We mogen de landkwestie niet aan rechts overlaten
Elena en Louise van de Franse beweging Les Soulèvements de la Terre (De Opstanden van de Aarde) over hun strijd tegen verzegeling, land- en waterroof
De Franse beweging Les Soulèvements de la Terre (De Opstanden van de Aarde) werd vorig jaar beroemd toen tienduizenden demonstreerden optrokken tegen een agro-industrieel waterreservoir in Sainte-Soline in het westen van Frankrijk. In maart reisde een groep activisten van de beweging en hun bondgenoten door Europa met de lezingentour “Water.Land.Justice”. Wat kunnen bewegingen in Duitsland leren van De opstanden van de Aarde?
Voordat we ingaan op de inhoud, beginnen we met de vraag: Hoe organiseren jullie je eigenlijk?
Elena: In Soulèvements des la Terre (SdT) zijn verschillende collectieven en individuen samengekomen om elkaar kracht te geven in de strijd tegen uitsluiting en landroof. Elk half jaar komen 200-300 mensen van lokale strijden, vakbonden, basisgroepen, autonome verbanden, organisaties en vele anderen bij elkaar. Tijdens deze bijeenkomsten worden de onderwerpen en plaatsen van actie voor de komende zes maanden, het volgende “seizoen”, besproken en wordt er een actieplan opgesteld. Het is belangrijk voor ons dat we voortbouwen op bestaande lokale strijden waar de wens bestaat om de SdT erbij te betrekken om hun verzet naar een hoger niveau te tillen.
In Duitsland worden jullie voornamelijk geassocieerd met strijd voor water. Waarom hebben jullie deze focus gekozen?
Louise: In het begin stond het waterkapen niet zozeer centraal in ons werk. Het lokale initiatief Bassines Non Merci (waterbekkens – nee dank je), dat al heel lang strijdt tegen enorme waterbekkens in Zuid-Frankrijk, benaderde ons en vroeg ons hen te steunen. Zoals bij elke lokale strijd die we steunen, heeft de ontmoeting ook ons veranderd. En zo is de waterkwestie voor ons steeds centraler komen te staan. Grond en water zijn de basis van ons leven: als we ze niet hebben, gaan we vrij snel dood.
Waarom zijn deze waterretentiebekkens een probleem?
Elena: Deze gigantische waterbassins zijn grote uitgravingen van ongeveer tien hectare of meer. Ze zien eruit als enorme kraters bekleed met plastic folie. Er wordt beweerd dat ze alleen worden gebruikt om regenwater op te vangen, maar dat is niet waar: voor dit doel wordt grondwater opgepompt, dat in Zuid-Frankrijk steeds schaarser wordt door klimaatgerelateerde droogte. Dit is illegaal in de zomer en is duidelijk een vorm van waterroof. Het water wordt gebruikt voor de landbouwindustrie, die enorme hoeveelheden water nodig heeft om maïs te verbouwen om te kunnen blijven produceren tijdens de klimaatcrisis. Dit leidt er bijvoorbeeld toe dat hele wetlands opdrogen. Ik heb het in het bijzonder over het grote waterrijke gebied in Poitou. Hier in het zuidwesten van Frankrijk gaat men dit type irrigatie uitproberen met behulp van reusachtige bassins. Het is te verwachten dat dit een landelijke strategie wordt en dat er nog veel meer bassins zullen worden gebouwd.
Louise: De protesten zijn geleidelijk opgebouwd. Bij de eerste demonstratie op een bouwplaats voor gigantische waterbekkens waren er 200 mensen; we hadden ook schapen bij ons en hebben machines buiten werking gesteld. Bij de volgende demonstratie liepen we met 3.000 mensen de bouwplaats op, de bekkens in, en hebben we ze volledig ontwapend. Het moet gezegd worden dat dit een illegale bouwplaats was, een bekken die eigenlijk niet mocht bestaan. Tijdens een andere demonstratie werden pijpen opgegraven en weggehaald die gebruikt werden om grondwater in de waterbekkens te pompen. Bij de grootste demonstratie in Saint Soline eind maart 2023 waren 30.000 mensen aanwezig. Er was massaal politiegeweld, honderden gewonden en trauma’s; de demonstratie was zeer zichtbaar in de media. Ook bij de laatste demonstratie werden houtwallen geplant. Het is belangrijk voor ons dat onze acties altijd een positief verhaal vertellen.
Als we een tegenmacht willen opbouwen, hebben we voedsel nodig. Geen revolutie zonder voedsel!
Ontwapening? Betekent dat voor jullie sabotage?
