Pleidooi voor een ‘groene New Deal’

Vertaling Mathias Bienstman, studiemedewerker Netwerk Vlaanderen vzw.

“De mondiale economie stevent af op drie beslissende confrontaties. Het gaat over de combinatie van de in slechte kredietverlening gewortelde financiële crisis, de versnellende klimaatverandering en de stijgende energieprijzen. Die laatste worden ondersteund door de naderende top in de olieproductie. Deze drie elkaar overlappende gebeurtenissen dreigen uit te groeien tot de perfecte storm, zoals er geen meer is voorgekomen sinds de Grote Depressie. In een bijdrage om dit te voorkomen stellen we een groene New Deal voor.

Het gaat over een combinatie van enerzijds het herreguleren van het financiële en de belastingen en anderzijds een programma gericht op duurzaamheid. Dat laatste door het gebruik van fossiele brandstoffen te verminderen en in een zelfde beweging de werkloosheid en de afname van de vraag aan te pakken. Met beleidsmaatregelen en nieuwe investeringsmechanismen zal de uitstoot van broeikasgassen verminderen en de komende energieschaarste door peak oil beter opgevangen worden.

(…)

We noemen ons hervormingsprogramma een groene New Deal – een combinatie van het op korte termijn stabiliseren en op lange termijn herstructureren van het financieel, belasting- en energiesysteem. Het groen hervormingsprogramma is internationaal van opzet, maar vereist actie  op de lokale, regionale, nationale en mondiale niveaus.

We komen tot een actieplan met de volgende speerpunten als we vanuit de noden van het Verenigd Koninkrijk vertrekken:

De stoutmoedige, nieuwe visie over een klimaatvriendelijk energiesysteem realiseren door onder andere ieder gebouw energie te laten winnen. De energie efficiëntie van tientallen miljoenen gebouwen en de productie van hernieuwbare energie zou tot een maximum opgedreven worden. Er is jaarlijks meer dan £50 miljard nodig om dit zo snel en groots mogelijk te doen. Daarom vragen we voor een investeringsprogramma en een actieplan dat in zijn urgentie en impact niet moet onderdoen voor de New Deal in de VS van de jaren dertig, en de mobilisatie voor de oorlog in 1939.

De vorming en opleiding van een ‘klimaatleger’ van arbeidskrachten. Ze zullen bijvoorbeeld in de bouw aan de slag gaan voor een enorm renovatie en reconstructie programma dat het milieu moet redden. We willen dat er in het VK honderdduizenden groene jobs bijkomen, zowel voor hoog- als voor laaggeschoolden. Op die manier verandert de economie van één die te eng gericht was op financiële diensten en consumptie naar één die de motor is van de ecologische omslag. Het VK heeft de groei in groene jobs tot nu toe grotendeels gemist terwijl er in Duitsland alleen al 250.000 mensen worden tewerk gesteld in de sector van hernieuwbare energie.

Ervoor zorgen dat de olie prijzen op een realistische manier de milieukost verrekenen. Ze moeten ook hoog genoeg zijn om een economische impuls te geven voor energie efficiëntie en hernieuwbare energie, en zo de klimaatverandering effectief aanpakken. CO2 taksen en  inkomsten uit de koolstofhandel kunnen bijdragen tot de financiering van het groen hervormingsprogramma. Ze zullen ook van nut zijn om een vangnet te creëren voor diegenen die de stijgende energieprijzen niet kunnen verteren. We pleiten voor de oprichting van een ‘olie nalatenschap fonds’ dat gevuld wordt met een windfall taks op de winsten van de olie industrie. Het aldus verkregen geld zou de effecten van de klimaatverandering kunnen opvangen en de overgang naar een klimaatvriendelijke economie kunnen vergemakkelijken.

