voert tot andere standpunten. Aangezien demonstraties
vaak noodgedwongen werken met simpele symbolische voorstellingen, was een
poging om in te grijpen het benutten van de beelden omtrent 'vrije tijd', in de
vorm van een foto van een persoon die luiert in een hangmat met daarbij de eis
tot "luxe voor iedereen!" Terwijl anti-kapitalisme een van de pilaren
van de andersglobalisering is geweest, is lang niet iedereen het erover eens
wat het betekent om "kapitalisme te verpulveren" en "de G8 te
bestrijden". Wat dat betreft is de mobilisatie tegen de G8 een plek van
veel conflicten op vele niveaus – analytisch, praktisch en symbolisch. De
mobilisatie toont veel pogingen om tegen kapitalisme aan te duwen, waarbij dan
onderweg ook gepoogd word een antwoord te vinden op de verschillende vormen van
niet-emancipatorische antwoorden die er zijn.

Concluderend…

Ondanks
het algehele verbod op openbare demonstraties op donderdag gingen de protesten
door, en wel met indrukwekkend succes. Duizenden mensen trokken vanuit de
naburige camps richting hekwerk, bomen de straat opslepend op grote barricades
te bouwen, over de treinrails lopend om vervoer naar de conferentie te
voorkomen, en door velden en bossen trekkend om politieblokkades te omzeilen.
De G8-delegaties moesten de top bereiken door de lucht of via de zee en zelfs
de zee was niet helemaal veilig toen Greenpeace-boten de veiligheidszone
binnendrongen. Dit is een geweldig resultaat van vastberadenheid en
organisatie.

Zelfs
de reguliere media zetten de blokkades gedeeltelijk in positief licht, waarbij
ze beelden lieten zien van duizenden demonstranten die door de velden en over
heuvels trokken om bij het hek te komen. Hun lievelingsbeeld was natuurlijk die
van de clowns, wat een mooi contrast vormde met de berichtgeving van de hevige
rellen tussen politie en demonstranten eerder die week. Verschillende
nieuwsberichten beschreven de protesten toen trouwens als verstoord door
"buitenlanders." [xvii]

Hoewel
de mobilisatie succesvol was in het verstoren van de G8-top, zoals hierboven
beschreven, betekent oppositie tegen de G8 en globalisering niet automatisch
emancipatorische kritiek of alternatieven. Reactionaire wrok en ideologieën
werken via oppositionele politiek en bezorgen daar hindernissen om positieve
sociale veranderingen te bereiken. De wens om massale sociale bewegingen op te
bouwen, houdt vaak ook in dat er gemikt wordt op de laagste gemene deler. Maar
de simpele populistische leus "Bush Go Home!" brengt een grote
verscheidenheid aan actoren uit het hele politieke spectrum bijeen, waaronder
reactionairen van verschillende bloedgroepen (waaronder nazi's die de
Amerikanen nog steeds als 'bezetters' van Duitsland zien, vert.). Deze
werkelijkheid zorgt dus voor uitdagingen voor het opbouwen van brede sociale
bewegingen met emancipatorische perspectieven.

Daar
komt bij dat, terwijl het natuurlijk noodzakelijk is om uit te sluiten dat de
meest verschrikkelijke actoren de gevoelens van onvrede van de bevolking kunnen
uitbuiten – zoals de antifa-demonstratie probeerde te bereiken –
niet-emancipatorische denkbeelden niet beperkt blijven tot extreemrechts, maar
vaak over politieke afgrenzingen heenvloeien. Dit overvloeien is niet gewoon
het resultaat van bewust versluierde reactionaire denkbeelden – hoewel dat soms
een rol speelt – maar komt vaak door analyses die uit zichzelf
verpersoonlijkende beschouwingen van macht voortbrengen, dualistisch denken en
kort-door-de-bocht kritieken van kapitalisme. Dit betekent dat zelfkritiek
onontbeerlijk is binnen onze eigen oppositionele politieke bewegingen, om te
voorkomen dat ze leiden tot onbedoelde steun aan niet-emancipatorische denkbeelden
en stromingen. In dit artikel heb ik geprobeerd een paar voorbeelden te tonen
van hoe activisten die betrokken waren bij de anti-G8-mobilisatie worstelen met
deze uitdaging bij hun politieke activiteiten. Voor activisten in de VS is de
situatie vergelijkbaar.

