Sociaal ecologist Murray Bookchin overleed op 85-jarige leeftijd.

Gedurende een vruchtbare loopbaan – publicaties, onderwijs, politiek activisme – dat een halve eeuw omspande, heeft Bookchin een nieuwe antiautoritaire visie ontwikkeld, waarin ecologie, dialectische filosofie en sociaal anarchisme centrale begrippen vormen. Bookchin is erin geslaagd de ecologische thematiek op een organische manier te integreren in zijn meer algemene kritiek op het kapitalisme. De Amerikaanse milieuhistoricus Raderick Nash (o.a. auteur van de klassieker ‘Wilderness and the American mind’) omschreef Bookchin in 1989 als ‘de veteraan in de loopgraven van de Amerikaanse milieuoorlog’. Theodore Roszak (o.a. auteur van ‘De opkomst van de tegencultuur’) was van mening dat Bookchin met ‘The Ecology of Freedom’ (1982/1991) ‘wellicht de belangrijkste bijdrage aan de milieufilosofie van de huidige tijd’ geleverd had, en dat hij met dit boek als één van de belangrijkste Amerikaanse politieke filosofen een plaats verworven had naast Thoreau, Lewis Mumford en Paul Goodman.

Bookchin-kenner Roger Jacobs schreef een interessant overzichtsartikel op www.athene.antenna.nl, waarvan we hier het slot weergeven.
Welke boodschap heeft deze oude revolutionair voor mensen die zich aangesproken voelen door zijn ideaal van een rationele maatschappij gebaseerd op actief en verantwoordelijk burgerschap en doordrongen van een diepgewortelde ecologische sensibiliteit?

“Tegenwoordig moet ik toegeven, dat ik mij als een geest uit een vervlogen tijdperk beschouw. Wat mij ertoe inspireert om mij te verzetten tegen de bestaande maatschappij is natuurlijk de woede over onrecht, de liefde voor de vrijheid en het verantwoordelijkheidsbesef om de menselijke geest verder te zetten en uit te diepen: haar schoonheid, haar creativiteit en haar latent vermogen om de wereld te verbeteren. Ik ben er niet in geïnteresseerd om op goede voet te staan met een irrationele maatschappij die al het waardevolle in de mens ondermijnt, die alles aantast wat mooi en nobel is in de menselijke ervaring. Het kapitalisme maakt ons kapot. Op het moleculaire niveau van het dagelijkse leven verandert het ons in de slechte betekenis van het woord, dwingt het ons dingen te rationaliseren waarvan we weten – of tenminste ooit wisten – dat zij vals zijn en om dingen te doen die trivialiseren en ontmenselijken. Als we tegen het kapitalisme vechten, vechten we in feite tegen onze eigen ontmenselijking. Als we daarvan doordrongen zijn zal het gevaar om ingepakt te worden door het systeem ons verzet alleen maar doen toenemen. Als revolutionairen vechten we niet enkel voor een betere maatschappij maar ook voor onze eigen menselijkheid. Ik kan niet genoeg het belang van een coherente visie benadrukken, ideeën samenbrengen en de verbanden begrijpen die er tussen de ons omringende verschijnselen bestaan. Ons verzet wordt versterkt als we beschikken over dit theoretisch inzicht. Want er wordt eerst en vooral zin gegeven aan ons verzet tegen de heersende maatschappij en het voedt onze hoop dat we in staat zullen zijn die maatschappij te veranderen. Die hoop instandhouden – zelfs in het besef dat we niet lang genoeg zullen leven om onze idealen gerealiseerd te zien – stelt ons in staat te blijven streven naar de verwezenlijking van een goede maatschappij” [Anarchism, Marxism and the Future of the Left, 1999, pp 346/47]

“We moeten actie voeren om de wereld te veranderen. Daarbij liggen zowel rijke mogelijkheden als grote gevaren in het verschiet maar óf we uiteindelijk in een coöperatieve maatschappij zullen leven hangt in belangrijke mate af van wat we vandaag de dag doen. Ofwel zullen we een ware collectivistische maatschappij tot stand brengen gebaseerd op volksvergaderingen, de municipalisering van de eigendom en gemeentelijke confederaties – een ware zelfbeherende maatschappij; ofwel zullen we belanden in één of andere vorm van totalitarisme en een ecologische ineenstorting. Dat is de keuze waarvoor we gesteld worden op de drempel van de 21ste eeuw. Als we op deze uitdaging niet ingaan zal onze planeet beroofd worden van de rationaliteit en het bewustzijn die er juist zin aan geven” [Anarchism, Marxism and the Future of the Left, 1999, p. 349].

———-

Enkele Nederlandstalige inleidingen tot Murray Bookchin
*DE AS, themanummer: Murray Bookchin, 18de jg., nr. 91, 1990
*André BONS, Anarchisme, politiek, natuur en moderniteit. Kritiek op Bookchins radicale sociale ecologie in: De As, 26ste jg., nr. 122-23, zomer 1998, pp. 62-75
*Marius de GEUS, Politiek, milieu en vrijheid in: Jan van Arkel, Utrecht, 1993 pp 95-110
*Roger JACOBS, Natuur, geschiedenis en vrijheid, in: Janssens, F./ Melle, U., Voeten in de aarde, Hadewijch/Jan van Arkel, Antwerpen/Utrecht, 1994, pp 19-57.

——–

Toevoeging GI: zie ook: Bookchin in wikipedia
Bookchin over anarchisme videoclip
Bookchin (an)Archives

Citaat uit Listen Marxist! “All the old crap of the thirties is coming back again–the shit about the “class line,” the “role of the working class,” the “trained cadres,” the “vanguard party,” and the “proletarian dictatorship.” It’s all back again, and in a more vulgarized form than ever. The Progressive Labor Party is not the only example, it is merely the worst. One smells the same shit in various offshoots of SDS, and in the Marxist and Socialist clubs on campuses, not to speak of the Trotskyist groups, the International Socialist Clubs and the Youth Against War and Fascism.”

(Dit artikel was oorspronkelijk op GlobalInfo gepubliceerd door Johny Lenaerts.)