Fighting FTA’s: Strategieën tegen vrijhandelsverdragen

(Afkomstig van de website bilaterals.org. Vertaling Kees Hudig/XminY.)

Fighting FTAs: internationale strategie workshop

Van 27-29 juli 2006 organiseerden FTA Watch, GRAIN en Bilaterals.org de eerste internationale bijeenkomst in Bangkok, Thailand, om een strategische analyse te maken van de strijd tegen vrijhandelsovereenkomsten (in het Engels: Free Trade Agreements, FTAs). Deelnemers waren afkomstig van sociale bewegingen die strijd voeren tegen FTAs of bilaterale handelsverdragen in 19 landen. Bijvoorbeeld:

Costa Rica
Costa Rica ligt in de achtertuin van de Verenigde Staten. Hoewel de regering achter gesloten deuren besloot om het Midden-Amerikaanse Vrijhandelsverdrag CAFTA te ondertekenen, is een brede coalitie van de bevolking er tegen. De mensen hebben geleerd van de rampzalige ervaring van Mexico nadat dit het Nafta-akkoord ondertekende, en van Chili nadat die een vrijhandelsverdrag met de VS tekende. Daarom hebben ze gemobiliseerd en druk uitgeoefend op hun regering totdat het parlement weigerde om de voorwaarden van het Verdrag te aanvaarden. Het gevolg is dat CAFTA momenteel in Costa Rica niet in werking is.
“Costa Rica heeft vier publieke universiteiten. Daarvan hebben drie besloten om gezamenlijk stelling te nemen tegen ondertekening van het vrijhandelsakkoord. De overheidsinstelling ombudsman is een andere organisatie die zich tegen het akkoord verklaard heeft. Een voormalige president en andere ervaren politieke figuren zijn ook duidelijk tegenstander van de overeenkomst. Kunstenaars hebben culturele evenementen georganiseerd om zich fel tegen vrijhandelsakkoorden te verzetten. Uiteindelijk moest het parlement de overeenkomst afwijzen”, vertelde Maria Eugenio Trejos van Pensamiento Solidario.

Colombia
Hoewel Colombia een hoge mate van interventie door de VS kent, hebben de inwoners zich fel verzet tegen een vrijhandelsverdrag met de VS. “Op 12 augustus 2004 mobiliseerden we een miljoen mensen in de straten van de hoofdstad. Inheemse bewoners blokkeerden snelwegen. De regering schoot op mensen. Meer dan zeshonderd mensen raakten gewond en 6 mensen werden gedood. Desondanks lukt het ons om het vrijhandelsverdrag met de VS door het parlement te laten beoordelen. Er zal in oktober over gestemd worden” vertelde Aurelio Suarez van Asociacion Nacional por la Salvacion Agropecuaria (ANSA).

Filippijnen
De regering heeft grote haast om een vrijhandelsverdrag met Japan op te stellen en te ondertekenen, zonder dat de burgers – zelfs de parlementsleden niet – enige informatie hebben gekregen over de inhoud van de onderhandelingen. Parlementsleden en de civiele maatschappij hebben bezwaar aangetekend bij het Hooggerechtshof omdat het ondertekenen van zo’n verdrag met Japan in strijd zou zijn met de grondwet. Tot nu toe heeft de regering het verdrag niet kunnen ondertekenen. Mario Aguja, parlementslid van de politieke partij Akbayan, vertelde; “We hebben de zaak bij het hof aanhangig gemaakt omdat arbeiders erdoor getroffen zullen worden. Boeren zullen erdoor getroffen worden. We willen informatie. Als parlementsleden moeten we mensen beschermen. Hoe kunnen we zonder informatie onze mensen beschermen? We zijn ook een campagne gestart tegen deze aantasting van de grondwet”.

