Milieudefensie en het geweld

Het
geweld waar Vink de IS van wil betichten, blijkt hoofdzakelijk te slaan op hun
stelselmatige allianties met islamitische fundamentalisten. Dat punt is ook
terecht. Hoewel de internationale krachtsverhoudingen een stuk ingewikkelder
zijn dan Vink wil doen geloven en je een beweging als Hezbollah niet eenvoudig
weg kunt parkeren als 'terroristische organisatie'. Maar de IS ziet –
waarschijnlijk in een poging om onder migranten leden te werven – onder de
meest gruwelijke religieuze groepen en bewegingen partners en bevrijders. Dit
punt is door David op de Eurodusnie-website uiteengerafeld. Er zijn overigens
nog wel meer redenen om te overwegen de IS in quarantaine te zetten, maar daar
gaat het nu even niet om.(2)

Het
heeft allemaal echter helemaal niets te maken met mogelijke gewelddadige
aspiraties binnen de 'andersglobaliseringsbeweging', een punt dat Vink ook
graag wil maken. Hij roept op om 'schoon schip te maken' binnen de
'andersglobaliseringsbeweging' die 'de facto knokploegen zou gedogen in de flank
van vreedzame protesten'. Aanleiding voor Vinks stuk waren de acties tegen de
G8 en het feit dat het startschot daarvan op 2 juni in Rostock op rellen
uitliep. Net als sommige andere woordvoerders van gematigde NGO's, probeert
Vink winst te slaan uit deze gebeurtenis door met de wolven mee te huilen en
eindelijk eens die nare actievoerders die structurele kritiek op het
kapitalistische systeem hebben en verder gaan dan af en toe wat handtekeningen
afleveren, uit de gelederen te drijven.(3)

Maar
Vink zou raar staan te kijken als dat echt zou gebeuren (en die splitsing wordt
natuurlijk door dit soort grappen wel steeds reëler) en hij weer alleen zou
komen te staan met zijn professionele ngo-campagnemedewerkers en zonder
'grassroot'. Een voorname reden dat organisaties als Novib, de FNV of
Milieudefensie aan coalities met radicalere activisten zoals binnen die sociale
forums mee zijn gaan doen, is namelijk dat ze daar weer een achterban konden
vinden (en aan de subsidiegevers presenteren). Omgaan met de daar aanvankelijk
aangetroffen diversiteit blijkt voor dergelijke hiërarchische en
regeringsgezinde organisaties echter nogal moeilijk. Ze proberen daarom de
diversiteit de nek om te draaien en het proces te overheersen. Dat ze daarmee
de kip die de gouden eieren legde, weer de nek omdraaien hebben ze óf niet
door, óf het kan ze niet schelen.

Knuppels

Van een
andere orde, maar minstens zo belangrijk, is dat we in Rostock en omgeving niet
zozeer last hebben gehad van autonomen, maar van een gruwelijk machtig
politieapparaat en hun knuppels, camera's, honden, waterkanonnen en
pepperspray. Als het Vink of Milieudefensie echt te doen was om de belangen van
de 'andersglobaliseringsactivisten' te verdedigen, had hij wel in de eerste
plaats tegen dát geweld geprotesteerd(4). Maar Milieudefensie doet dat niet, en
doet al jaren niets op dat gebied. Misschien was Vink niet in Rostock?
Misschien weet Vink ook niet hoe die 'andersglobaliseringsbeweging' eigenlijk
is ontstaan? Dat was te danken aan bewegingen als de Zapatistas of de
Braziliaanse boerenbeweging MST en vele andere vaak zeer militante bewegingen.
En uit de acties tegen het World Economic Forum in Davos. Het Wereld Sociaal
Forum (WSF) werd als tegenhanger daarvan geboren, in een wolk van traangas en
een hagel degelijke Zwitserse rubberen kogels. De blokkades van Seattle zouden
er ook nooit geweest zijn, als het aan Vink lag, want daarvoor hebben duizenden
actievoerders – gemaskerd en al – flink weerstand tegen de politie moeten
leveren.

