Griekenland en de broeiende storm

(Foto M. Evans op twitter)

Natuurlijk is het vooral het Griekse toneel dat ons de adem in doet houden, allereerst uit empathie met de Griekse bevolking. Of er nu in meerderheid ‘voor’ of ’tegen’ wordt gestemd, ze zullen nog jaren de klos zijn. En ik houd er trouwens rekening mee dat het ‘ja’ wint, als je ziet hoeveel druk zo’n beetje alle politieke krachten uit de rest van Europa (en hun media) nu op ze uitoefenen. Je zou haast gek zijn om je tegen hen te verzetten.

Maar als ze gek genoeg zijn in Griekenland om vol te houden, is er kans op een ommekeer. Helaas hebben ze dan veel solidariteit uit de rest van Europa nodig, die maar matigjes ontwikkeld is en zeker in Nederland lachwekkend/beangstigend klein is gebleven.

Hieronder een van de weinige lichtpuntjes, de ingezonden brief van de medewerkers van drie organisaties in de Volkskrant van vandaag.

(De vraag wat we kunnen doen wordt ook hier gesteld (en deels beantwoord): What can we do to help the Greeks)

Maar voor een perfect storm is natuurlijk meer nodig. Het zou, gesteld dat het ‘Nee’ wint, zo maar kunnen dat de EU-leiders en regenten als Dijsselbloem star vol blijven houden dat ‘de Grieken’ dan maar uit de Euro (of de EU) moeten stappen. Vervolgens (afgelopen dinsdag heeft Griekenland al moeten verzaken om een terugbetaling van 1,6 miljard aan het IMF te doen) wordt de ECB niet terugbetaald en is zijn geld kwijt. Ook landen als Bulgarije zijn veel geld kwijt, niet omdat ze het geleend hebben maar omdat Bulgaren hun geld in Griekenland gestald hadden. Het gaat om grote bedragen en naast de Griekse banken kan er nog van alles meegesleept worden.

Pers en politiek stellen het voor alsof alleen Griekenland in de problemen zit (en dat natuurlijk aan zichzelf te wijten hebben, maar dat is wel de grootste leugen, zie daarover oa. dit vertaalde stuk op globalinfo). Iedereen weet dat er niets is veranderd aan de structurele oorzaken van de crisis (lees Luyendijk en Engelen er maar eens op na) en de landen die eerder de Trojka over zich heen kregen, zijn er nauwelijks beter aan toe dan toen, terwijl ze zich natuurlijk wel net als Griekenland geheel uit de naad hebben bezuinigd.

Maar er zitten mondiaal een paar andere bommen op springen. Zoals die van de economie van Puerto Rico, die net zo failliet is als Griekenland en met geen mogelijkheid zijn aflossingen kan betalen. Interessant genoeg is hun situatie in die zin vergelijkbaar met Griekenland, dat ze ook gevangen zitten in een soort muntunie, in hun geval de dollar. Ze kunnen dus niet zoals voorheen voor landen in crisis gebruikelijk was de waarde van hun munt tweeken om uit de problemen te geraken. Net als Griekenland door de Euro opgesloten is. Maar hoe dan ook, Puerto Rico kan de komende weken nog dramatisch worden. En ook daar is, anders dan je in de media leest, natuurlijk veel verzet.

Of de Oekraïne. al is dat het lievelingetje van het Westen en zal daarom wel de minste zorgen hoeven te maken over economische steun van IMF en EU. Maar ook die hebben natuurlijk niet onbeperkt geld uit te geven (alhoewel, ze kunnen het gewoon bijdrukken, en om de inflatie hoeven ze het voorlopig niet te laten). De ABN-AMRO heeft er in ieder geval scenario’s voor ontwikkeld.

Maar het is vooral China dat de economiewatchers in bladen als de Financial Times en de Wall Street Journal zorgen baart. Dat ze daar een vastgoedbubbel  hebben opgebouwd van subprime-achtige proporties is bekend. En hoewel die bubble rond 2013 weer wat begon leeg te lopen doordat de huizenprijzen zakten, is de nood nog steeds hoog. Te meer daar de groeicijfers in China ook voortdurend verder zakken.

Nu is er de laatste weken een andere bubble aan het barsten geslagen, namelijk die van de op de Chinese beurs genoteerde aandelen. De Shanghai Slide, zoals de financiële pers het jolig noemt, heeft tot nu toe al zo 3000 miljard dollar weggevaagd. In een poging de trend te stoppen, hebben Chinese autoriteiten nu even drastische als gevaarlijke wijzigingen ingevoerd van hun regels voor speculatie met aandelen, hetgeen nu ook met geleend geld mag, wat voorheen streng verboden was.

Kortom; sluimerende bommen genoeg in de wankele mondiale economie. Voor je het weet, zitten we weer midden in de hectiek van september 2008 en gaat iedereen lopen roepen dat ze toch hoogst verrast zijn door de ontwikkelingen. Een ding is zeker: ‘De Grieken’ zullen in dat geval de schuld krijgen, zoals in 2008 arme zwarte Amerikanen die het gewaagd hadden een hypotheek te nemen naar voren gehaald werd als verklaring voor deze plotselinge noodstop van de anders door neoliberale waarzeggers zo stabiel geachte economie.

Maar hieronder de open brief aan de Nederlandse regering, uit de Volkskrant van vandaag: (de illustraties zijn door globalinfo toegevoegd)

——————–

Kwijtschelding Griekse schuld is onvermijdelijk

Nederland is medeplichtig aan kapitaalvlucht uit en de erosie van de belastinggrondslag in Griekenland.

