Opstand Oaxaca 2006 in woord en beeld
De revolutie in het zuiden van Mexico in 2006 heeft veler revolutionair hart sneller laten kloppen. De bevolking kwam massaal in opstand tegen hun corrupte leiders en nam het leven in eigen hand. Honderden barricades zorgden ervoor dat de politie en politici het gebied niet konden betreden. Met openbare en massaal bezochte volksraadplegingen werd het leven vanaf juni tot in oktober dat jaar vormgegeven.
Na de inval van de federale politie en inmiddels alweer bijna drie jaar later is het een pijnlijke vraag wat de revolutie opgeleverd heeft. De leraren worden nog steeds niet beter betaald, betere werkomstandigheden kennen ze niet, armoede neemt schrikbarend toe en de repressie tegen activisten is te vergelijken met hoe we dat tijdens de dictatuur in onder ander Chili, Argentinië en Uruguay gekend hebben. In totaal zijn er 23 mensen vermoord, een onbekend aantal is ontvoerd,wordt vermist of zit in de gevangenis. Vele sociologen, antropologen en (internationale) activisten houden zich echter nog altijd met de tijd van de revolutie in 2006 bezig. Aan de lopende band verschijnen er boeken, vooral in het Spaans. Ook zijn er enkele in het Engels te verkrijgen. Al eerder viel er op globalinfo te lezen over de boeken ‘the people decide’ van Nancy Davies en ‘Teaching Rebellion’ van C.A.S.A. (klik op de titel voor de recensie). Inmiddels zijn er twee nieuwe boeken verschenen.
Memorial de agravios Oaxaca, Mexico 2006 is een foto-overzicht van voornamelijk uit Mexico afkomstige fotografen. Het voorwoord van Michael Lowy laat weten dat het boek een ode is aan de heldhaftige, moedige en onvermoeide straatvechters die geprobeerd hebben de ketens van zich af te werpen. Ook richt het zich op activisten over de hele wereld die zich verzetten tegen onderdrukking en kapitalisme. Alle teksten in het boek zijn dan ook zowel in het Spaans, Engels als in Frans afgedrukt. Het geeft een overzicht van sociale strijd in de periode 1486 tot 2006. Daarnaast kent het een viertal persoonlijke verslagen van individuen, verdeeld over de periode 2006 tot aan eind 2008. Het draait vooral om de foto’s. Een overvloed aan actiefoto’s, maar ook indrukken van de vele wandschilderingen alsook de pijnlijke foto’s van de moord op de Amerikaanse Indymedia reporter Brad Will. Daarnaast laat het een bonte mix zien van actievoerders: kinderen, jongeren, intellectuelen, ouders, punks, arbeiders en oude vrouwtjes. Allemaal vormden ze het kloppende hart van het verzet en wilden ze hetzelfde: het vertrek van de corrupte gouverneur Ulises. Dit was de kracht en de katalysator van de revolutie.
Protest Graffity Mexico Oaxaca richt zich op de vele wandschilderingen, zoals de stad het tijdens de opstand gekend heeft. De uit Oaxaca afkomstige en zeer geliefde zangeres Lila Downs geeft in de introductie te kennen dat het boek een belangrijk verslag is van een collectief bewustzijn, dat zich uitte in een visuele taal dat iedereen op de straat met elkaar in contact bracht. Boosheid, verdriet, de roep om meer vrijheid, vele emoties werden vermengt met kunst. En natuurlijk de gezamenlijke vijand werd uitgejouwd door de muren. Ulises vermomd als Hitler, Ulises zijn hoofd bungelend aan een touw, Ulises als dictator, Ulises vastgetaped aan een raket, noem het allemaal op. Je kunt het niet zo gek bedenken, de muren van Oaxaca hebben het ooit gekend. In het boek valt ook te lezen dat de wandschilderingen vaak enkele uren na het aanbrengen alweer overgeschilderd werden. Tijdens het sprayen in 2007 ging de Amerikaanse fotografe Elaine Sendyk (in augustus van dat jaar kwam ze vrij plotseling te overlijden) met een aantal kunstenaars op pad om hun werk vast te leggen. Het is een indrukwekkende collectie, met echt prachtige oproepen tot verzet. Daarnaast wordt er op een overzichtelijke wijze omschreven hoe de revolutie tot stand gekomen is en waar het ook alweer om draaide. Ook is de open brief aan de opstandige bevolking van Oaxaca nog eens te lezen. Na de moord op de Amerikaanse Indymedia reporter Brad Will ondertekenden onder andere Tariq Ali, Noam Chomsky, Bernadine Dohrn, Noami Klein, Michael Moore en Arundhati Roy deze brief om de moord op hun collega te veroordelen en was het ook een solidariteitsbetuiging aan de beweging. Een goede vriendin van Brad Will sluit het boek af met een ode aan haar overleden kameraad.
Beide boeken zijn de moeite waard om nog eens terug te kijken op de strijd van 2006. Het gevaar is echter dat Oaxaca 2006 de geschiedenisboeken ingaat als de revolutie voor internationale activisten die de sociale strijd in Oaxaca met romantiek omarmen. Het leven is hier alles behalve rooskleurig en de revolutie heeft niet veel meer dan repressie opgeleverd. De mensen om wie het draait zijn niet alleen een illusie, maar ook financieel armer geworden en het collectieve verzet is uit elkaar gevallen. De internationale activisten kunnen van afstand wegdromen met een boek, het leven voor de indigina’s is nog altijd een dagelijkse strijd om te kunnen overleven. En wellicht dromen die van een nieuwe Zapata.
Memorial de Agravios Oaxaca, Mexico, Oaxaca 2006, Ruben Leyva
Marabu ediciones, 2008, ISBN: 978-968-9240-17-4
160 bladzijdes
(website)
Protest Graffity Mexico Oaxaca, Louis E.V. Nevaer
Mark Butty Publisher, 2009, ISBN: 978-0-9799666-4-4
160 bladzijdes
(website)