Het
niveau van anti-Bush, anti-oorlog en anti-globaliseringssentimenten in de VS is
hoog. Maar je vindt die niet alleen bij radicaal links, maar ook in het
politieke centrum en bij extreem rechts. Nu deze sentimenten tamelijk
wijdverspreid zijn in de VS, zouden we ons af kunnen vragen waarom deze
oppositie geen linkse vooruitgang heeft voortgebracht. Terwijl sommigen stellen
dat dit komt door het gebrek aan linkse politieke partijen, of het gebrek aan
organisatie en institutionalisering onder linkse groepen, of door 'sektarisme,'
zou het de moeite waard zijn om te bekijken of het misschien ligt aan de
specifieke inhoud van het soort oppositionele politiek dat we in de VS beleven.
Een paar snel gemaakte voorstellen voor het bekijken van deze thema's, waarbij
de G8-mobilisatie kan dienen als politieke afwegingen voor de toekomst.

Net als
de vijandigheid tegen migranten in Duitsland, zie je in de VS een vijandigheid
tegen met name latino-migranten. Terwijl het debat over migratie voortgaat met
het bezighouden van het mainstream politieke discours, zie je dat restrictieve
regelgeving en anti-latino vijandigheid vaak gebaseerd wordt op de
beschuldiging dat migranten de banen inpikken van "echte Amerikanen".
De beruchte Minutemen zijn niet alleen tegen migratie uit het mondiale Zuiden,
maar ook tegen het NAFTA-akkoord en tegen "vrijhandel".
Anti-globaliseringssentimenten van rechts beïnvloeden wel degelijk het publieke
discours, en treffen het leven van miljoenen mensen. Degenen die proberen te solidariseren
met latino-migranten zouden wel eens meer succes kunnen behalen als ze ook op
dat niveau actief zouden zijn en kritiek zouden leveren op de vorm van
globaliseringskritiek die te vinden is in de vijandigheden tegen migranten.

Een
ander niveau waarop tegenwicht geboden kan worden tegen niet-emancipatorische
kritiek van macht, is weerstand te beiden tegen 911 komplottheorien die wijd
verspreid zijn in de anti-oorlogsprotesten en bij "onafhankelijke
media". In plaats van het huidige machtssysteem te zien als een systeem
dat ook zwakke punten kent, en ontwikkelingen daarbinnen als grotendeels
ongestuurd, ziet de komplottheorie dat juist als een grote samenspanning door
een almachtige kracht die alle sociale gebeurtenissen omvat. Komplottheorien
zitten ongemakkelijk dicht aan tegen moderne antisemitische mythes, waardoor
het geen toeval is dat de "911 waarheid beweging" als een magneet op
antisemieten werkt. Het alomvattende beeld van macht dat komplotdenkers
fabriceren, is niet in staat om de conflicten te zien die er bestaan binnen de
maatschappij. Hun missie om de macht te "ontmaskeren" bereikt precies
het tegenovergestelde – het maskeert het feit dat huidige sociale verhoudingen
het resultaat zijn van conflict en samenloop van omstandigheden. Het resultaat
van hun simplistische, hiërarchische wereldbeeld is ook dat de rol van sociale
bewegingen buiten beeld blijft – zowel de emancipatorische als de
niet-emancipatorische sociale bewegingen.