Verzet
tegen neoliberalisme?

Dat
ergens verstopt in de hallmarks van het WSF in bedekte termen staat vermeld dat
de strijd bij voorkeur geweldloos zou moeten zijn(5), is dan ook de uitkomst
van jarenlang getouwtrek onder invloed van staatsgetrouwe ngo's als de Oxfam-familie.
Ondertussen is deze scheiding steeds verder doorgevoerd en zijn de Zapatistas
zelf – als het aan de ngo's die de controle overgenomen hebben ligt – niet meer
welkom op het WSF (maar tegelijkertijd overal aanwezig!). Hetgeen trouwens
wederzijds is. Het resultaat van dit proces is misschien nog wel het
duidelijkst te zien in Nederland, waar het NSF misbruikt wordt om in plaats van
te mobiliseren voor de barricades van Rostock, de G8 te legitimeren en in
plaats van echte acties te organiseren, tijdens de 'Top van Onderop' samen een
bordje vol met vage leuzen te kliederen voor een leeg Amerikaans consulaat op
het museumplein. Dan heeft stenen gooien naar de politie misschien nog wel meer
zin…

Vink's
stuk is overigens geschreven in een merkwaardige terminologie ('extreem-links',
'extremisten', 'terreurnostalgie') die doet denken aan de Elsvier van de jaren
'50 en je af doet vragen of de rest van milieudefensie ook zo denkt. Beschouwen
zij zichzelf dan niet meer als links en willen ze de wereld niet zo snel
mogelijk zo diepgravend mogelijk veranderen? Het stuk wordt besloten met een
naïef appél om alles dat 'het positieve imago' verstoort van de
'andersglobaliseringsbeweging' als 'geweldloze grass roots bewegingen die de
wereld er beter op maken' uit de gelederen te drijven. Daarvoor zouden we
volgens Vink de beginselverklaring van het WSF als handvat kunnen nemen. Dat
zou hilarisch zijn, omdat daarmee in Nederland zo'n beetje alle groepen die het
NSF dragen – dat zijn een stuk of 20
ngo's en de IS – de laan uit zouden gaan. Artikel 1
van het WSF-charter stelt namelijk dat het sociaal forum een ruimte is voor en
door "groups and movements of civil society that are opposed to
neoliberalism and to domination of the world by capital and any form of
imperialism (…)". Voor
zover bekend heeft Milieudefensie zich nooit tegen neoliberalisme en het
kapitaal en imperialisme verklaard, en de Novib en de FNV zéker niet. Sterker
nog, die kon je op het NSF herhaaldelijk horen pleiten vóór vrijhandel of de
invasie in Afghanistan. Precies om die reden is het hele charter nooit centraal
komen te staan bij het NSF en vervangen door een volstrekt loze
'beginselverklaring'. Grappig genoeg hebben de NSF-trekkers dat met steun van
de IS voor elkaar gekregen.

Je zou
trouwens kunnen stellen dat degenen die zich in Rostock tegen de politie
verzetten, in ieder geval consekwent uitvoering geven aan de uitgangspunten van
het WSF. Wie neoliberalisme en kapitalisme wil bestrijden, komt op een gegeven
moment ook lijnrecht tegenover de staat te staan, die immers verantwoordelijk
is voor het scheppen en handhaven van de 'orde' waar de ondernemers wel bij
varen. Directe actie die daadwerkelijk de belangen van het kapitalistische
systeem aantast, zal door de politie bestreden worden, en die doet dat desnoods
allesbehalve zachtzinnig. Wie dus acties door wil zetten op momenten dat de
staat besloten heeft dat het nu wel genoeg is, moet zich organiseren en
verzetten. In het mondiale zuiden begrijpt zo'n beetje iedereen dat, het zijn
altijd de witte, gegoede woordvoerders van wat in de rijke landen voor
oppositie door moet gaan, die bij de minste grensoverschrijdende actie gaan
roepen dat dat ongeoorloofd is. Natuurlijk is dat nog geen legitimatie om als
tegenbeweging maar elk gewenst middel te grijpen, wat ook zelden gebeurt. Maar
de voorstelling dat zulke strijd zonder daadwerkelijke confrontaties te voeren
is, is op z'n zachtst gezegd misleidend.

