De FNV zoekt beweging
Wat te doen 26 november 2022? – Olympisch Stadion Amsterdam 13.30 uur
(Door Hans Boot, overgenomen van Solidariteit.nl, foto: FNV – De Bijenkorf Amsterdam, 27 oktober 2022. Rene Benko is een Oostenrijkse vastgoedtycoon, één van de eigenaren van De Bijenkorf)
Onderstaande grafiek van het 1 mei komitee laat de scheefgroei zien waarmee FNV-voorzitter Tuur Elzinga de landelijke manifestatie tegen de inkomenscrisis aankondigt. Jarenlange scheefgroei heeft gezorgd dat de inkomens van mensen zijn achtergebleven. (…) De lonen, uitkeringen en de pensioenen moeten omhoog. Maar werkgevers houden de hand op de knip en de politiek plakt slechts pleisters. De FNV stelt daar acties met een vijftal ‘kerneisen’ tegenover. (1)
Het 1 mei komitee spreekt van een gierende inflatie die volgens het Internationaal Monetair Fonds (IMF) in het lopende jaar 2022 de 12 procent zal halen. En dat bij een economische groei van 4,5 procent en stug doorlopende winsten. Eén sprekende illustratie uit een lange rij – Randstad, derde kwartaal 2022: netto-winst van 250 miljoen. En dat bij een rauwe werkelijkheid van nee verkopende voedselbanken, beleefdheidscursussen voor deurwaarders, een compensatie ontbijt op school en meer miljonairs die bovendien meer incasseren.
Merkbaar en zichtbaar
De scheefgroei bestaat inderdaad al jarenlang en kan dus de verheugende actieroep van de FNV niet verklaren. De actuele vakbondsstrijd in landen als België, Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië zal inspireren, maar er is meer aan de hand. Bepalend lijkt dat de rij van afzonderlijk voorgestelde crises (van toeslagen tot stikstof) steeds meer als een algemeen maatschappelijk crisis ervaren wordt. De actuele ‘energiecrisis’ is daarin versnellend en verbindend. Uitzichtloze oorlog, boze toekomst, ongrijpbare gasprijzen, dalende koopkracht, toenemende armoede, sociale onzekerheid, hulpeloze regering, politieke verrechtsing. Een algehele malaise die heel wat leden van de FNV beu zijn – ‘doen we niks, wordt het er niet beter op’.
Als tegen deze achtergrond onderhandelingen over de cao vastlopen, is de kans groter dat de gestelde eisen nu eens niet aangepast worden. Hetgeen gebeurd is. Met stakingen wordt de overlegpolder verlaten en gaat de betrokken vakbondsgroep of -sector de strijd aan en is daarmee merkbaar en zichtbaar op straat, radio, televisie, kranten en de sociale media. En dan blijkt – vanzelfsprekend – de malaise ook meer werkenden zo in hun dagelijks bestaan te raken dat ze de vakbond weten te vinden. Kort geleden bevestigd door het bericht dat in september 2022 het aantal ingeschreven leden 4.500 bedroeg (gebruikelijk: 2.500-3000), en het aantal opzeggingen daalde van 3.000 naar 2.000. Onder de nieuwe leden veel jongeren dan 35 jaar, ook werkzaam bij ‘flitsbezorgbedrijven’. (2)
Een staking die eruit springt, is bij De Bijenkorf, ”de luxe warenhuisketen”. Inmiddels in vier steden: Amsterdam (29 oktober voor het eerst een hele dag), Amstelveen, Eindhoven en Rotterdam. Voor zover bekend, niet eerder in de geschiedenis van het bedrijf. Ik had nooit gedacht dat ik een staker zou zijn. Maar ik ben trots dat we dit nu met zoveel collega’s doen. Zeer zichtbaar, inderdaad op straat. Met protestborden, trommelaars, muziek, zelfverzekerd, strijdbaar en zingend. Algemene eis: 10 procent erbij. Eén van de actievoerders vertelt al 35 jaar bij De Bijenkorf te werken met een uurloon van 13 euro 26. Een collega in Amstelveen, na 21 jaar nog steeds 12,78 euro per uur. (3)
De vijf eisen
Onder de noemer van een krachtige loongolf introduceert de FNV vijf eisen. Kort samengevat komen ze hier op neer:
1. automatische prijscompensatie, vaste contracten en verhoging pensioenen,
2. directe verhoging minimum uurloon naar veertien euro,
3. maximum energieprijzen,
4. verhoging winstbelasting naar 35 procent,
5. verhoging belasting op inkomen uit vermogen.
Foto: FNV – De Bijenkorf Rotterdam, 18 oktober 2022
Toegespitst op de beoogde loongolf een stevige lijst. Zij het, gegeven de breedte van de algemene maatschappelijke crisis, selectief. Een beperking die hier voor lief wordt genomen. Dat geldt echter niet voor de beslissende vraag: wat wordt er gedaan om de eisen binnen te halen. Eén les uit de poldergeschiedenis mag toch wel zijn: geen onderhandelingen over concessies.
Wat is in dit verband het doel van de landelijke manifestatie en daaraan voorafgaande plaatselijke bijeenkomsten? Tussenstappen, actiebijeenkomsten, voorbereidingen voor een landelijke staking? Hoe onvergetelijk ook, een herhaling van (varianten op) dan gaan we naar De Dam (1980), zal de ondernemersmuren niet breken.
En als we dan wel muren breken, zijn ook allerlei termen en begrippen aan de beurt, waarmee de woordkunstenaars van de FNV de leden proberen te mobiliseren. Om te beginnen de centrale leuze “Nederland verdient beter”. Een onwaardige, nationalistische gemeenschappelijkheid met het ondernemerdom. Als tweede, wat moeten we met aanduidingen als “eerlijk” en “fatsoenlijk”. Met als dieptepunt de kop bij de vierde eis: Laat bedrijven hun eerlijke deel betalen. Behalve moraliserend, gaat het hier om een ontkenning van de kapitalistische werkelijkheid met een geschiedenis en actualiteit die als grondslag structurele ongelijkheid kennen.
Tot slot, geïnspireerd door de overpeinzingen in het commentaar van Ab de Wildt in deze ronde 472, een citaat van mijn denkbeeldige buurman. Je hoort wel eens dat woorden de werkelijkheid niet veranderen, maar beleidsmakers illustreren hoe tweeslachtig hun afscheid van het verleden is. Dat zal zo blijven, wanneer die werkelijkheid niet verandert.
(1) (site FNV)
(2) Dagblad Trouw, 26 oktober 2022.
(3) (FNV actie Bijenkorf)