Een
laatste voorstel waar we zouden kunnen overwegen om het probleem te belichten,
is bij de politieke richting van het beschouwen van het buitenlandbeleid van de
VS. Als het klopt dat neo-conservatisme (als die term al bruikbaar is en we
niet eigenlijk te maken hebben met neoliberalisme in een meer gemilitariseerde
vorm) op de terugweg is, dan zouden we ons kunnen afvragen wat daar voor in de
plaats komt. Een stroming die de laatste jaren winst geboekt heeft, is die van
het neo-realisme. Een neo-realistisch sentiment lijkt wijdverspreid over het
hele politieke spectrum. Het gaat ervan uit dat het buitenlandbeleid van een
staat altijd uitgevoerd moet worden om de belangen van de staat te dienen.
Kritiek op de oorlog in Irak als zou deze niet in het belang zijn van de
VS-staat of -maatschappij, heeft de populaire idee opgeleverd dat het
buitenlandbeleid van de VS ondergeschikt is aan Israëlische belangen en
voortkomt uit de macht van de "Zionistische lobby."

Deze
positie overspant het hele politiek spectrum. Extreem rechts propageert al
jaren z'n stelling over de "Zionistisch Bezette Regering". Sommige
mensen in het politieke centrum hebben dit idee ook uitgedragen, zoals
bijvoorbeeld de gerenommeerde hoogleraren Mearshimer en Walt met hun "The
Israel Lobby" rapport. En ook anti-oorlogssentimenten van link hebben uit
deze bron geput – van Cindy Sheehan, [xviii] tot de linkse wetenschapper James
Petras, [xix] en ook de "Palestijnse Solidariteits" beweging. [xx]
Als neo-realisme neo-conservatisme gaat vervangen, of dat al gedaan heeft, zal
de neo-realistische positionering deze traditioneel rechtse ideeën met zich
meebrengen. In plaats van te proberen te begrijpen waarom de VS de oorlog tegen
Irak is gaan voeren – een thema dat nog steeds het gezonde verstand tart –
wordt het buitenlandbeleid van de VS gezien als simpelweg gekaapt door
buitenlandse politieke instellingen en hun interne buitenlandse agenten in de
VS. Sommigen binnen links in de VS hebben stelling genomen tegen deze
opvatting, zoals Bill Weinberg's "Blaming 'The Lobby': AIPAC Takes the Hit
for U.S. Imperialsm." [xxi] maar meestal is de neo-realistische opvatting
'algemeen aanvaard'.

Als het
waar is, dan heeft het ontbreken van een serieuze linkse bewegingen en
resultaten in de VS misschien te maken met de inhoud van de
anti-oorlogsgevoelens. Anti-oorlogsgevoel betekent niet automatisch dat er ook
internationale solidariteit ontstaat met degenen die slachtoffer worden van het
geweld van de oorlog. Het leidt vaak eerder tot conservatisme en
isolationalisme. En dat zou wel eens gedeeltelijk te maken kunnen hebben met
een breedgedragen problematische analyse van het buitenlandbeleid van de VS.
Daarbij zou links niet zo makkelijk anti-oorlogsstandpunten moeten omhelzen
vanuit het idee dat wat daaruit voortkomt altijd beter zal zijn. We moeten
eerder vechten voor analyses die niet de ingewikkelde sociale relaties
simplificeren. Of het nu gaat om het buitenlandbeleid van de VS, mondiale
machtsverhoudingen of de werkelijkheid van leven in de kapitalistische
maatschappij, we hebben de taak om tegelijkertijd weerstand te bieden tegen de
simpele antwoorden die geen emancipatorische kritieken en perspectieven
bevatten.

Als
links en emancipatorische bewegingen aan sterkte gaan winnen en de huidige
sociale problemen het hoofd gaan bieden, zal dit afhangen van bedachtzame
analyses van de complexiteit van het VS-beleid, internationale verhoudingen en
de kapitalistische maatschappij. Aan uitdagingen geen gebrek voor activisten in
de VS en daarbuiten. Ik hoop dat dit verslag van de anti-G8-mobilisatie in
Duitsland, wat ideeën naar voren kan brengen die het mogelijk maken om beter de
uitdagingen aan te gaan waar we voor staan in onze strijden voor emancipatie.