Geweldloos

Interessant
blijft dat Vink wel de moeite neemt om op te roepen om militantere groepen uit
de gelederen te gooien, maar niet – en dat geldt evenzeer voor heel
Milieudefensie, blad en organisatie – om eens te bekijken hoe effectief de
eigen strategie de laatste jaren is geweest. Want uiteindelijk doen we het
allemaal toch niet als tijdverdrijf, en doen we het ook niet omdat het zo goed
betaald wordt (althans…) maar zouden we graag structureel wat aan de
misstanden doen. Dat lijkt niet echt te lukken, zeker in Nederland niet, waar
alles dat eigenlijk hevig verzet zou moeten bieden, in het pluche zit te
polderen en mee te regeren. En dat is te danken aan in toenemende mate
meepolderende clubs als ook Milieudefensie, die steeds minder grassroots en
steeds meer 'professioneel' en Haags is.

Daarbij
kun je je afvragen hoe gewelddadig dat niet is. Als Vink die bal wil gooien,
kan hij met plezier wat terugkrijgen. Ten eerste werken organisaties als
Milieudefensie en de Novib nauw samen met de staat, waar ze ook een flink deel
van hun inkomsten van ontvangen. Nu weet iedereen, en we zijn daarover laatst
in de omgeving van Heiligendamm weer flink bijgeschoold, dat nationale staten
zeer gewelddadige instellingen zijn, vol gevangenissen, legers, politie en
belastinginners. De zich als beschaafd en democratisch voordoende staten vormen
op geen enkele manier een uitzondering. De 'onze' heeft bijvoorbeeld actief
deelgenomen aan de illegale oorlog tegen Irak en sluit dagelijks honderden
mensen op die niet anders hebben misdaan dan dat ze aan de neoliberale
plundering van Unilever en Shell hebben proberen te ontsnappen. Daarnaast
werken ze nauw samen met allerhande multinationals. Dat zijn per definitie
dictatoriale economische machten die bestaan bij de gratie van uitbuiting van
arbeid en natuur. Onlangs bracht milieudefensie bijvoorbeeld een persbericht
uit waaruit duidelijk werd dat "Milieudefensie al meer dan een jaar in
gesprek (is) met de grote banken…"
(zie persverklaring). Radicalere actievoerders
vinden dat dergelijke banken dermate crimineel zijn dat je er niet mee om tafel
gaat zitten, maar op z'n minst af en toe hun ruiten in moet gooien. Dat laatste
noemen jullie dan geweld.

Even
problematisch is de stellingname tegenover de zeer gewelddadige instelling waar
het in dit geval allemaal om te doen was; de G8. Terwijl de bewegingen in
Duitsland waar we ons bij aangesloten hebben, elke legitimatie van die G8
gefundeerd van de hand hebben gewezen en mede daarom de top effectief hebben
proberen te verhinderen, doet de directeur van Milieudefensie precies het
tegenovergestelde. In een afsluitend persbericht over de Top van Onderop
(wederom: samen met de IS opgesteld) wordt Milieudefensie-directeur Frank
Kohler trots opgevoerd met het volgende citaat: "De regeringsleiders van
de G8 zouden nu leiderschap moeten tonen, door verstandig in te spelen op
klimaatverandering, (…)"
(persverklaring op website NSF )

Zo'n
uitspraak kan toch niet anders gelezen worden dan als een oproep aan de G8 om
eens goed aan het werk te gaan?