Zuid Korea
De tweede ronde onderhandelingen met de VS werd onlangs vroegtijdig beëindigd vanwege massale protesten van bijna honderdduizend demonstranten en een eendaagse staking van vakbonden in het hele land. Choi Jae Kwam, een vertegenwoordiger van de Koreaanse Boeren Bond, vertelde; “Toen we met onze campagne begonnen, onthulde een opiniepeiling dat slechts twintig procent tegen het vrijhandelsverdrag was omdat de meesten niets over het verdrag wisten en daarom neutraal waren. Maar toen meer dan 300 economen en andere academici zich bij het team voegden om gedurende drie maanden een hele serie onderzoeken te doen, die uitmondden in een publicatie van 700 pagina’s die aan het publiek verstrekt werd, was daar veel aandacht voor. De nieuwste peilingen laten nu zien dat 52 procent tegen het vrijhandelsverdrag is. In de laatste demonstratie waren vertegenwoordigers van 14 sectoren zoals landbouw, industrie, publieke zorg, film, muziek, media, onderwijs, consumenten, etcetera. Zij maken deel uit van netwerken met allianties op regionaal niveau. Er waren campagne-tours in het hele land, waarbij culturele festivals en seminars gehouden werden in alle provincies.

Sinds maart 2002 heeft Robert Zoellick, de toenmalige hoogste handelsvertegenwoordiger van de VS aan de financiële commissie van de Amerikaanse Senaat verklaard dat de VS bilaterale handelsonderhandelingen als middel zal benutten om het Amerikaanse belang in de hele wereld veilig te stellen.
Vrijhandelsverdragen (FTAs) of bilaterale handelsverdragen worden benut als een nieuw mechanisme om voordeel van de VS te verzekeren bij de toegang tot grondstoffen en markten in andere landen en de invloed op buitenlandse economieën, in samenwerking met internationale financieringsinstellingen als de Wereldbank het IMF en Ontwikkelingsbanken in verschillende gebieden. De hulp en ondersteuning door ontwikkelde landen via organisaties als USAID stimuleert ook neoliberaal beleid, en gaat gepaard met uitbreiding van macht en militaire invloed van de VS op belangrijke strategische plekken in de wereld.

Het is nu duidelijk dat vrijhandelsverdragen niet gewoon een zaak van internationale handel zijn, maar een politiek apparaat van de machtige VS om diens nieuwe vorm van imperialisme uit te breiden, teneinde handel over te nemen en investeringen en nationale grondstoffenvoorraden te kunnen beheersen van landen in verschillende strategische gebieden op de wereld, zoals we hebben kunnen zien met de ervaring van landen in Midden- en Zuid Amerika, Pakistan, Zuid Korea, Thailand en de Filippijnen. Een ander belangrijk punt is dat landen die vrijhandelsverdragen met de VS onderhandelen, ook het buitenlandse beleid van de VS moeten ondersteunen en met name de oorlog tegen terrorisme, waarbij ze soldaten naar Irak moeten sturen en mensen moeten onderdrukken onder het mom van bestrijding van ’terroristen’.

De Verenigde Staten zijn echter niet het enige land dat z’n neoliberale positie probeert uit te breiden. De Europese Unie, China, Japan en zelfs India – dat een verse supermacht aan het worden is – proberen hun beleid in dezelfde richting te manoeuvreren. Dit alles heeft grote effecten in kleinere landen en kleine ondernemers, gemeenschappen, vrouwen, kinderen en het milieu worden ernstig geraakt. Deze supermachten gebruiken “verdeel en heers” tactieken op zowel internationaal als regionaal niveau om landen onder druk te zetten om de onderhandelingen zo snel mogelijk af te sluiten in concurrentieslag met elkaar. Deze verdragen verdelen de maatschappij in elkaar tegengestelde sectoren, zoals exporteurs die winst behalen bij groei van de export, consumenten die kortetermijnwinst halen bij goedkope import, patiënten die duurdere medicijnen moeten kopen, arbeiders die uitgebuit worden en boeren die slechts kunnen wachten op hun ineenstorting.