—————

Rob
Augman is lid van de Free Society Collective, een anti-autoritaire groep in
Montpelier, Vermont. Momenteel woont hij in Berlijn, Duitsland, waar hij
onderzoek doet naar de thematiek van linkse politiek en antisemitisme. (Hij
bedankt Martina Benz voor ideeën en hulp bij het schrijven van dit artikel). Vertaling: globalinfo.nl

————

Noten
(niet vertaald):

[i]The policing operation in the Heiligendamm area was
the largest security operation in Germany since World War II. It included an
enormous budget, a $17 million fence, 12km high, a wide no-protest zone, as
well as air and sea defense. This operation was also more than defensive. A
month before the summit, under the pretext of "threats by Leftist
terrorists," police raided 40 private homes and social centers across the
country. The raids were heavily criticized in the mainstream press and the
mobilization gained broader support as a result. In Berlin, a spontaneous
demonstration brought thousands of people onto the streets for an energetic
showing of support for the anti-G8 mobilization, and in Hamburg a huge demo
erupted into physical clashes between protesters and the police.

[ii]Free to Hate: The Rise of the Right in
Post-Communist Eastern Europe. Hockenos, Paul. P 30. Routledge.
New York/London. 1994.

[iii]Ibid. P 33.

[iv]For a look into the relationships of these
different social actors and the changing situation at the time, see
"Rostock: or, How the New Germany is Being Governed." Wildcat, No.
60, October 1992.
http://www.wildcat-www.de/en/wildcat/60/w60e_ros.htm

[v]From the "Crossing the Borders of the G8"
newspaper, at: www.noborder.org

[vi]Examples from the newspaper, "Crossing the Borders
of the G8," published for the G8 mobilization by No Border.
www.noborder.org

[vii]For a background on this discussion, and in
relation to the G8 mobilization, see the essay, "Autonomous rear Entrances
to Fortress Europe: Antiracist Perspectives in regard to G-8 Summit 2007,"
at: www.nolager.de/blog/node/452

[viii]"Stop the nazi demonstration – 2nd June
2007 Schwerin." www.schwerin.blogsport.de

[ix]In part due to criminal codes in Germany against
openly antisemitic speech, as well as the popularity of
"anti-Zionism" as a public discourse, the far-Right often calls this
supposed elite "Zionist," "cosmopolitan," or
"American," rather than "Jewish."

[x]"Head Off to Schwerin – Distract The Nazi
Demonstration!" www.schwerin.blogsport.de

[xi]There are a whole host of other issues involved in
neo-Nazi politics in Germany, which can not be adequately explained in the
framework of this article. Some resources: For an analysis of Nazi Antisemitism
as a form of fetishized anti-capitalism, see Moishe Postone's
"Anti-Semitism and National Socialism" at: http://www.autodidactproject.org/other/postone1.html On
anti-Zionism, see Thomas Haury's "Anti-semitism on the Left" at: http://www.workersliberty.org/node/6705

[xii]TOP's website is at: top-berlin.net

[xiii]top-berlin.net

[xiv]From, "Capitalism is No Conspiracy, and
Hamas is not the Rebel Alliance" at: top-berlin.net

[xv]top-berlin.net

[xvi]A recent interview by ums Ganze with Michael
Heinrich, titled, "There Simply Aren't Any Easy Solutions to Which One Can
Adhere," helps to explain their attempts to reevaluate the place of the G8
in the system of global capitalism. It was published in Monthly Review zine,
here: http://mrzine.monthlyreview.org/heinrich220607.html

[xvii]A member of the anti-globalization group, ATTAC,
also used nationalist skapegoating to blame foreigners, saying the clashes of
the protestors was "atypical for German groups." http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,486330,00.html

[xviii]In expressing completely understandable anger
of her son's death as a U.S. soldier in Iraq, Cindy Sheehan had expressed the
idea that the war was fought for Israel.

[xix]A recent review of James Petras' book "The
Power of Israel in the United States" argues against Petras' Lobby thesis
here:
http://mrzine.monthlyreview.org/ruff280507.html

[xx]Mersheimer and Walt's "The Israel Lobby"
was published on Palestinian solidarity websites such as
fromoccupiedpalestine.org

[xxi]Bill Weinberg's article is here: http://www.ww4report.com/node/1803