Kortom

Kortom:
de situatie is er een van grote diversiteit, om het maar zacht uit te drukken.
Verschillende groepen kiezen, al dan niet goedbetaald door de overheid of de
amusementsindustrie, voor verschillende strategieën. Die hebben allemaal hun
vóór- en nadelen en het levert spanningen op en soms zelfs botsingen en in
ieder geval discussie. Dat laatste is goed en belangrijk. Maar kom daarbij niet
in koor met politici en politie aanzetten met morele superioriteit over hoe het
wel zou moeten en wie er niet meer mee mag doen of zelfs bestreden zou moeten
worden. Want er is heel wat meer geweld dan de tv wil doen geloven, en voor
veel daarvan ben je medeverantwoordelijk als je het juist NIET bestrijdt maar
er mee aan tafel gaat zitten.

(enkele
tijdelijke bewoners van Reddelich)

——————–

(1)
Vink plaatste het stuk niet alleen in het maandblad van Milieudefensie waarvan
hij redacteur is, maar ook op de blogafdeling van de Volkskrant:. Het werd in actiekringen
gesignaleerd en bediscussieerd omdat de weblog nieuws uit amsterdam het oppikte en
op indymedia vermeldde.

Koen
Vink schreef het stuk 'op persoonlijke titel', terwijl de redactie van het
maandblad ook nog eens onafhankelijkheid van de organisatie claimt. Onduidelijk
blijft wat de rest van milieudefensie van het stuk vindt.

(2) Het
blijft raadselachtig waarom Vink juist de IS eruit pikt, terwijl hij
waarschijnlijk ook goed weet dat die helemaal niet betrokken is bij militante
acties. Waarschijnlijk kon Vink gewoon geen andere groepen vinden die én actief
zijn in de NSF gelederen én bij de acties rond de G8. Reden daarvoor is dat de
groepjes die dat laatste doen zich de laatste jaren niet meer met het NSF
ingelaten hebben en zich tijdens de 'Top van Onderop' er publiekelijk buiten
hebben gehouden. Had hij hen opgevoerd dan was het punt dat hij probeerde te
scoren, meteen door de mand gezakt. Maar nu levert het dus de maffe situatie op
dat opgeroepen wordt de enige groep binnen de Top van Onderop/NSF die nog
enigszins daadwerkelijk mobiliseerde tegen de G8, te excommuniceren. Dan ziet
natuurlijk wel iedereen dat de keizer geen kleren meer aan heeft…

(3)
Uiteraard waren de berichten over 'het geweld' op 2 juni ook zwaar overdreven
door politie-woordvoerders (dat wil zeggen: het geweld van de kant van de
actievoerders werd drastisch opgeklopt en de gemelde slachtoffers in eigen gelederen bleken
regelrechte leugens.

(4) Net
als Vink, verkoos de woordvoerder van de Duitse organisatie Attac Perter Wahl
om dat te vergeten. Na de rellen van 2 juni bedankte hij de politie zelfs, en
kondigde aan te overwegen voortaan 'relschoppers' aan de politie te zullen
uitleveren. De Berlijnse journalist Raoul Zelick schreef daarop een schrijnende
open brief Wahl, de begon met de vaststelling dat de reden dat hij onder het
bloed zat toen hij de trein terug nam naar Berlijn, toch echt het werk was van
de nieuwe vrienden van Wahl, die inderdaad vermomd en in het zwart gekleed
waren geweest.

(5) Letterlijk luidt de enige omschrijving in artikel
13 (!) van het charter: "As a context for interrelations, the World Social Forum seeks to
strengthen and create new national and international links among organizations
and movements of society, that – in both public and private life – will
increase the capacity for non-violent social resistance to the process of
dehumanization the world is undergoing and to the violence used by the State,
and reinforce the humanizing measures being taken by the action of these
movements and organizations".