Beurs in Argentinië omsingeld, VPRO docu zondag op TV

Piquete urbano

Duizenden demonstranten nu al in Buenos Aires op de been. Vanuit het binnenland zijn vele columnas van lopende demonstranten op weg. Op de plaza de mayo hebben de Dwaze moeders na hun traditionele ronde op het plein (ze willen nog steeds hun kinderen terug!) een openluchtklas gehouden met 500 mensen en medewerking van universiteitsdocenten.

De aandelenbeurs werd omsingeld en belaagd. Het winkelwagentje zal aanstaande zaterdag nog dienst doen bij de rally op de Dam in Amsterdam.

Meer fotos van de Argentijnse Beurs zijn hier te vinden
En van de piquete urbano: hier

Zondagavond zendt de VPRO de documentaire Menselijke Grondstoffen uit, over hoe de Argentijnse middenklasse probeert te overleven. Zie de website van tegenlicht voor meer informatie en een wrange introducerende tekst: website tegenlicht
Uitzending op zondag 22 december 2002 21:02 herhaling vrijdag 27 december 2002 15:00

introductie bij documentaire Menselijke Grondstoffen

Morgen, vrijdag 20 december, is het precies één jaar geleden dat in Argentinië de koppeling tussen de dollar en de Argentijnse peso werd losgelaten en de bankrekeningen bevroren werden. Er braken al snel rellen uit, er werd geplunderd en 27 mensen werden door politiekogels
doodgeschoten.

Een half jaar geleden maakten wij (regisseur Marije Meerman een researcher Gijs Meyer Swantee) voor het programma DNW de uitzending ‘Zeg nooit nooit’ over de economische crisis in Argentinië. Het plan was toen om een soort overlevingshandboek te maken waarin de goed opgeleide
middenklasse van Buenos Aires ons zou leren hoe je, om toch aan een gevarieerd dieet te komen, tomaten zou moeten kweken op een dakterras.
Het was nog maar een dikke 60 dagen na het uitbreken van de crisis, de bankrekeningen waren nog geheel ontoegankelijk en het land was vijf presidenten verder. Ter plekke aangekomen bleek dat we eigenlijk te vroeg waren. Mensen uit de middenklasse die we spraken bleken nog helemaal niet toe aan een overlevingshandboek. Ze waren perplex, stonden veelal als verlamd om zich heen te kijken, anderen waren weer heel, heel
boos. De meesten hadden nog genoeg dollars tussen het matras om op een zuinige manier, ogenschijnlijk onaangetast, door te leven. De initiatieven die we aantroffen, zoals de buurtparlementen en de ruilmarkten, ontroerden maar deden vooral naïef aan. Zouden de bewoners van een wereldstad op deze wijze een crisis kunnen doorstaan en hun samenleving zelfs ten goede kunnen veranderen?

Nu, eind 2002, is 1 dollar al bijna 4 peso waard. De rente op de leningen van het IMF en de Wereldbank worden niet meer betaald. Wanneer er weer verkiezingen plaatsvinden is onduidelijk en als men zou moeten stemmen verwacht men vooral proteststemmen in de vorm van plakken kaas in de stemenveloppe. Het aantal mensen dat onder de armoedegrens leeft stijgt nog steeds, de werkloosheid neemt toe, de economische groei is nog steeds dik in de min en er zijn tenminste honderd kinderen geteld die aan de hongerdood gestorven zijn. Op de NRC-voorpagina stond een foto van een kind uit de provincie Tucuman met een hongerbuik. Een beeld dat wij eigenlijk alleen uit Afrika kennen.

