TNT Post: Eerste Klap een Daalder Waard?
Spanningen bij TNT Post lopen op na afwijzen principeakkoord.
Sinds de privatisering en opsplitsing van de PTT in 1989 en 1998 is het
hard bergafwaarts gegaan met het voormalige staatspostbedrijf. De
directie van het huidige TNT Post zoekt voortdurend de confrontatie met
de werknemers – het ene conflict volgt op het andere. De directie
dreigt op het moment maar liefst 11.000 mensen te ontslaan: bijna de
helft van alle postbodes en post sorteerders. Als deze plannen worden
doorgezet, wordt het de grootste ontslagronde in Nederland in veertig
jaar zijn. Actiecomité Red de Postbode reageert woedend.
Dit stuk verscheen eerder op grenzeloos.
Dat TNT Post werknemers een onzekere toekomst tegemoet zien is niets nieuws. Eerder goochelde de directie met functieomschrijvingen als postbesteller en postbezorger. Nieuwe werknemers worden niet langer een besteller, maar een bezorger. Door het opsplitsen en deels automatiseren van het werk van de oude ‘postbesteller’, worden nieuwe ‘postbezorgers’ gedwongen om voor minder geld te werken. Sinds de privatisering is al zeven keer is gestaakt. In slechts drie gevallen zijn de stakingen het gevolg van vastgelopen CAO-onderhandelingen. De andere keren wordt er gestaakt tegen verslechtering van het pensioen, de hoge werkdruk, intimidatie en hufterige behandeling door managers en tegen een reorganisatie.
Nadat de vakbonden CNV, Abvakabo FNV en BVPP eerder dit jaar een principeakkoord sluiten met TNT Post, wordt in maart het actiecomité Red de Postbode opgericht. Woordvoerder en postbode Rob van der Post: ‘Het nare van dit principeakkoord is dat er aan het basissalaris werd gemorreld. Zeven procent inleveren is nogal wat. Dit akkoord geldt alleen maar voor de loonschalen een tot en met vier.’ Maar het blijft niet bij deze zeven procent. TNT Post wil ook op de aanvullingen op het basissalaris bezuinigen, waardoor het totale loon vijftien tot twintig procent omlaag gaat. In ruil hiervoor krijgt het personeel slechts drie jaar baangarantie. ‘Men weet nu eenmaal als medewerkers van TNT Post dat TNT Post zich nooit aan deze afspraken zal houden. Dat heeft het verleden al uitgewezen’, aldus Van der Post; ‘TNT Post weet er altijd wel een draai aan te geven, waardoor de afspraak veranderd of opgeheven wordt.’
Na ledenraadpleging door de drie bonden wordt het principeakkoord massaal van tafel geveegd. Bij de raadpleging van Abvakabo FNV en BVPP stemt respectievelijk 68 procent en 70 procent van de leden tegen het voorstel. CNV heeft geen cijfers bekend gemaakt, maar ook daar wordt het akkoord door de leden afgewezen. Abvakabo FNV concludeert terecht dat: ‘omdat de grootste bezwaren van de leden te maken hebben met ‘de kern’ van het akkoord’ verder onderhandelen ‘geen zin heeft’; ‘Leden zullen enkele kleine aanpassingen in het akkoord immers niet accepteren: het moet echt fundamenteel anders.’
Door het verspreiden van flyers op de werkvloer en het organiseren van een landelijke manifestatie in Utrecht heeft het actiecomité zichzelf binnen TNT Post duidelijk op de kaart gezet, maar niet van harte. Van der Post: ‘De relaties met de vakbonden waren in het begin nogal moeilijk. Zij vonden dat wij een mes in de rug van de onderhandelaar staken. Misschien wel begrijpelijk, want deze mensen hadden aardig werk verricht. Maar wij vonden dit niet voldoende om er een applausje voor te geven.’