Elena: We maken onderscheid tussen de termen sabotage en ontwapening. Voor ons betekent sabotage het beschadigen van iets, zoals vitale infrastructuur. Maar wij zien deze infrastructuur als iets dat het leven in gevaar brengt. Daarom ontwapenen we het. Waterbassins ontwapenen betekent het zeil doorsnijden met kniptangen zodat het water terug de grond in kan stromen. De afgelopen jaren zijn er drie waterbassins bijgebouwd, maar er zijn 17 bassins ontwapend; één door ons tijdens de grote demonstratie, 16 ’s nachts door andere collectieven. Onze protesten worden dus ook een economische factor voor de bedrijven: Ze moeten nadenken over het bewaken van de bouwplaatsen of een ander soort grondzeilen ontwikkelen die niet doorgesneden kunnen worden. Het wordt steeds duurder voor ze en ze bedenken zich nu wel twee keer of ze wel door willen gaan met het bouwen van deze bekkens.
Wat vindt de lokale bevolking van deze ontwapeningsmaatregelen?
Louise: Als we ontwapeningscampagnes organiseren, is dat altijd als onderdeel van openbare demonstraties waar veel verschillende mensen samenkomen, jonge en oude mensen, mensen in rolstoelen, mensen met tractoren. Het punt is dat de acties eenvoudig zijn, je kunt ze uitvoeren, ze zijn een vorm van empowerment. Als we ’s avonds thuiskomen, voelen we ons gesterkt en gelukkig; we hebben het gevoel dat er iets veranderd is tussen de ochtend en de avond. Om dit echt duidelijk te maken: Bij al onze acties worden de beslissingen genomen door degenen die ook met de gevolgen moeten leven. Sommige lokale groepen zeggen ook dat ontwapeningsacties niet zullen werken, de helft van onze buren werkt voor dit bedrijf, dat begrijpen ze niet. Dan organiseren we geen ontwapeningsactie. Omgekeerd kan het ook zijn dat mensen uit de lokale strijd verder willen gaan dan wij.
“Als we voor het land willen vechten, moeten we het land worden,” zei je tijdens een van je toespraken tijdens de tournee. Wat bedoel je daarmee?
Elena: Als we oproepen tot een mobilisatie als onderdeel van het SdT, begint het altijd vanuit een lokale strijd. En het zijn ook de lokale groepen die de acties organiseren en ondersteunen. Ik geloof dat het het beste is om de plaatsen en dingen te verdedigen die echt iets voor je betekenen. Dat kan een plek zijn waar je bent opgegroeid of hebt gewoond, maar dat hoeft niet altijd het geval te zijn. Het moet een plek zijn die zoveel voor je betekent dat je zegt: Nee, niemand mag deze plek iets aandoen, echt niet! Dat geeft je veel kracht en je zult er alles aan doen om deze plek te verdedigen. De mensen die zich er echt voor inzetten, zoals in de wetlands bij Poitou, zijn mensen die de plek op hun duimpje kennen: Ze kunnen je vertellen over de verschillende vogelsoorten, ze kennen elke rivier, elke boer. We raken betrokken en steunen hen, maar je kunt die band niet vervangen.
Louise: Velen van ons in de beweging zijn zelf boeren en hebben een sterke band met het land. Het is belangrijk voor ons dat we de kwestie van land en grond niet overlaten aan de rechtse beweging. Er zijn veel manieren om regio’s nieuw leven in te blazen. Sommige mensen boeren, maar anderen leven er op andere manieren. Het is belangrijk dat dit mogelijk is zonder ons daar te isoleren en onze toevlucht te nemen tot rechtse ideeën.
Als we je goed begrijpen, stel je de klimaatkwestie niet centraal in je campagnes. Waarom is dat?
Elena: Het klimaatprobleem is zo groot, zo complex, dat het alleen op het niveau van de hele planeet kan worden aangepakt, en dat overweldigt je vaak. Als je voor deze benadering kiest, loop je het risico dat je alleen eisen kunt stellen aan de overheid. Voor velen leidt dit tot grote machteloosheid. De kwestie van land en water leek voor ons toegankelijker en dichter bij de mensen te staan; het opent nieuwe mogelijkheden. Als we een tegenmacht willen opbouwen, hebben we voedsel nodig. Geen revolutie zonder voedsel! Mensen in de stad begrijpen dat ook. We willen infrastructuur en autonomie op lokaal niveau opbouwen om in staat te blijven om te handelen – zelfs in tijden van crisis.
Hoe gaat het bij jullie verder?
Louise: Er komen internationale actiedagen in Sainte-Soline op 20 en 21 juli, de precieze locatie is nog niet bekend. Er zullen ook bussen uit Duitsland komen; jullie zijn van harte uitgenodigd. Van 17/18 juli moet iedereen naar ons kamp komen, naar het waterdorp, om samen de actiedagen voor te bereiden. (zie de Nederlandse vertaling van de oproep hier).
Dit interview is gebaseerd op een gesprek dat werd gevoerd voor de podcast “Was tun”. Een uitgebreidere versie is te beluisteren in de maart-aflevering van de podcast. Redactie van het interview: Dorothee Häußermann.