Een opvallend kenmerk van alle onderhandelingen, is dat de regering van elk land zal proberen om de voordelen van vrijhandelsverdragen te overdrijven. Zo was dat het geval bij Zuid Afrika dat z’n vrijhandelsverdrag aanprees als een “trein naar de hemel” die Zuid Afrika mee zou voeren naar de groep van vergaand ontwikkelde landen. De ervaring van landen die al vrijhandelsverdragen hebben getekend, zoals Chili en Australië, leert echter dat de daadwerkelijke winstpunten zwaar werden overdreven en dat in sommige gevallen de effecten nog ernstiger waren. In Chili veroorzaakte het vrijhandelsverdrag verlies aan land, een wijziging van de nationale wetgeving om privatisering van basisvoorzieningen in de infrastructuur te bevorderen, waaronder water. Dat hield in leidingwater, drinkwater, zeewater, water in opvangbekkens en in rivieren; bij elkaar behoort 80 procent van het water in Chili nu aan particuliere bedrijven toe. Zelfs de oceaan is geprivatiseerd.

Wat Australië betreft, waarvan een vrijhandelsverdrag met de VS al anderhalf jaar in werking is; daarover werd een onderzoek gepresenteerd waaruit bleek dat de slechts een jaar nadat het vrijhandelsverdrag van kracht werd, de export van Australie in feite met vijf procent was afgenomen en het handelstekort daarentegen met vijf procent was toegenomen. Dat was niet bepaald wat de Australiërs beloofd was. De VS probeerde de wetgeving over intellectuele eigendomsrechten van Australië en een regeling op het gebied van medicijnen (Pharmaceutical Benefit Scheme, PBS) te wijzigen, wat zal uitkomen op stijging van de prijs van medicijnen. Tegelijkertijd zijn lokale medicijnenproducenten verhuisd naar andere landen omdat ze niet meer konden concurreren met geïmporteerde producten uit de VS. Deze effecten hebben ervoor gezorgd dat mensen nu meer aandacht hebben voor het vrijhandelsverdrag hetgeen leidt tot de eis om de inhoud van het verdrag te wijzigen. Ook is er nu meer verzet tegen een naderende onderhandelingsronde met China.

De ervaringen in de verschillende landen tonen aan dat indien er informatie wordt verspreid en wanneer er zorgvuldig onderzoek en analyse gepleegd wordt met economische, sociale, culturele en politieke dimensies, mensen snel beseffen hoe vrijhandelsverdragen uit zullen werken op verschillende gebieden. Er kan dan gewerkt worden aan het ontwikkelen van sterke tegenstand. Costa Rica, waarvan de regering het CAFTA-verdrag al had getekend, zag een beweging ontstaan om ratificatie van het verdrag te voorkomen door breed maatschappelijk protest. IN de Filippijnen is de regering er niet in geslaagd een vrijhandelsverdrag met Japan te sluiten, aangezien er een rechtszaak aanhangig is gemaakt waarbij geclaimd wordt dat het een inbreuk op de grondwet is. In Colombia hebben wetenschappelijke instellingen en andere onafhankelijke organisaties gezamenlijk hun stellingname tegen vrijhandelsverdragen verklaard, terwijl in Zuid Korea, Thailand en Ecuador mensen met veel succes informatie benut hebben om campagne te voeren en er daardoor in geslaagd zijn om de onderhandelingen en ondertekening te vertragen

Na de uitwisseling van ervaringen van civiele organisaties in 19 landen gedurende drie dagen, kwamen vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties overeen om een netwerk te vormen om informatie uit te wisselen, ervaringen bijeen te brengen, analyses uit te voeren en gemeenschappelijk onderzoek over effecten, geheime agenda’s en tactieken van regeringen om hun bevolking de vrijhandelsverdragen te laten aanvaarden. Bovendien zullen ze de ogen blijven richten op transnationale bedrijven en andere kapitalisten die een drijvende kracht achter vrijhandelsonderhandelingen vormen. En zijn zullen voortgaan met samen strijden in solidariteit. (30 juli 2006, Bangkok, Thailand)

Deelnemers waren afkomstig uit 19 landen: Mexico, Costa Rica, Nicaragua, Colombia, Chili, Ecuador, Argentinië, Marokko, Senegal, Mozambique, Zuid Afrika, Canada, Australië, Nieuw Zeeland, Pakistan, Zuid Korea, Indonesië, Filippijnen en Thailand.

(Dit artikel was oorspronkelijk op GlobalInfo gepubliceerd door Zie in bericht.)