De ontwikkeling van een breed gamma aan andere financiële innovaties en stimuli om de miljarden bijeen te brengen die nodig zijn voor het groen hervormingsprogramma. We zouden ons moeten toeleggen op slimme investeringen die niet alleen de ontwikkeling van een nieuwe, efficiënte energie infrastructuur bekostigen, maar die ook de vraag naar energie helpen indammen, in de eerste plaats bij de sociaal zwakkeren, bijvoorbeeld door de isolatie van hun woningen te verbeteren. De kennis en technologie voor een energie en transport revolutie zijn al voor handen. Maar de fondsen om de laatste innovaties ten volle te realiseren nog niet.

Om ervoor te zorgen dat het voorzien van geld aan een lage interest in de lijn komt met democratische doelstellingen, financiële stabiliteit, sociale rechtvaardigheid en duurzaamheid; moeten we nieuwe regels uitwerken voor het financiële systeem. Onze voorstellen zijn geïnspireerd door degene uit de jaren dertig. Ze bestaan uit de verlaging van de rentevoet van de Nationale bank tot op een niveau dat al diegenen helpt die lenen om een nieuwe energie en transport systeem op te zetten. Dit moet gepaard gaan met andere veranderingen in de kredietpolitiek van de overheid zodat de rentevoet op allerlei kredietinstrumenten naar beneden kan. Om de inflatie tegen te gaan willen we tegelijk een veel strengere controle op de kredietverlening en de private geldcreatie.

Een opsplitsing van de ongeloofwaardige financiële instellingen. Ze hebben enorm veel belastingsgeld nodig om op de been te blijven tijdens deze kredietcrisis. We vragen voor de verplichte opsplitsing van grote financiële groepen. Het retailbankieren zou afgesplitst moeten worden van het zakelijk- en investeringsbankieren. Die eenheden zouden dan verder moeten opgesplitst worden in kleinere banken. Kolossale banken maken kolossale fouten die ons allen raken. In plaats van instellingen toe te laten die te groot zijn om failliet te mogen gaan, hebben we instellingen nodig die zo klein zijn dat het gerust fout mag lopen zonder dat ze problemen creëren voor de spaarders of het hele systeem.

Het opnieuw reguleren en inperken van de internationale financiële sector zodat de nationale en globale economie kan veranderen. De financiële sector moet opnieuw dienen, niet bemeesteren. Ze moet in de mondiale economie spaartegoeden veilig omzetten in productieve en duurzame investeringen. Het reguleren van de financiële wereld en het herstellen van de beleidsautonomie van de democratische verkozen overheden, impliceert het opnieuw invoeren van kapitaalcontroles. Deze zijn broodnodig als centrale banken en overheden een van de meest belangrijke hefbomen in de economie willen bepalen en hanteren: de rentevoet.

Alle afgeleide producten en andere exotische financiële instrumenten onder officieel toezicht brengen. De handel moet zich beperken tot de goedgekeurde producten. Elkeen die de regels probeert te omzeilen door off shore of op het net te gaan, zou op de volgende simpele maar effectieve sanctie moeten stoten: negatieve handhaving. Hun contracten zullen geen rechtskracht meer hebben voor onze rechtbanken. Uiteindelijk is het onze bedoeling om de financiële sector ordentelijk in omvang te laten afnemen zodat die weer in gelijke pas loopt met de reële economie.

De ontwijking en ontduiking van belastingen minimaliseren door komaf te maken met belastingsparadijzen en de gangbare financiële rapportering van ondernemingen. Er zou een bronbelasting moeten komen op al de inkomsten van financiële instellingen in belastingsparadijzen – bijvoorbeeld door het geld te belasten in het land van waaruit de betaling wordt gedaan. De internationale boekhoudkundige – en  rapporteringsregels zouden zo moeten veranderen dat de prijszetting voor handel binnen ondernemingen niet langer gemanipuleerd wordt, bijvoorbeeld door land per land te rapporteren. Deze maatregelen zullen geld in de staatskas brengen op een moment dat de economische vertraging de belastingsinkomsten doet verminderen.”

—————-

Bron: Green New Deal Group. “A Green New Deal. Joined-up policies to solve the triple crunch of the credit crisis, climate change and high oil prices.” www.neweconomics.org 2008.