Van de buurtparlementen wordt niets meer gehoord, er zijn weinig mensen die zich nog voor kunnen stellen dat er nog politieke oplossingen mogelijk zijn. De ruilmarkten zijn op sterven na dood. Het ruilgeld, de ‘creditos’ werden vervalst en de producten op de ruilmarkt bleken ook onderhevig aan inflatie. Voor één liter melk, die in eerste instantie 1 credito kostte, moest al gauw 13 creditos betaald worden. Diana, de
psychologe uit ‘Zeg nooit nooit’, die de helft van haar patiënten in creditos liet betalen zit nu met een strop van 5000 waardeloze creditos.
Haar patiënten betalen nu cash, direct af te rekenen. Grootgrondbezitters die het nu, door de toegenomen export van hun producten, wel een stuk beter doen willen niets meer met banken te maken hebben. Zij rekenen hun Mercedessen niet met creditos af maar met een vrachtwagen vol met zakken graan.

Maar dit soort vroeg-Middeleeuwse ruilhandel is slechts aan inwoners van het platteland besteed, in een wereldstad als Buenos Aires moeten bewoners hun toevlucht zoeken tot meer hedendaagse oplossingen

We vonden een bericht over een tv-show die bedacht was door een groep werkloze televisiejournalisten en waarbij de te winnen prijs een baan is. Twee kandidaten strijden om de gunst van het publiek dat per telefoon zijn stem kan uitbrengen op diegene die men het zieligst vindt. We besloten de show, die toepasselijk Recursos Humanos (Menselijke Grondstoffen) heet, centraal te stellen in onze nieuwe uitzending. We volgen hierin Andrea, een producer die kandidaten voor de show moet selecteren, en Mario, een toeschouwer die leeft van het verzamelen van afval. Zij hebben oplossingen gevonden om de huur te betalen of hun kinderen te eten te kunnen geven waarbij zij de verworvenheden van een moderne samenleving op een nieuwe manier inzetten. Andrea was een werkloze journaliste die nu tranen moet gaan trekken. Mario werkte als kok in een grote supermarkt en weet nu waar afval en eten te vinden. De uitzending is een zwart sprookje geworden dat niet alleen de vernederingen laat zien die de kandidaten van de televisieshow ondergaan tijdens deze crisis maar ook de wijze waarop Andrea en Mario zichzelf opnieuw moeten uitvinden in tijden waarin al hun zekerheden weggevaagd zijn.

Een jaar geleden, tijdens het uitbreken van de crisis, is er een nieuwe vorm van demonstreren ontstaan. De middenklasse, normaal gesproken niet echt de eerste mensen die de straat op gaan, namen van huis hun pannen (in het Spaans caserolas) mee en al demonstrerend sloegen zij daarop. In de buurt waar Maxima oorspronkelijk vandaan komt zagen we zelfs mensen op dure koperen pannen slaan. Afgelopen zomer namen ook vrouwen in de bezette Palestijnse gebieden hun pannen mee naar demonstraties. Het pannenslaan lijkt het symbool te worden van de onmacht van mensen die hun vertrouwen in de politieke middelen verloren hebben. Op de straten van Buenos Aires hangt een sfeer die ik mij voorstel bij Berlijn of London, begin jaren dertig. Er is geen uitgesproken vijand, wat er moet gebeuren om hier weer boven op te komen blijft onduidelijk. Maar dat men niet met de armen over elkaar blijft toekijken hoe alles in elkaar stort is wel duidelijk. Morgen, vrijdag 20 december, maken alle partijen zich op voor een misschien nog grotere veldslag dan die van een jaar geleden.
Echte honger en totale uitzichtloosheid leidt tot een opstand en dat is dan ook wat men in de komende tijd verwacht. Vanuit alle delen van de samenleving zullen de inwoners van Buenos Aires richting het Plaza de Mayo optrekken; Slaand op pannen maar eigenlijk niet wetend waar vandaan een oplossing voor hun misère te kunnen verwachten.

Kijk zondag 22 december om 21.00 naar Menselijke Grondstoffen bij Tegenlicht op Net 3.

Marije Meerman
Regisseur

(Dit artikel was oorspronkelijk op GlobalInfo gepubliceerd door diversen.)