Na het afwijzen van het principeakkoord kondigen de vakbonden aan om verder onderzoek te doen naar de mogelijkheden om de ontstane impasse te doorbreken. Hoewel de directie van TNT Post haar fiat geeft aan dit onderzoek probeert zij de vakbonden zoveel mogelijk te frustreren. Door het onderzoek van de vakbonden en de hieraan gekoppelde vakbondsstilte ontstaat er een machtsvacuüm. Eind mei besluit de directie in het ontstane machtsvacuüm te porren. Samen met de ondernemingsraad stuurt zij een enquête aan het personeel met de vraag of zij bereid is om alsnog loon in te leveren in ruil voor baanbehoud. Zowel de vakbonden als Red de Postbode reageerden verontwaardigd. ‘De uitslag van de ledenraadpleging van de vakbonden is duidelijk: mensen willen deze cao niet. De OR heeft niet het recht om op deze manier tussen de bonden en de werknemers te gaan staan’, aldus het actiecomité.
Begin juli komen de ‘resultaten’ van het onderzoek naar buiten. Slechts een derde van het personeel vulde de enquête in. Hiervan is 74 procent bereid om loon in te leveren. De uitslag is onbetrouwbaar, niet alleen vanwege het lage aantal respondenten maar ook omdat vakbondsleden met ongeveer gelijke cijfers precies het tegenovergestelde stellen. Het inleveren van loon in ruil voor baanbehoud wordt door veel postbodes als chantage beschouwd. Om de chantage kracht bij te zetten dreigt de directie een reorganisatie door te voeren waarbij 11.000 mensen hun baan verliezen: de grootste ontslag ronde sinds de sluiting van de Limburgse mijnen. Van der Post: ‘Ik krijg nu veel mails van mensen die ontzettend boos zijn. De meeste zijn bereid tot actie over te gaan, want dit pikken ze niet.’ Nu TNT Post zo duidelijk de confrontatie zoekt is er voor het personeel weinig anders mogelijk dan de messen te slijpen en zich op te maken voor stakingsacties.
De voortdurende aanvallen op de lonen en de banen van het postpersoneel zijn een direct gevolg van de steeds verder gaande ‘liberalisatie’ van de postmarkt. Per april van dit jaar is de markt volledig vrijgegeven en mogen ook postzendingen tot vijftig gram door andere postbedrijven dan TNT Post worden bezorgd. Tot de nieuwe concurrenten van TNT Post behoren naast Selekt Mail en Sandd ook het bedrijf VSP, een dochteronderneming van TNT. TNT Post concurreert dus met zichzelf.
Eind 2008 sluit FNV Bondgenoten een akkoord met Sandd en Selekt Mail. Binnen 3,5 jaar moet 80 procent van het postpersoneel werken volgens een arbeidsovereenkomst. Bondsvoorzitter Henk van der Kolk schrijft tevreden op de website van FNV Bondgenoten: ‘We zijn blij dat we nu eindelijk een bodem gelegd hebben als het gaat om de arbeidsvoorwaarden op de postmarkt.’ Een opmerkelijke uitspraak, want waarom zou je als vakbond tevreden zijn wanneer mensen nog 3,5 jaar lang minder dan het wettelijk minimumloon verdienen? En waarom maar 80 procent? Je mag van een vakbond toch verwachten dat zij op het standpunt staan dat alle werkende mensen recht hebben op het minimumloon?
Door het akkoord dat Bondgenoten met Sandd en Selekt Mail afsluit, geeft zij TNT de mogelijkheid om in de slachtofferrol te kruipen. Volgens TNT is het immers de moordende concurrentie die de loonsverlaging noodzakelijk maakt. De postbodes bij de diverse postbedrijven worden door verschillende FNV bonden vertegenwoordigd, en de bonden laten zich tegen elkaar uit spelen. Om op lange termijn op een succesvolle manier én normaal salaris én baanzekerheid te kunnen garanderen, is het noodzakelijk dat de FNV haar strategie omgooit. Er moet één bond komen voor al het personeel in de postsector, met één CAO, ongeacht of mensen nu voor TNT, Sandd of Selekt Mail werken. Alleen die strategie kan een spreekwoordelijke slachting onder het personeel voorkomen. De postbodes en sorteerders bij TNT Post hebben de eerste stap gezet door het principeakkoord met een ruime twee derde meerderheid van tafel te vegen. Nu is het aan de bonden om haar functie als vertegenwoordiger van de werkvloer waar te maken.
www.reddepostbode.nl