Door: Katrin McGauran (Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO)), Pietje Vervest (Transnational Institut), Wiert Wiertsema, Both ENDS

De Griekse bevolking heeft het democratische recht om bezuinigingsbeleid af te wijzen en gelijktijdig wel onderdeel te blijven van de eurozone. De Nederlandse overheid zou dit recht moeten respecteren in plaats van ondermijnen, zoals momenteel gebeurt.

Samen met vele economen, zoals Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz, en talloze Europese burgerbewegingen benadrukken wij dat de enige oplossing voor de economische crisis in Griekenland het kwijtschelden van de Griekse schuld is, dat democratische principes bij de onderhandelingen moeten worden gerespecteerd en dat Nederland haar eigen belastingsysteem moet hervormen om een einde te maken aan erosie van de belastinggrondslag in Griekenland.

Het bezuinigingsbeleid dat Griekenland de afgelopen vijf jaar opgelegd heeft gekregen leidt niet tot economisch herstel, maar tot een humanitaire ramp en grote ongelijkheid. Veel onderzoeken tonen aan dat de Griekse terugbetaling van schulden vooral naar Europese banken is gesluisd ten koste van publieke diensten en investeringen.

Menselijk leed

De publieke schuld van Griekenland ontstond niet door buitensporige publieke uitgaven, maar is veroorzaakt door een reeks van structurele problemen van het geliberaliseerde financiële systeem en de eurozone zelf, die leiden tot een fikse uitstroom van kapitaal en een drastische inperking van de mogelijkheden voor effectief crisisbeleid.

Het voorstel van de schuldeisers zonder ruimte voor schuldenkwijtschelding zal menselijk leed vergroten en economische alternatieven van Griekenland dwarsbomen. Elke suggestie dat de steunprogramma’s gerechtvaardigd zijn omdat ze een einde maken aan lichtzinnige uitgaven in Griekenland, ontberen geloofwaardig bewijs gezien de enorme bezuinigingen van de afgelopen jaren.

Toonaangevende academici hebben onlangs verklaard dat zij ‘verbijsterd zijn dat de belangrijkste hervormingen die de huidige regering heeft voorgesteld door het bezuinigingsbeleid worden ondermijnd, terwijl de EU-leiders daar juist hun medewerking aan zouden moeten verlenen: met name aan het uitbannen van belastingontwijking en corruptie.’

Verantwoordelijkheid Nederland

Wij roepen de Nederlandse regering op het besluit te respecteren van het Griekse parlement om een referendum te houden

De Griekse schuldencrisis is ook een fiscale crisis, voortgebracht door een mondiaal netwerk van belastingparadijzen die toestaan dat geld uit landen wegvloeit en de belastinggrondslag van die landen erodeert.

De Nederlandse regering heeft hier een bijzondere verantwoordelijkheid: Nederland is de op een na grootste investeerder in Griekenland, na Luxemburg. 80 procent van alle Nederlandse investeringen in Griekenland is afkomstig van brievenbusondernemingen, wat aangeeft dat ons land massaal door bedrijven en particulieren gebruikt wordt voor belastingontwijking in Griekenland.

In plaats van de Griekse regering te steunen door het hervormen van het beleid van de EU en Nederland dat deze kapitaalvlucht bewerkstelligt, hebben de schuldeisers – met een hoofdrol voor Jeroen Dijsselbloem als voorzitter van de eurogroep – voorgesteld dat de btw op voedsel, restaurants en toerisme wordt verhoogd, wat vooral de arme meerderheid van de Griekse burgers zal treffen.

Aanvullend bezuinigingsbeleid in de vorm van deregulering van de arbeidsmarkt, kortingen op pensioenen en verdere verlaging van de lonen in de publieke sector, verzwakken bovendien de concurrentie-kracht van het midden- en kleinbedrijf in Griekenland. De weerstand van de huidige Griekse regering tegen deze voorstellen is dan ook heel begrijpelijk.

Ondemocratisch karakter

Wij roepen de Nederlandse regering op het besluit te respecteren van het Griekse parlement om een referendum te houden over het laatste voorstel dat door de Europese schuldeisers is gedaan. Dit voorstel is in strijd met het politieke programma en de economische alternatieven van de Syriza-regering waarmee die op 25 januari een duidelijke verkiezingsoverwinning boekte.

Het antwoord van eurogroepvoorzitter Dijsselbloem om het voorstel van de schuldeisers te presenteren als een ‘graag of helemaal niet’-voorstel, ontkent die politieke realiteit. Het verwerpen van de Griekse oproep tot een referendum en het buitensluiten van de Griekse minister van Financiën uit een daaropvolgende vergadering van de eurogroep is ondemocratisch en daarmee in strijd met een fundamentele norm die aan de basis ligt van de Europese Unie.

In feite wordt het ondemocratische karakter van de eurogroep zelf blootgelegd door het antwoord van haar secretariaat dat ‘de eurogroep een informele groep is. Derhalve is deze niet gebonden aan verdragen of vastgelegde regelgeving. Hoewel gewoonlijk unanimiteit wordt aangehouden, is de president van de eurogroep niet gebonden aan expliciete regels’.

We roepen de Nederlandse regering op om positief te reageren op de steeds luider wordende oproep voor een internationale conferentie

Wij zijn van mening dat de voorstellen die Griekenland heeft gedaan geen bedreiging vormen, maar een kans zijn voor ons allemaal om de geest van Europese solidariteit en samenwerking nieuw leven in te blazen.

Dat is nodig om een echt alternatief te ontwikkelen voor de huidige aanhoudende schuldencrisis. We roepen de Nederlandse regering op om dit te erkennen en positief te reageren op de steeds luider wordende oproep voor een internationale conferentie om de huidige problemen op te lossen en de noodzakelijk democratische hervormingen uit te voeren om de uitkomsten van die conferentie te implementeren.

Wat de uitslag van het referendum ook zal zijn, Europa kan niet zonder Griekenland verder.