Wordt armoede afhankelijk van het klimaat?
In het
recente Kleintje Muurkrant (nr. 422) las ik net de Konfrontatie-opinie van
Wendela de Vries terug over hét politieke thema in opkomst, de
klimaatverandering. Op dezelfde pagina van Kleintje een kritiek op de
professionalisering van de ontwikkelingshulp in de bespreking van het boek
'Weldoeners of de liefdadigheidsmaffia' van Els Groen. Deze combinatie deed me
denken aan de manier waarop de Nederlandse ontwikkelingspolitiek
klimaatverandering heeft opgepakt.
Het Ministerie van Buitenlandse
Zaken heeft al tien jaar geleden het 'Netherlands Climate Assistance
Programmme' opgezet om bepaalde ontwikkelingslanden te helpen hun
verplichtingen uit het Kyoto klimaatverdrag (Framework Convention on Climate
change) na te leven. Inmiddels wordt het door de internationale
ontwikkelingshulporganisatie ETC beheerd en richt zich meer op de gevolgen van
de aankomende klimaatverandering. Afgelopen maart verscheen het rapport
'Poverty Reduction at Risk – Managing the Impacts of Climate Change on Poverty
Alleviation Activities'. Het
bevestigt dat de klimaatveranderingen een serieuze bedreiging van de
inspanningen voor het bereiken van de millenniumdoelen zijn en doet voorstellen
voor het beleid van het Ministerie voor Internationale Samenwerking, voor NGO's
in de ontwikkelingshulp en voor onderzoeksinstellingen. Het rapport benadrukt
dat alle inspanningen om armoede terug te dringen systematisch rekening moeten
houden met de dreigende klimaatverandering.
Dat lijkt me wel verstandig
en voor de hand liggend en het zou me verbazen als Internationale Samenwerking
en de NGO's hun werk al niet zodanig aanpakken. Was er niet nog een bestuurlijk
addertje onder het gras van de aanbevelingen? Als projecten rekening houden met
klimaatverandering om duurzamer te worden, worden ze meestal natuurlijk ook
duurder. Deze aanvullende kosten zouden niet ten laste moeten komen van
Internationale Samenwerking maar zouden betaald moeten worden uit een aan 't
klimaat gerelateerde pot. Om uit deze pot te putten moeten de
klimaatgerelateerde kosten nauwkeurig bepaald en geanalyseerd worden, bij
voorkeur in een soort Stern-rapport (Economics of Climate Change).
Zulke
klimaat prijskaartjes voor elk project zijn boekhoudkundig misschien nuttig,
maar politiek funest. Want deze klimaat prijskaartjes voeren het principe van
Carbon Trading in de ontwikkelingssamenwerking in. Bij Carbon Trading wordt nu
steeds gekeken naar waar het beschikbare geld de grootste CO2 vermindering
oplevert, om de schaarse middelen zo effectief mogelijk te kunnen besteden.
Dezelfde logica in de armoedebestrijding toepassen betekent
ontwikkelingsprojecten te prefereren, waar het klimaatprijskaartje relatief
goedkoop is en veel waar voor je geld biedt. In Wendela's en Els' woorden is dat
wellicht bedrijfskundig en meteorologisch professionaliserende
ontwikkelingshulp.
Voor ontwikkelingslanden krijgt de aandacht voor
het klimaat op deze manier er nog een vervelende werking bij. Nu al liggen
succesvolle projecten voor ecologisch verantwoord toerisme en export van
landbouwproducten -eerder opgebouwd met Europese hulp- sinds kort plotseling
onder vuur van klimaatbeschermende anti-globalisten en politici uit Europa, die
voor lokaal verbouwd voedsel en vakanties in eigen land pleiten om het vliegverkeer
te verminderen. Met de smoes van klimaatverandering worden ondernemingen
gericht op de koopkracht van Europese consumenten weer teruggedrongen, waardoor
uiteindelijk de economie der ontwikkelingslanden moet betalen voor de Europese
groene politiek. En dit terwijl de gesubsidieerde transcontinentale Europese
voedselexport onverminderd doorgaat. In de toekomst komt er misschien nog bij,
dat economische ontwikkeling slechts nog in klimaatveilige gebieden en CO2
neutraal wordt ondersteund, terwijl Europa zelf doorgroeit en haar Kyoto
doelstellingen duidelijk mis loopt. Ook bij het klimaat blijft het meten met
machtsafhankelijke maten. Jochen Dindorf 2007-04-25